لَقَدْ كَانَتَ عليها السلام مَفْرُوضَة الطَّاعَة عَلَى جَمِيعِ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس وَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ وَ اَلاَنبيا وَ الْمَلَائِكَةُ
اطاعت حضرت فاطمه علیهاالسلام بر تمام بندگان الهى حتى جن و انس، پرندگان و حيوانات، پيامبران و ملائكه واجب است. (امام باقر علیه‌السلام) منبع: عوالم، ج 11، ص 190؛ دلائل الامامة، ص 28
فاطمه دختر پیامبر اسلام (علیه و آله السلام) به‌عنوان الگویی برای تاریخ بشریت، نماد و نشانه‌ای برای شناختن جایگاه حقیقی زن است. فاطمه‌ای که پدرش دست او را می‌بوسید، به احترام او از جا بلند می‌شد؛ فاطمه‌ای که مردم مدینه را خطاب قرار می‌داد و آنها را به قرآن توصیه می‌کرد.
خداوند تبارک‌وتعالی در قرآن مریم و آسیه (همسر فرعون) را به‌عنوان الگو و نمونه‌ای از مؤمنان معرفی می‌کند و می‌فرماید: و خداوند برای مؤمنان به همسر فرعون مثل زده است ... و مریم دختر عمران ... (آیات 11 و 12 سوره‌ی تحریم) و حال‌آنکه حضرت فاطمه از آنها برتر بود.
وجود چنین نمونه‌هایی دلیل مناسبی برای بازاندیشی جایگاه حقیقی زن در اسلام است.
اما ابتدا باید بدانیم زن از چه جنس است؟ آیا در اسلام جنس زن نسبت به مرد رتبه‌ی پایین‌تری دارد یا خیر؟ می‌توان از آیه 21 سوره روم به‌خوبی فهمید که زن به لحاظ جنس و ماهیت در مرتبه‌ی یکسانی با مرد قرار دارد و بالاتر یا پایین‌تر از او نیست. زن و مرد هر دو در راه بندگی خدا و به کمال رساندن استعدادهای خود برابر هستند و در این راه آزاد هستند و عاملی که مانع آن دو شود در نگاه دینی محکوم است. البته طبیعی است که زنان و مردان به واسطه‌ی تفاوت‌های فیزیکی در این دنیا مسئولیت‌های متفاوتی در خانواده و اجتماع پیدا می‌کنند. باتکیه‌بر چنین نکته‌ای است که می‌فهمیم زن و مرد هر دو از جهت روح انسان‌اند. در واقع به تعبیر حضرت آیت‌الله جوادی آملی روح زن و مرد ندارد. یعنی این دو می‌توانند در مسیر سلوک اجتماعی و فردی بدون هیچ مرز و حدودی مانند یکدیگر پیش بروند و به‌مراتب اعلی و بالای عبودیت الهی برسند.
مسئله‌ی دیگر این است که دررابطه‌با حجاب و پوشش آیا حجاب زن مخالف آزادی است؟ آیا رعایت پوشش کامل مانعی برای رشد زن‌ها نیست؟ چیزی که در رابطه پوشش زنان در اسلام داریم مخفی‌کردن زیبایی‌های زن از نگاه افراد نامحرم است. می‌توان فهمید این نگاه، نگاه محدودکننده‌ای نیست و بلکه نگاهی حامی و طرف‌دار آزادی زن است؛ یعنی با ایجاد مصونیت در پی نگه‌داشتن آزادی برای زن است تا بتواند همانند مرد رشد کند.
زن به‌عنوان بخش مهمی از جامعه اگر آسیب ببیند خانواده آسیب می‌بیند و اگر خانواده آسیب ببیند فرهنگ آسیب می‌بیند و اگر فرهنگ آسیب ببیند تمدن آسیب می‌بیند. امروزه استثمار زن به واسطه‌ی فرهنگ غربی در جهان در حال رخ‌دادن است و از طرفی برخی نگاه‌های ما نسبت به زن اشتباه است که این‌ها سبب شده زن آن جایگاه واقعی خود را در جامعه نداشته باشد. الگوهایی مانند حضرت زهرا (علیهاالسلام) راهنمای خوبی برای بهتر کردن شرایط زنان هستند و بانوان جامعه ایرانی باید با الهام‌گرفتن از آن شخصیت جایگاه واقعی خود در جامعه را دریابند.
سید محمدرضا موسوی
