متادیتا یا همان “metadata” تصویر اطلاعات متنی مربوط به یک فایل تصویری است که در پروندهای تصویری جاسازی شده یا در یک فایل جداگانه مرتبط با آن وجود دارد. البته مورد دوم کاربرد کمتری دارد.
متادیتا در فایل تصویر شامل جزئیات مربوط به خود تصویر و همچنین اطلاعات مربوط به تولید آن است. برخی از متادیتا ها به طور خودکار توسط دستگاهی که تصویر را گرفته است تولید می شود مانند دوربین های دیجیتال. همچنین متادیتا های اضافی نیز وجود دارد که ممکن است به صورت دستی اضافه شوند و یا از طریق نرم افزار اختصاصی یا نرم افزارهای عمومی ویرایش تصویر مانند GIMP یا Adobe Photoshop ویرایش شوند.
?
متادیتای تصویر می تواند برای فهرست نویسی و ایجاد اطلاعات بصری و ایجاد یک بایگانی یا بانک تصویر بسیار مفید باشد. بسیاری از عکاسان و هنرمندان تجسمی که اقدام به انتشار تصاویر خود به صورت دیجیتالی میکنند این ویژگی را برای ارائه اطلاعاتی درباره خود و تصاویرشان مفید می دانند.
متادیتا تصویر همچنین می تواند به حفاظت از مالکیت معنوی تصاویر کمک کند. با این حال ، مهم است که توجه داشته باشید درج اطلاعات این چنینی همراه با تصاویر نمیتواند کمک زیادی در حفظ کپی رایت اثر نماید، زیرا می توان به راحتی آنها را حذف کرد. همچنین، مانند سایر انواع محتوا ، امنیت متادیتا ها می تواند دست و پا گیر باشد زیرا موجب افزایش حجم تصویر می شود.
برای ایمن سازی متادیتا های تصویر و محافظت از آن در برابر دسترسی های غیرمجاز ، اقدامات بیشتری نیاز است و گاهی حتی لازم است که خود تصویر مورد ویرایش قرار گیرد.
?
به این مثال توجه کنید:
یک فایل تصویر دیجیتالی را به عنوان یک جعبه در نظر بگیرید. در آن جعبه قفسه هایی برای جداسازی قسمت های مختلف آن وجود دارد که می توان کد های مربوط به تصویر را به صورت تفکیک شده در آن ذخیره کرد . مانند عکس زیر :
?
همانطور که می توانیم در قفسه های کمد شخصی خودمان وسایل مختلف را مرتب کنیم در محفظه های مجازی در فایل های تصویری می توان انواع مختلفی از داده ها را ذخیره کرد، از پیکسل های تشکیل دهنده تصویر گرفته تا متن شناسایی کننده و توصیف کننده تصویر. همه فرمت های فایل تصویری دارای این محفظه نیستند.
اما فرمت هایی مانند JPEG ، TIFF ، PSD ، Raw و چندین فرمت فایل دیگر می توانند شامل هر یک یا همه انواع استاندارد متادیتا که در ادامه در فایل گپ تقدیم شما می گردد باشند.
IPTC-IIM
این قالب که اغلب “legacy IPTC” نامیده می شود ، در اوایل دهه ۱۹۹۰ ایجاد شد که در درجه اول برای کمک به سازمان های خبری در زیرنویس کردن تصاویر اولیه دیجیتالی مورد استفاده قرار میگرفت. مزیت اصلی آن این است که اکثر برنامه های ویرایش و مدیریت تصویر می توانند زمینه های سازگار با آن را بخوانند و یا ویرایش کنند.
IPTC Core & Extension
این طرحواره یا قالب جدیدتر نسبت به IPTC-IIM با افزودن انواع بیشتری از اطلاعات توصیفی و اداری ، از جمله زمینه های جدید برای برآوردن نیازهای عکاسی و جوامع میراث فرهنگی، در قالب داده های قوی تر بنا شده است.
PLUS
سیستم جهانی مجوز تصویر یا “Picture Licensing Universal System” برای شناسایی و تعریف مجوزهای استفاده از تصویر یا همان کپی رایت ایجاد شد که می تواند دارنده حق چاپ ، کاربر ، محدوده و شرایط استفاده از تصویر مجاز را مشخص کند.
XMP
این قالب از متادیتا با استفاده از بستر IPTC Core و Extension امکان ذخیره متادیتا در یک فایل تصویری یا در یک فایل جانبی همراه تصویر را فراهم می کند و گزینه جدیدی که به IPTC Core میدهد این است که اجازه ایجاد زمینه های فراداده سفارشی را می دهد.
Exif
این قالب از متادیتا ، اغلب توسط دوربین ها و سایر دستگاه های ضبط ایجاد می شود که شامل اطلاعات فنی در مورد تصویر و روش ضبط آن، مانند تنظیمات نوردهی، زمان ضبط، اطلاعات موقعیت مکانی GPS و مدل دوربین است.
Dublin Core
بسیاری از کتابخانه های تصویر، گالری های تصاویر دیجیتال و دیگر صنایع تصویر با استفاده از این قالب، اطلاعات را با فایل های تصویری ذخیره می کنند. یکی از نقاط قوت این قالب از متادیتا این است که میتواند در برخی از زمینه های اطلاعاتی با قالب IPTC ادغام شود
?
در پایان باید گفت که متادیتا ها در تصاویر موجب بالا رفتن اطلاعات بیننده نسبت به تصویر و حفظ حقوق ناشر و مواردی از این دست میشود هر چند که نمی توان همیشه امنیت این اطلاعات را تضمین کرد
