آدمهای خلاق ویژگیهای مشترکی دارند.
این ویژگیهای مشترک رو «میهای چیکسِنت»، براساس مصاحبۀ عمیقی به دست آورده که با حدود صدوبیست نفر از خلاقترین انسانهای عصر خودش داشته. اگه این موضوع توجهتون رو جلب کرده، پیشنهاد میکنم کتاب «خلاقیت؛ روانشناسی کشف و اختراع» از انتشارات «مازیار» رو مطالعه کنید.
اما جالبترین ویژگی مشترک برای من، این بود که آدمهای خلاق وجوه متناقضشون (سویههای تاریک وجودشون از نظر اجتماع) رو سرکوب نمیکنند؛ بلکه اونها رو هم زندگی میکنند. با تجربۀ این وجوه، هویت خودشون رو کشف میکنند و به یک تمامیت یکپارچه میرسند.
یه مثال میزنم تا حرفم روشنتر شه: آدمهای خلاق فروتنند؛ چون میدونند هنوز چیزهای زیادی برای یادگیری وجود داره، اما در عین حال مغرورند؛ چون به توانایی و اثر کارشون در جهان ایمان دارند. مهمترین ناسازیهای دیگه عبارته از: جنبش و سکون، هوش و خنگی، بازیگوشی و جدیت، تخیلورزی و واقعیتگرایی، زنانگی و مردانگی، رنج و سرمستی و...
حالا «الیدا» قهرمان نمایشنامۀ «بانوی دریایی» سر یک دو راهی قرار گرفته و در حال تجربۀ یکی از بزرگترین ناسازیهای زندگیشه. «الیدا» باید بین «دکتر وانگل» که نمایندۀ اون چیزیه که جامعه تایید میکنه و «دریانورد» که نمایندۀ غرایز و روح سرکششه یکی رو انتخاب کنه. در واقع «الیدا» قراره به ساز این ناسازی برقصه و در خلال این رقص هویت خودش رو کشف کنه.
این سوال که چرا «دکتر وانگل» و «دریانورد» وجوه دیگر «الیدا» هستند، پرسش مقالهای بود که با راهنمایی و کمک دکتر مهرداد رایانی مخصوص نوشتم.
این مقاله با عنوان عملکردِ «انتخاب» و «دیگری در خویش» در نمایشنامهی «بانوی دریایی» اثر هنریک ایبسن براساسِ گفتمانِ پل والری در زمستان 1400 در نشریۀ علمیپژوهشی هنرهای نمایشی و موسیقی منتشر شد و بهتازگی در پانزدهمین کنفرانس بینالمللی گردشگری، فرهنگ و هنر در کشور گرجستان تجدید چاپ شده است.
اگر علاقهمند به شعر و ادبیات هستید، پیشنهاد میکنم پادکست مجلۀ نهان رو در کستباکس گوش کنید. همچنین متن کامل اپیزودهای این پادکست رو میتونید در انتشارات نهان بخونید.
تلاش من در این پادکست مشاهدۀ جهان از پنجرۀ شعر و ادبیاته؛ بههمیندلیل به سرزمینهای دورونزدیک سفر میکنیم و با نویسندگان و فیلسوفان مختلف به گفتوگو میشینیم.
