استفاده از تلفن‌های هوشمند در سر کلاس‌های درس توسط دانش‌آموزان به یکی از نگرانی و چالش‌ها اساسی امروزی در میان والدین، معلمان و خصوصاً متولیان آموزش‌وپرورش تبدیل شده است.
احتمالاً شما نیز چنین اظهاراتی را در رسانه‌ها یا در مباحث فرهنگی شنیده و به یاد دارید که گفته می‌شد نسل جدید امروزی که با عنوان نسل Z نیز از آن یاد می‌شود، با اینترنت بزرگ شده، دنیا و فضای دیجیتالی را به‌خوبی می‌شناسند و لازم نیست تا ما به آن‌ها چیزی یاد بدهیم.
اما حالا مشخص گردیده که خیر شرایط و تغییرات چندان هم آن‌گونه که تصور می‌شد نیست، آموزش، حمایت و مراقبت‌هایی هم لازم است تا نوجوانان ما در دنیای دیجیتال دچار مشکل نشوند. از تماشای پلتفرم نتفلیکس گرفته تا سایت‌های شرط‌بندی و قمار گرفته تا ارسال پیام‌های اسنپ چت تمرکز دانش‌آموزان و آموزگاران را با مشکلی جدی مواجه کرده است و موجب شده که مربیان و کارشناسان آموزش از اجرای طرح ممنوعیت تلفن همراه در مدارس حمایت کنند
پیرو چنین شرایطی طی سال‌های اخیر چندین ایالت در آمریکا از جمله یوتا، اوکلاهاما، ورمونت و کانزاس قوانینی را باهدف ممنوعیت تلفن همراه در کلاس‌های درس ارائه کرده‌اند. با وجود اینکه در بیش از ۷۷ درصد از مدارس ایالات متحده هم اینک نیز قوانینی برای منع استفاده غیردرسی از تلفن همراه وجود دارد؛ اما ظاهراً دانش‌آموزان اهمیت چندانی به این قوانین نمی‌دهند.
طی تحقیقی از دانش‌آموزان اغلب آن‌ها این نظر را داشتند که بعضی از وقت‌ها به‌جای اینکه ببینیم در کتاب‌ها چه نوشته شده است، به سراغ اینترنت می‌رویم، مخصوصاً شبکه ایکس و یا وب‌سایت‌های دیگر که ببینیم بقیه آدم‌ها مثلاً در مورد یک موضوع مشخص چه فکر و نظراتی دارند و یا تجربه آن‌ها چه بوده که بسیار به ما کمک می‌کند.
بسیاری از کارشناسان آموزش بر این باورند که قوانین تصویبی می‌بایستی از طرف مسئولان مدارس و به‌طورجدی اجرا شود و واگذاری آن به دانش‌آموزان و آموزگاران در کلاس‌ها عملاً کارساز نیست.
آن‌ها معتقدند تا زمانی که تلفن‌های همراه هوشمند در کیف دانش‌آموزان یافت می‌شود اجرای این قوانین بی‌اثر است. معضل گوشی‌های هوشمند در کلاس درس طبیعتاً منحصر به ایالات متحده نیست.
در این راستا یونسکو نیز خواستار ممنوعیت جهانی تلفن‌های همراه هوشمند در مدارس شده است
در کشور چین نیز به دانش‌آموزان حق استفاده از تلفن همراه در مدارس داده نشده است. دانش‌آموزان برای به همراه داشتن تلفن‌های همراه خود در مدرسه نیاز به اجازه کتبی از والدین خود دارند و همچنان باید در زمان برگزاری کلاس‌های درسی، تلفن همراه خود را به مسئولین مدرسه تحویل دهند. از مدیران و مسئولین مدارس خواسته شده تلفن‌های پولی در مدارس نصب گردد و به آموزگاران نیز گفته شده تکالیف مدارس به نحوی تعیین و تکلیف شود تا دانش‌آموزان نیازی به استفاده از تلفن همراه نداشته باشد. وزارت آموزش‌وپرورش کشور چین این ممنوعیت و قوانین را مربوط به مدارس مقطع ابتدایی و متوسطه وضع نموده است.
نظام آموزشی کشور هلند استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند را در تمامی مدارس متوسطه ممنوع کرده است. آموزش‌وپرورش یونان نیز استفاده از تلفن همراه را در تمام مهدکودک‌ها، مدارس ابتدایی و راهنمایی ممنوع نموده است.
در جولای ۲۰۱۸ دولت فرانسه مصوبه‌ای را تصویب کرد که به‌موجب آن استفاده از تلفن همراه هوشمند در مدارس و برای دانش‌آموزان زیر ۱۵ سال ممنوع شد، این مصوبه سطح مقطع کودکستان تا پایه نهم را در بر گرفت.
در کشور ما نیز مطابق بند ۴ماده ۷۲ آیین‌نامه اجرایی مدارس، مصوب شورای‌عالی آموزش‌وپرورش، به‌همراه داشتن اشیای قیمتی، وسایل و لوازم نامرتبط با امور تحصیلی در مدرسه برای دانش‌آموزان ممنوع است و اساساً تلفن همراه هوشمند نیز شامل این آیین‌نامه می‌گردد.
