از همان لحظه‌ای که ایده اولیه استارتاپ به ذهن‌تان می‌رسد چرخه عمر کسب و کار شروع می‌شود. هر کسب و کار آنلاینی مراحل مختلفی دارد که باید شناخت کاملی از آن داشته باشید. در این مقاله قرار است:
آماده‌اید؟ با فزایش همراه باشید.
چرخه عمر یک مدل است که مراحل مختلف چیزی را نشان می‌دهد. . در بحث بیزنس این چرخه مراحل مختلف یک کسب‌وکار آنلاین از ایده تا تبدیل شدن به سازمان بزرگ را بررسی می‌کند. مدل‌های مختلفی برای نمایش چرخه کسب‌وکار وجود دارد. اما کلیت قضیه مراحل زیر است:
چرخه عمر یک فرمول مشخص فیزیکی نیست و یک مدل است. به همین دلیل هیچ قانونی برای تعداد و مرز مراحل وجود ندارد. از طرفی شرکت‌ها با توجه به بازار، صنعت و شرایط خاص خودشان سرعت رشد متفاوتی دارند. با این تنوع بالای استارتاپ‌ها نمی‌توانیم یک مدل ثابت را به تمام آن‌ها نسبت بدهیم.
فعالان حوزه کسب‌وکار مدل‌های مختلفی برای توصیف مراحل رشد معرفی کرده‌اند. همانطور که گفتیم معمولا کلیت این مدل‌ها یکسان است اما در جزئیات با هم تفاوت دارند. در این بخش با 3 مدل استاندارد و معروف آشنا می‌شویم.
سرآوا استارتاپ‌ها را مطابق مراحل زیر دسته بندی کرده است. در این مدل استارتاپ به رشد یک گیاه شبیه‌سازی می‌شود.
مرحله ایده
ایده یا پیش کشت (pre-seed) شروع یک استارتاپ است. در این مرحله اعضای تیم محدود به ۱ تا ۳ نفر هستند و کار اصلی آن‌ها تحقیقات بازار و بررسی ایده است. فعلا استارتاپ راه‌اندازی نشده و معمولا موسسان استارتاپ در سازمان‌های دیگری مشغول به کار هستند. صاحبان ایده با رویدادهایی مثل استارتاپ ویکند تلاش می‌کنند شبکه‌سازی داشته باشند و بستر اولیه استارتاپ را ایجاد کنند.
مرحله کشت
بعد از ایده‌پردازی نوبت تست‌های اولیه است. در مرحله کشت، نمونه‌های اولیه محصول (پروتایپ) ساخته می‌شود تا بازخورد کاربران گرفته شود. تیم استارتاپ هنوز کوچک است و معمولا به همراه موسس ۱ تا ۵ نفر در آن فعالیت دارند.
مرحله اولیه
در early stage پروتایپ تست شده و اولین تراکنش‌ها و درآمدها اتفاق می‌افتد. البته طبیعتا هنوز سوددهی وجود ندارد. اما تلاش بر این است که مشتریان اولیه جذب شوند و محصول به بازار عرضه شود. اعضای تیم طبق نوع استارتاپ معمولا بین ۵ تا ۲۰ نفر هستند.
مرحله میانی
در این مرحله استارتاپ به سوددهی رسیده اما سهم بازار کم است. پس نتیجه تلاش می‌کند محصول را توسعه و ارتقا بدهد و مشتریان بیشتری جذب کند. از سمت تیم ساختارها کم کم شکل می‌گیرد، و واحدهای تخصصی بازاریابی، پشتیبانی، مالی، منابع انسانی و… تشکیل می‌شوند.
مرحله رشد
با رشد و توسعه استارتاپ سهم خود را در بازار گسترش می‌دهد. در این مرحله درآمد بالا است، تیم‌های بزرگ (بیش از ۱۰۰ نفر) شکل می‌گیرند و کسب‌وکار به یکی از بازیگران اصلی صنعت خودش تبدیل شده است. با توجه به اکوسیستم فعلی ایران کسب‌وکارهایی که به این مرحله (اسکیل آپ) رسیده‌اند هنوز انگشت شمار هستند.
مدل زیر براساس استارتاپ‌های سیلیکون ولی است و به همین دلیل با اکوسیستم ایران تفاوت دارد. اما بد نیست با یکی از مدل‌های سطح جهانی هم آشنا شویم. این مدل برگرفته از کتاب واژه‌نامه کسب‌وکار است.
