زاماک اصطلاحی است که در صنعت درب و پنجره رایج شده است. بعضی از مونتاژ کنندگان با ورود به بازار، به برخی از کالاها با خطا در نامیدن روبه رو می شدند. زاماک نیز در شرف چنین خطایی قرار گرفته است. می دانیم که در گذشته نخستین تولیداتی که وارد بازار مصرف شدند به اشتباه نام برند یا کارخانه تولیدی خود را می گرفتند. در این مقاله به بررسی زاماک و کاربرد آن در صنعت می پردازیم.
زاماک یکی از اجزای درب و پنجره دوجداره می باشد که نقش کلیدی را ایفا می کند. زاماک برند یا نام کارخانه خاصی نیست، بلکه زاماک جنس این قطعات است که رفته رفته در حال تبدیل شدن به یک غلط عام است. در واقع زاماک یک نوع آلیاژ است که برخی از قطعات مورد استفاده در صنعت ما از جنس آن ساخته شده اند.
زاماک نوعی آلیاژ بر پایه عنصر روی است که معمولا در قطعات تحت فشار استفاده می شود. عناصر اصلی آلیاژ زاماک عبارتند از روی، آلومینیوم، مس، منیزیم. البته آهن، کادمیم، قلع، نیکل، کرم و منگنز نیز به مقادیر اندک در آن به کار می روند. اما پایه اصلی و اساس این آلیاژ روی است. براي تهيه آلياژ ابتداء آلومينيوم را ذوب كرده سپس تكه هاي مس خا لص را داخل مذاب انداخته و درجه حرارت را بالا برده تا اينكه مس در داخل الومينيوم حل شود و بقیه موارد اعمال میشود.
آلیاژهای زاماک عضوی از خانواده آلیاژی روی-آلومینیوم به شمار می روند. این آلیاژ برای اولین بار در سال ۱۹۲۹ توسط کمپانی «زینک نیوجرسی» به عرصه علم متالورژی معرفی شد. زاماک گرید های مختلفی دارد که از این میان زاماک ۲، زاماک ۳، زاماک ۵ و زاماک ۷ بیشترین استفاده صنعتی را دارند. زاماک نام مخفف عناصر اصلی این آلیاژ در زبان آلمانی است.
عناصر آلیاژ زاماک عبارتند از:
• قلع
• آهن
• مس
• کرم
• نیکل
• روی
• منگنز
• منیزیم
• کادمیم
• آلومینیوم
زاماک در پنجره دوجداره به عنوان قطعه ای برای قفل شدن و کیپ شدن لنگه بازشو به فریم یا چارچوب دیگر استفاده می شود.
هنگام حرکت دستگیره، قطعه استوانه ای روی اسپانیولت حرکت کرده و هنگام بسته شدن زاماک قرار می گیرد و یا هنگام باز شدن از آن خارج می شود. زاماک در ابعاد و اشکال مختلف تولید می شود و جزء قطعات تعویضی پنجره محسوب می شود.
به دلیل تحت فشار بودن این این قطعه جنس، وزن و نوع آلیاژ آن در کیفیت تولید و عایق بندی درب و پنجره upvc اهمیت به سزایی دارد. زاماک در حالت دیداری یک بخش ناچیز به حساب می آید اما در بعد فنی یکی از مهم ترین قسمت های یراق آلات نصب شده بر روی پنجره دوجداره upvc و آلومینیوم می باشد.
همان طور که ذکر شد، آلیاژ زاماک اغلب در قطعاتی استفاده می شود که تحت فشار قرار می گیرند. قطعاتی مانند اجزای درب و پنجره و یا دستگیره اتومبیل ها. برای درک بهتر کاربرد این آلیاژ، قطعه «اسپانیولیت» را در نظر بگیرید:
اسپانیولت نوعی یراق می باشد که معمولا در پنجره های دوجداره با چند زبانه کوچک در امتداد طولی پروفیل لنگه درب یا پنجره را به چهارچوب قفل می نماید و با درگیر شدن به زاماک لنگه درب یا پنجره به صورت محکم به چارچوب می چسبد. اسپانیولت در اندازه های مختلف برای درب یا پنجره های دوجداره در دسترس می باشد و توسط دستگیره معمولی و یا قفل درب عمل می نماید. ابزار و یراق اسپانیولت در تولید انواع پنجره های دوجداره و آلومینیومی کاربرد دارد.
زاماک در رگلاژ درب و پنجره دو جداره نیز نقش مهمی دارد. قطعات ساخته شده باید به درستی تنظیم شوند تا رگلاژ درب و پنجره دوجداره با مشکل مواجه نشود. به علاوه، زاماک موجود در درب و پنجره دوجداره را می توان تعمیر و تعویض کرد و محدودیتی در این باره وجود ندارد.
علاوه بر این نوع کاربردها، به دلیل ظاهر زیبایی که این آلیاژ دارد، از آن در ساخت قطعات تزئینی مانند اسباب بازی ها و برخی زیورآلات و بدلیجات نیز استفاده می شود. همچنین این آلیاژ در صنایع مکانیکی و الکتریکی و اتوموبیل سازی به عنوان پوشش های مقاوم به خوردگی (گالوانیزه) مورد استفاده قرار می گیرد.
در پایان
زاماک در حالت دیداری یک بخش ناچیز به حساب می آید اما در بعد فنی یکی از مهم ترین قسمت های یراق الات نصب شده بر روی پنجره دوجداره UPVC و آلومینیوم می باشد.
