هر چیزی را بیشتر بشنوی، بیشتر باور خواهی کرد.
تمایل به که این که اطلاعات غلط را تنها بر اثر تکرار آن اطلاعات، درست فرض کنیم، اثر حقیقت واهی (illusory truth effect) یا اثر اعتبار (validity effect) نام دارد که ناشی از خطای ادراک می باشد.
افراد هرگاه در معرض اطلاعات جدید قرار بگیرند اول بررسی می‌کنند که این اطلاعات در راستای مفاهیم قبلی و یا آشنا برای آنها می باشد یا نه. در اولین گام افراد بطور منطقی اطلاعات جدید را با اطلاعات و دانسته های قبلی که در ذهن خود دارند مقایسه می کنند. اما در گام بعدی با استناد به الگوهای موجود در ذهن، که در اثر تکرار یک پدیده در ذهن ثبت شده و با سهولت یادآوری می‌شود، به اشتباه تصور می‌کنند که الگوی موجود، صحت بیشتری نسبت به اطلاعات جدید دارد. به همین دلیل به راحتی اطلاعات جدید و کم تکرار کنار گذاشته می‌شوند.
شایعاتی از قبیل «مردود شدن انیشتین در درس ریاضی مدرسه» دورغی رسانه ای جهت جلب توجه مخاطب می‌باشد که حتی در روزنامه‌های خارجی نیز چاپ شده است. اما حقیقتی مانند «سه قلب داشتن هشت پا» که واقعیت دارد قبولش برای ما سختتر است زیرا در موردش صحبت زیادی نمی‌شود.
آشنا بودن و تکرار می‌تواند بر عقلانیت پیشی بگیرد. وقتی بصورت مکرر می‌شنوید که یک واقعیت، غلط است بصورت ناخودآگاه باور و ذهنیت شما نسبت به آن تغییر خواهد کرد. تکرار یک موضوع باعث اختلاط آن با اعتبار موضوع می شود.سوگیری گله (Bandwagon effect) نیز به تقویت این خطا کمک می‌کند.
ناپلئون عقیده داشت برای اثر گذاری یک ادعا تنها روش موثر، تکرار و تکرار است.
ادعاهای بی اساس بر اثر تکرار باعث می‌شود ذهنیت افراد طی زمان نسبت به واقعیت تغییر نماید و اطلاعات نادرست جای واقعیت را بگیرد تا جاییکه باورپذیری آن آسان شود.
افراد جزییات ادعای اولیه را فراموش می کنند ولی وقتی برای بار دوم با آن موضوع مواجه می‌شوند، احساس می‌کنند آسان‌تر آن را به یاد می‌آورند و با آن بیگانه نیستند. گاهی حتی برجسته بودن متن یک خبر و یا قافیه دار بودن آن باعث می شود افراد آن را به اشتباه واقعی و درست ارزیابی کنند.
اثر حقیقت واهی، هنگامی که انتخاب بین چند گزینه مورد نظر باشد نقش پر رنگ‌تری خواهد داشت، در حالیکه لازم است در نظر گرفت شاید گزینه های متضاد، در مقایسه با گزینه پرتکرار، واقعی باشند. همچنین هنگامیکه خودمان را در مورد موضوعی صاحب نظر می‌دانیم و یا موضوعی که ابهامات زیادی دارد پیش رویمان است بیشتر دچار این خطا می شویم.
«مکمل ویتامین ث مانع از بروز سرماخوردگی می شود.» این موضوع بارها و بارها در تبلیغات شنیده و یا دیده شده است و به موجب آن افراد بیشتری اقدام به خرید غیر ضروری مکمل‌ها می نمایند. تحقیق و تفکر نسبت به هر ادعا، مستلزم صرف زمان و انرژی می باشد و ما دوست داریم برای ذخیره انرژی خود ازمیانبرهای ذهنی استفاده کنیم و سریع تر به نتیجه برسیم.
تبلیغات بازاریابی محصول و تبلیغات سیاسی بیشترین بهره را از این خطای ادراکی می‌برند. با خودتان فکر کنید آخرین باری که محصولی را فقط به خاطر دیدن تبلیغ مکرر آن خریدید کی بوده است؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که نظر خود را نسبت به فردی، بر اساس صحبت‌های افراد دیگر تغییر دهید؟
نیاز به داشتن سواد رسانه ای جهت تشخیص اخبار و اطلاعات صحیح از نا صحیح مهارتی مهم برای دنیای جدید می‌باشد. زمانی‌که در سایت های نظر سنجی درباره محصولات یا خدمات یک شرکت تعداد زیادی نظر مثبت و یا منفی ثبت شده است روی تصمیم نهایی شما اثر خواهد گذاشت، سیاست حاکم بر انتشار بازخوردهای افراد و مدیریت آن، حساسیت بالایی برای کسب و کارها دارد. تعداد نظرات مثبت نسبت به نظرات منفی و توصیه های دیگران، ابزارهای کلیدی تجارت در دنیای مدرن می باشند. ایجاد شفافیت برای مخاطبان و انتشار آزادانه نظرات آنها باعث اعتماد بیشتر آنها به یک کسب و کار در دراز مدت خواهد شد.
موسسه گارتنر در سال 2017 پیش بینی کرده است که مردم تا سال 2022 اطلاعات اشتباه بیشتری مصرف خواهند کرد. یکی از دلایل آن حضور شبکه های اجتماعی و نشر اخبار جعلی از این طریق می باشد.
پیشنهاد می شود برای چند هفته وقت کمتری به خواندن و دیدن اخبار اختصاص دهید، در این صورت انرژی و زمان بیشتری برای اهداف و اولویت‌های مهم خود خواهید داشت. در صورت لزوم پیگیری اخبار تنها از منابع معتبر و قابل اعتبار استفاده نمایید. مراقب سایتها و شبکه هایی که بر پایه تبلیغات هزینه های خود را تامین می کنند باشید. در مواجهه با گزینه های مختلف، گزینه های جدید را با دقت بیشتری ارزیابی نمایید شاید آنها بهترین گزینه باشند.
ما نمی توانیم تنها سایر افراد و اخبار جعلی را مقصر بدانیم. ما مسئول باورهای خود هستیم و با تلاش برای تفکر و پرسشگری دربارة اطلاعات ما کمتر در معرض این خطا قرار خواهیم گرفت.
«در صورت تمایل به مطالعه مقالات بیشتر از سایت www.farzaanegi.com دیدن فرمایید.»