کشف
در مرحله کشف (discovery) روی مساله و راه حل آن کار می‌شود. در این مرحله بنیان‌گذاران مشخص می‌شوند و بررسی مخاطب و بازار انجام می‌شود. از سمت محصول نیز mvp (حداقل محصول پذیرفتنی) ساخته می‌شود. گاها در مرحله کشف استارتاپ در یک شتابدهنده مستقر می‌شود. تامین سرمایه نیز غالبا از دوستان و خانواده تامین می‌شود. این دوره به طور میانگین ۵ تا ۷ ماه طول می‌کشد.
اعتبارسنجی
در مرحله validation روی بهبود محصول و خدمات کار می‌شود. بازخورد بازار هدف و میل آن‌ها به خرید بررسی می‌شود تا با نتایج آن محصول را ارتقا بدهند. در صورت نیاز ممکن است ایده و محصول اولیه را در این مرحله تغییر دهند تا نهایتا تناسب محصول با بازار حاصل شود. در این مرحله همچنین تعداد کاربران اولیه افزایش پیدا می‌کند، تیم مرکزی شکل می‌گیرد و گزینه‌های تامین سرمایه بررسی می‌شوند.
بهره‌وری
برای efficiency استارتاپ‌ها مدل کسب‌وکار را اصلاح می‌کنند. در بخش بازاریابی روی فرآیند و استراتژی‌ها کار می‌شود. هدف این است که مسیر مشتری اصلاح شود. تعداد کاربر افزایش پیدا کند، ریزش کم شود و بازدهی بالا برود. همچنین در مرحله بهره‌روی ارزش‌های پیشنهادی تکمیل یا اصلاح می‌شوند. بهره‌روی به طور میانگین ۵ تا ۶ ماه زمان می‌برد و خروجی ارزشمندی از دیتا و بازخوردها دارد.
اسکیلینگ
در مرحله scale up استارتاپ جذب سرمایه انجام می‌دهد و با سرعت رشد می‌کند. تیم اجرایی بزرگتر می‌شود و کسب‌وکار تلاش می‌کند سریع‌تر از رقبا بازار را بگیرد. ما در مقالات اسکیل آپ چیست و بلیتزاسکیلینگ مفصل درباره این مرحله توضیح داده‌ایم که توصیه می‌کنیم سری به این دو مطلب بزنید.
ورنیه هارنیش در کتاب scaling-up چرخه عمر کسب‌وکار را در سه مرحله توصیف می‌کند:
استندآپ
شروع یک کسب‌وکار با مرحله استندآپ است. جایی که در آن ایده‌ها بررسی می‌شوند، مطالعات و تحقیقات انجام می‌شود و گزینه‌های تامین مالی بررسی می‌شود. (۷ روش تامین مالی برای استارتاپ را می‌توانید در وبلاگ فزایش بخوانید)
استارتاپ
این مرحله به یک موش کوچک و فرز تشبیه می‌شود. جایی که مدل کسب‌وکار آماده شده و براساس آن تشکیل تیم و تولید محصول آغاز می‌شود. در این مرحله چابکی و ریسک‌پذیری بالا است. هدف هم این است که با تست محصول در مقیاس کوچک، به بهترین نسخه آن برسند.
اسکیل آپ
وقتی ایده به اندازه کافی تست شد و استارتاپ به پروداکت مارکت فیت رسید باید اسکیل آپ کند. در این مرحله رشد سریع است، محصول و خدمات در سطح انبوه تولید می‌شود، و تیم گسترش پیدا می‌کند. رشد سریع از ویژگی‌های اصلی اسکیل آپ است که به غزال تشبیه می‌شود.
اسکرو آپ
مرحله آخر شبیه یک فیل بزرگ و کند است. تعدادی از سازمان‌های بعد از بزرگ شدن دیگر چابکی و خلاقیت سابق را ندارد. و خودشان را با نیازهای روز بازار وفق نمی‌دهند. در اینجا فرآیندها تثبیت شده و مدل‌های درآمدی ثابتی داریم؛ اما واکنش نسبت به بازار کند است.
با بررسی چند مدل مختلف از چرخه عمر کسب و کار احتمالا به شناخت خوبی از مراحل رسیده‌ایم. اگر برای شرایط فعلی استارتاپ‌تان به کمک مشاور نیاز دارید، یا دوست دارید از تجربیات یک منتور برای رفتن به مرحله بعدی رشد کمک بگیرید، ما در فزایش آماده کمک به شما هستیم. تیم ما از مشاورانی تشکیل شده که تجربیات عملی در استارتاپ‌های مطرح کشور دارند. برای ارتباط با ما فرم درخواست مشاوره را در سایت فزایش پر کنید. همچنین اگر نظر، تجربه یا پیشنهادی دارید در بخش کامنت منتظر خواندن پیام شما هستیم.
