سال پیش، با جهانگردی ایتالیایی به نام نیکولو آشنا شدم که به عروسی یکی از دوستان ایرانی اش دعوت شده بود. آدمهایی که اهل کشف کردن دنیا هستند، قدر چنین لحظاتی را به شدت می‌دانند. نیکولو از کشوری دیگر آمده بود تا در عروسی دوستش شرکت کند.
از این داستان یک سال و نیم گذشت و دیدم نیکولو پستی در اینستاگرامش منتشر کرده با این مضمون:
" در بیش از هشتاد کشوری که در دنیا دیدم، ایران بهترین اتوبوس‌ها را داشت و بورکینافاسو پس از ایران در دومین جایگاه قرار دارد. قطار و اتوبوس‌های اروپا افتضاح است."
من در کمال ناباوری و تعجب به فکر فرو رفتم. به این فکر کردم که هیچ وقت از هیچ رسانه ای انتقادی درباره سیستم حمل و نقل بین شهری اروپا نشنیده ام. همانطور که هیچ گاه در مزیت اتوبوس‌های وی آی پی ایران هیچ تبلیغی ندیدم. هرچند باید تحقیق کنم که این اتوبوس‌ها ساخت ایران است یا وارداتی، اما مهم این است که فعلا تعاونی های مسافربری یا بخشی از دولت سبب شده تا این نوع اتوبوس راحت در دسترس عموم مردم قرار بگیرد.
به این فکر کردم چقدر موهبت و مزایایی در زندگی روزمره خود داریم که ابدا تا کسی به آن اشاره نکند یا توجه ویژه به آن نداشته باشیم، متوجهش نخواهیم شد. همچنین از دور که زندگی بقیه را می‌بینیم فکر می‌کنیم بهشتی است بدون عیب و نقص و شناخت ما از مشکلات و درون زندگی های آنها ناقص است. این موضوع مرا سالهاست به این رسانده که هیچ گاه ظاهر زندگی دیگران را با باطن زندگی خودم مقایسه نکنم.
اهمیت کتابی مثل "واقعیت" این است که بجای تکرار کردن حرف رسانه ها، سراغ اعداد و ارقام و ریاضیات می‌رود. کتاب پر است از نمودارها و اشکالی که میزان تولید ناخالص داخلی، رشد جمعیت، مرگ و میر حین زایمان، مرگ و میر کودکان و از این دست اطلاعات را نشان می‌دهد.
خیلی از کتاب‌ها هستند که اطلاعات خوبی به ما می‌دهند اما بعضی از کتاب‌ها اساس و چهارچوب فکری و ذهنی ما رو عوض میکنن. کتاب واقعیت از همین کتاب‌هاست. با خوندنش متوجه میشیم اصطلاحاتی مثل جهان اول، جهان دوم، جهان سوم، توسعه یافته، در حال توسعه، کمتر توسعه یافته دیگه معنی ای نداره. بلکه میشه جهان رو به چهار سطح درآمدی تقسیم کرد و بطور کلی جهان در حال بهبود و رفاه، سلامت و بهداشت است. کودکان کمتری می‌میرند، افراد بیشتری دسترسی به آب آشامیدنی سالم دارند، امنیت غذایی بیشتر افراد تامین می‌شود و خلاصه: بوی بهبود ز اوضاع جهان میشنوم.
نویسنده کتاب، یک سایت هم طراحی کرده که دسترسی به اطلاعاتش رایگانه. توی سایت پره از نقشه های تعاملی و متحرک که میتونه چند تا متغیر رو برای کشورهای مختلف و در بازه زمانی دلخواهتون مقایسه کنه. اگر دوست داشتید به سایت زیر سر بزنید:
www.gapminder.org
فکر میکنم بهترین نسخه ای که از این کتاب ترجمه شده، انتشارات آریاناقلم باشه. بدلیل وجود گرافها، نسخه‌ی صوتیش رو توصیه نمیکنم. نسخه الکترونیکی کتاب هم تقدیم به شما.
