نقاشی در واقع وسیله ای برای بیان احساسات و یا نگه داشت خاطرات، برای کودکان نیز بصورت یک فرآیندی طبیعی ، همراه با لذت صورت میگیرد. کودکان قادر به بیان احساسات مختلف خود از طریق صحبت کردن نیستند. آن ها ترس ها، شادی ها ، رویا ها، امید ها و کابوس های خود را با نقاشی کشیدن بیان می کنند و همچنین دیدگاه خود نسبت به جهان پیرامونیشان را به این طریق به شما نشان می دهند.در تفسیر نقاشی کودکان، متخصصین به دنبال چرایی ارتباط گیری کودکان با دیگران هستند.مشاورین تفسیر نقاشی کودکان به همه جزئیات نقاشی از رنگ گرفته تا بزرگی و کوچکی طرحواره ها و همچنین موضوعیت نقاشی و جنسیت کودکان توجه خاص می نمایند.
در واقع نقاشی یک راه برقراری ارتباط گیری با دیگران است و طرح و نقاشی کودکان به گونه ای نمایانگر شخصیت آن ها می تواند باشد، طوریکه با بررسی آن ها خواهید توانست اطلاعات روانشناختی ،در مورد کودک خردسال خود به دست آورید.
بعضی از والدین خواستار یافتن معانی مختلفی از نقاشی های فرزند خود هستند اما به این نکته توجه ندارند که گاهی اوقات نقاشی ها، فقط نقاشی هستند، بدون هیچ گونه معنی خاصی. اما گاهی اوقات نیز نقاشی کودکان دارای معانی مختلف و عمیق تری در خود است که نیاز به تفسیر روانشناسانه پیدا میکند. لذا ضروری نیست که نقاشی کودک خود را بیش از حد بررسی کنید تا معنی خاصی از آن دریافت کنید، تنها کافیست که به کودک خود فرصت دهید تا منظور خود از نقاشی ای که کشیده را بیان کند.همچنین باید این نکته مهم را بدانیم که نقاشی های کودکان منحصر به فرد است.
تفسیر نقاشی کودکان در واقع روشی علمی برای شناسایی روان کودکانی که نیاز به مشاوره دارند می باشد و همچنین مواردی هم برای شناسایی و تخمین زدن ضریب هوشی و گاه هم به دلیل کنجکاوی والدین برای شناسایی درونیات و استعدادهای کودکان این روش مورد استفاده قرار میگیرد.در تفسیر نقاشی کودکان به کلید رمزهای مشهود در نقاشی توجه خاص میشود در واقع تفسیر نقاشی کودکان به همین کلید واژه ها بر میگردد. متخصصین روانشناس در تفسیر نقاشی کودکان با گشودن این کلید رمزها به صورت علمی و روان شناسانه به اعماق شخصیتی کودکان ورود پیدا میکنند و با شناسایی مشخصه های مسائل تداخلی ، شناسایی و کشف استعدادها و علاقمندیهای کودکان آنها را برای برون رفت از مشکلات و نیز راهنمایی کردن برای رسیدن به علاقمندیها و راه و روش پر رنگتر کردن استعدادهای ایشان می پردازند.
کلیدهای رمز، ابزار تفسیر نقاشی ها هستند که به کمک آنها تحلیل نقاشی یعنی روانکاوی کودک ممکن می شود.همانطور که بیان کردیم مفسرین با گشودن کلید رمزهای موجود در نقاشی کودکان می توانند یک دالان فرضی به شخصیت درونی ایشان بزنند تا از روحیات ایشان بیشتر آشنا بشوند.در ذیل به بعضی از این کلید رمزها اشاره میشود :
در نقاشیهای کودکان خانه بیش از هرچیز دیگری کشیده میشود.خانه نماد پناهگاه و هسته اصلی و گرمی خانواده ایست که ممکن است مورد علاقه یا تنفر کودک باشد. خانه‌هایی که کودکان ترسیم میکنند ممکن است دارای باغچه و گل و درهای بزرگ و پنجره و پرده‌های رنگین باشد. چنین خانه‌ای، نماد یک زندگی سعادتمند است که کودک در آن احساس آرامش میکند. بر عکس اگر، خانه‌ای بدون در ورودی، با دیوارهایی بلند و به گونه‌ای منزوی و دور افتاده ترسیم شود معنای متفاوتی پیدا میکند. مثلاً اگراین خانه بین سنین ۵ تا ۸ سالگی ترسیم شود نشانگر خجالتی بودن کودک و وابستگی شدید او به مادر است. بعد از ۸ سالگی نشانگر احساس خود کوچک بینی و تنهایی کودک ودرنوجوانی نشانگر شرم و حیای بیش ازحد، و داشتن احساسات رقیق است.