اما با گذاشت زمان و بیش از یک دهه در خردادماه ۱۴۰۱ محمود امانی طهرانی دبیرکل شورای‌عالی آموزش‌وپرورش اظهار داشت؛ از دید شخص من امروز دیگر بحث بر سر اصل وجودی تلفن همراه هوشمند برای دانش‌آموزان نیست، بلکه بحث بر سر نحوه استفاده از آن است. تاکنون اصول استفاده صحیح از تلفن هوشمند برای دانش‌آموزان تدوین و تعریف نشده است. کارگروه‌های آموزشی باید شیوه‌نامه آن را بنویسند و احتمالاً بعد از چند مرحله حتی به ابلاغیه کشوری نیز تبدیل شود.
چندی از این موضوع نگذشته بود که وزیر آموزش‌وپرورش در مهرماه ۱۴۰۲ اظهار داشت؛ از تمامی همکاران می‌خواهم که با بررسی مواقعی که در سال‌های گذشته، به علت آلودگی هوا مجبور شدیم تا کلاس‌های درسی را تعطیل کنیم، از هم‌اکنون پیش‌بینی‌های لازم را به عمل بیاورند و سامانه شاد را آماده آموزش کنند تا در روزهایی که کلاس‌های درسی به علت آلودگی هوا یا حوادث دیگر تعطیل می‌گردد، این سامانه قابلیت جایگزینی سریع باکلاس واقعی را نیز داشته باشد.
اما در آبان‌ماه ۱۴۰۲ محمدمهدی کاظمی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش این موضوع را در حیطه اختیارات مدارس دانست و تأکید داشت که در سال گذشته بخشنامه‌ای از سوی آموزش‌وپرورش ابلاغ شده که بر ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس تأکید دارد.
در نظام آموزشی انگلستان نیز قوانین سرسختی در مورد سوء استفاده‌های آنلاین وجود دارد. گزارش اخیر سازمان تنظیم‌کننده مقررات رسانه‌‌ای انگلستان آف‌کام نشان می‌دهد که در این کشور بیش از۹۰ درصد از نوجوانان ۱۱ساله گوشی همراه هوشمند دارند.
اما نکته قابل تأمل این گزارش این بود که والدین دانش‌آموزان به طور متوسط ۵ ساعت در روز از گوش‌های همراه هوشمند خود استفاده و شبکه‌های اجتماعی را با آن دنبال می‌کنند و برخی از نیازهای خود را نیز با استفاده از پلتفرم‌های فروشگاهی، تجاری و خدماتی تأمین و از آن‌ها استفاده می‌کنند.
این اعداد و آمار از این جهت نگران کننده است که به‌روشنی نشان می‌دهد چگونه رفتار فردی بر دانش‌آموزان و نوجوان تأثیر و اثرات بالقوه آن بر نسل‌های نوجوان و جوان در حال افزایش است.
علاوه بر آن بیشتر والدین نگران‌اند که فرزند آن‌ها به‌واسطه دسترسی به اینترنت با محتوای نامناسب مواجه شوند. با این همه نظرات و حساسیت‌ها مبنی بر استفاده دانش‌آموزان و نوجوانان از تلفن‌های همراه هوشمند در مدارس یک‌دست نیستند.
بسیاری از والدین که فرزند آن‌ها مستقل و به‌تنهایی به مدرسه رفت‌وآمد می‌کنند، همراه داشتن تلفن همراه هوشمند را برای فرزند خود ضروری می‌دانند و استدلال می‌کنند که گوشی‌های هوشمند تنها راه ارتباطی آن‌ها با عزیزانشان است.
برخی از دانش‌آموزان هم می‌گویند چنین سیاست‌های می‌تواند استقلال و اعتماد به نفس آن‌ها را در محیط مدرسه تحت تأثیر قرار دهد، آن هم در جامعه‌ای که تلفن همراه هوشمند شیوه اصلی ارتباط با خانواده و به عبارتی با جهان است. تأثیر گوشی‌های همراه هوشمند بر آموزش موضوع پیچیده‌ای است که نیاز به بررسی‌های دقیق و حساب‌شده‌ای دارد.
اگرچه به نظر می‌رسد که تلاش‌ها برای ایجاد کلاس‌های بدون تلفن باهدف افزایش تمرکز و یادگیری مفید خواهد بود ولی نمی‌شود انتظار داشت که نسل نوجوان و جوان امروزی نیمی از روز خود را بدون ارتباط با جهان تعریف کند.
اگر کمی به صفحه تلفن همراه خود بادقت نگاه کنیم پی می‌بریم که این ابزار بسیار هوشمند آمده است که بماند و آنچه که لازم و عملی است تغییر در نگرش و تدوین شیوه و برنامه استفاده صحیح از آن به جهت بهره‌گیری از همراهی هوشمند برای دانش‌آموزان و نوجوانان همانند نام آن است.