درجوامع امروزی ماشین نماد قدرت است و به همین دلیل درنقاشی‌های کودکان (مخصوصأ) پسرها زیاد دیده میشود. به نظر «لونی» که آزمایش ترسیم ماشین را ابداع کرد، نوجوانان درسن بلوغ از کشیدن تصویر انسان خود داری میکنند؛ و تصویر ماشین را ترجیح می‌دهند که خود به خود نشان دهنده وابسته بودن فرد به دنیای خارج و ترجیح دادن زندگی سرد ماشینی بر دنیای انسان هاست.
ظاهراً انتخاب رنگ می تواند در تشخیص روحیات درونی کودکان تاثیر گذار و مهم باشد:
جای تعجب نیست که تفاوت هایی بین نحوه وموضوع کشیدن نقاشی دختران و پسران وجود دارد. دختران معمولاً اشکال گرد از جمله گل ، قلب ، ترسیم می کنند ، در حالی که کشیدن زاویه ، جعبه و خطوط مستقیم و همچنین اتومبیل ، اتوبوس و غیره از ویژگی های پسران است به طور کلی ، این تمایل در کودکان وجود دارد که ترجیح می دهند جنسیت خود را ترسیم کنند.علاوه بر این ، برخی از محققان گزارش داده اند که دختران تمایل بیشتری به رنگ آمیزی نسبت به پسران دارند و رنگهای گرمتر (یعنی صورتی) را ترجیح می دهند و پسران ترجیحا خود را نسبت به رنگهای سردتر (یعنی آبی) نشان می دهند.
وقتی صحبت از موقعیت یابی در صفحه می شود ، ظاهراً :
- سمت چپ صفحه به طور سنتی با گذشته و پرورش همراه است. همچنین با مادران در ارتباط است.
- سمت راست مربوط به علاقه به آینده و نیاز به برقراری ارتباط است. این طرف با پدران مرتبط است.
- کودکی که نقاشی با اندازه خوب را به طور برجسته در صفحه قرار می دهد ، متعادل و ایمن تلقی می شود ، در حالی که در مقابل ، ارقام کوچکی که در لبه پایینی کاغذ یا نزدیک آن ، یا در گوشه ای کشیده شده اند ، احساس عدم کفایت یا ناامنی را نشان می دهند.
علاوه بر نکات بالا مواردی جزئی تری هم وجود دارد که در تفسیر نقاشی کودکان برای شناسایی درونیات کودکان می تواند مثمر ثمر واقع گردد.
از جمله این موارد کیفیت خط است ،کیفیت خط نیز می تواند قابل توجه باشد – ترسیمی که با خطوط سبک، متزلزل و شکسته کشیده شده است ، کودکی مردد و ناامن را نشان می دهد که به نظر می رسد با پیش رفتن خطوط، فکر می کند. در مقابل ، خط جسورانه ، مستمر و آزادانه کشیده شده بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت است.
هنگام ترسیم چهره ها ، اندازه و اندازه نسبی خطوط ترسیم شده مهم تلقی می شود ، در حالی که خطوط مهمتر یا غالب تر بزرگتر کشیده می شوند.
حذف یا بزرگ و کوچک کشیدن بعضی اندامها :غیبت بازوها گاهی اوقات به عنوان نشان دهنده ترسو بودن ، نشانه ای از کودکان غیر پرخاشگر تعبیر می شود ، در حالی که اغراق درکشیدن اندازه دست ها نمادی از تمایلات پرخاشگرانه است بعضا این تصاویری خودنگاره می باشد. به همین ترتیب ، پاهای کوچک به عنوان نشانه ای از ناامنی تلقی می شوند به معنای واقعی کلمه یک پایه ناپایدار است.
در تفسیر نقاشی کودکان روانشناسان به دسته بندیهای مختلفی رسیدند که در ذیل به آن اشاره شده است :
کودک تکانشی: کشیدن نقاشی آدمهای بدون گردن و عدم تقارن اندام ها.
کودک مضطرب: ابرها ، باران ، پرندگان پرنده ، چشم به چهره ها ندارند
کودک خجالتی: اندام های کوتاه ، بدون بینی و دهان ، فیگورهای کوچک و بازوها نزدیک بدن
کودک عصبانی: دست ها و دندان های بزرگ ، بازوهای بلند ، چشمان متقاطع
کودک ناامن: چهره های هیولایی ، سرهای ریز ، بدون دست و چهره های کج
در تفسیر نقاشی کودکان، در واقع به روانکاوی کودکان با به ترسیم کشیدن شکلها و تصاویری که ذهنیت بچه ها را پر کرده، می توان به درون شخصیتی ایشان پی ببریم که از چه موضوعاتی رنج میبرند و یا چه موضوعاتی باعث لذت بردن ایشان میشود.
