عزت نفس پایین یک مشکل شایع است که میتواند تاثیر عمیقی بر زندگی افراد داشته باشد افرادی که عزت نفس پایینی دارند اغلب احساس نا امنی ،بی کفایتی و دوست نداشته شدن می کنند ممکن است در روابط خود مشکل داشته باشند یا در محل کار یا مدرسه به چالش و مشکل بر بخورند و به طور کلی احساس نارضایتی از زندگی داشته باشند .عزت نفس پایین ممکن که دلایل مختلفی داشته باشد برخی از افراد ممکن است در دوران کودکی تجربیات منفی داشته باشند که باعث ایجاد احساس بی ارزشی در آنها شده باشد برخی دیگر ممکن انتظارات غیر واقعی از خود داشته باشند و زمانی که نتوانند این انتظارات را بر آورده کنند احساس شکست می کنند افرادی که عزت نفس پایین دارند ممکن است ویژگی های مختلفی داشته باشند از خودشان انتقاد می کنند آنها همیشه به دنبال نقص های خود هستند و به ندرت از خودشان راضی هستند به توانایی های خود شک کنند آنها از انجام کارهایی که فکر می کنند در آن استعداد ندارند می ترسند از دیگران انتظار تائید دارند آنها همیشه به دنبال تائید دیگران هستند و زمانی که این تائید را از دیگران نگیرند ناراحت می شوند از شکست بترسند آنها از شکست خوردن میترسند به همین دلیل هم از انجام کارهای جدید خودداری می کنند آنها از ابراز احساسات خود میترسند بخاطر اینکه فکر می کنند دیگران آنها را قضاوت می کنند در روابط خود مشکل دارند یا یک فرد وابسته هستند یا سلطه جو عزت نفس پایین در افراد باعث می شود که شخص به افسردگی یا اضطراب می شود .
یکی از مهمترین نیازهایی که همه ی انسان ها دارند میل و علاقه به این که فرد محبوب و دوست داشتنی باشد اما مهم ترین و بالاترین درجه دوست داشتن بعد از دوست داشتن خالق مون دوست داشتن خودمون .قبل از اینکه دیگران بما علاقه داشته باشند هر فرد اول باید این احساس نسبت به خودش داشته باشه یعنی من خودم را فرد دوست داشتنی بدانم از آنجایی که دنیا آیینه تصورات و تفکرات ماست پس من هرچقدر برای خودم ،علاقه مندی هایم ،ارزشهایم ،افکار و باورهای خودم ارزش قائل باشم دیگران هم به همان اندازه برای من ارزش و احترام قائل هستند عزت نفس یعنی اینکه هر انسان به صرف اینکه انسان ،واشرف مخلوقات شریف و قابل احترام و دوست داشتنی است .عزت نفس یعنی خودت را با همین ظاهر ،قیافه ،اندام ،صدا با همین خانواده ای که داری بپذیری و حال خوبی داشته باشی عزت نفس داشتن یعنی اعتماد و اطمینان داشتن به قدرت ذهن خود در تصمیم گیری و خود را لایق یک زندگی خوب و خوشبختی دانستن .
تمرکز بر نقاط ضعف افراد با عزت نفس پایین به جای تمرکز بر نقاط قوت خود همواره به دنبال نقاط ضعف و کاستی های خود هستد آنها حتی ممکن است توانایی ها و دستاوردهای خود را نادیده بگیرند و فقط به اشتباهات و شکست های خود توجه کنند .
سرزنش خود برای اشتباهات : این افراد حتی برای کوچکترین اشتباهات خود ،خودشون را سرزنش می کنند و احساس گناه و شرمندگی کنند ممکن خود را مسئول تمام ناکامی ها و شکست های زندگی بدانند حتی اگر این چنین نباشد و در آن نقشی نداشته باشند .
مقایسه خود با دیگران :افرادی که عزت نفس پایین دارند مدام در حال مقایسه کردن خود با دیگران هستند و این مقایسه نه تنها به آنها سودی نمی رساند بلکه ضرر و زیان هم دارد احساس می کنند که از دیگران پایین تر و عقب ترند و به همین دلیل خود را مقایسه می کنند .
ترس از شکست می تواند تاثیرات منفی زیادی بر زندگی افراد داشته باشد از انجام دادن کارها فراری اند افرادی که از شکست می ترسند از انجام دادن یکسری کارها که احساس میکنند در آن کار استعداد ندارند فرار می کنند و این طرز فکر باعث می شود که فرصت های رشد و پیشرفت را از دست بدهند .
تلاش نکردن :ترس از شکست باعث می شود که به اندازه ی کافی تلاش نکنند وارد موقعیت ها و کارهای جدید نشوند و به موفقیت نمی رسند بلکه در یک وضعیت معمول و همیشگی زندگی کنند .
احساس نا امیدی و افسردگی :شکست های مکرر می تواند منجر به احساس ناامیدی و افسردگی در افراد شود و همچنین اعتماد به نفس شخص به طور چشمگیری پایین بیاید و در یک چرخه ی نا امیدی و ناکامی و شکست بماند
اینکه ما اعتماد به نفس نداشته باشیم فقط یه حس زود گذر نیست بلکه یه سبک زندگی وقتی شما عزت نفس پایین داشته باشید مدام به خودتون شک داشته باشید این شک در تمام جنبه های زندگیتون اثر میزاره توی رابطه هاتون ممکن همیشه نگران باشید که آیا طرف مقابلتون شما را دوست داره یانه یا از ترس اینکه نکنه ولم کنه و طرد بشم و تنهایی بکشم احساساتتون را ابراز و بیان نمی کنید
توی کارتون :از پذیرش مسئولیت های جدید میترسین بخاطر اینکه باور شما این که به اندازه ی کافی توانمند نیستین یا حتی ممکن از حقتون دفاع نکنید چون که فکر می کنید صداتون شنیده نمیشه .
توی تصمیم گیری :حتی برای انتخاب یه لباس برای بیرون رفتن یا حتی یه دورهمی ساده ساعت ها فکر کنید لباسهای مختلف عوض کنید آخرشم مطمئن نیستید که آیا انتخاب درستی کردین یا نه
احساس بی ارزشی فقط یک حس نیس بلکه یک تجربه ی عمیق و چند وجهی است که می تواند تمام جنبه های زندگی ما را تحت تاثیر قرار بدهد وقتی احساس بی ارزشی می کنید انگار یک ندای درونی در ما خاموش می شود این صدا همان ندای امید،اعتماد به نفس و خودباوری است که بما کمک می کند تا با چالش ها روبه رو شویم اهداف خود را دنبال کنیم و از زندگی لذت ببریم
خاطرات دردناک :تجربه های نا خوشایند و آسیب زا در گذشته می تواند باعث ایجاد زخم های عمیق در روح ما شود این زخم ها باورهای منفی و احساس بی ارزشی را در ما بالا می برد
مقایسه های سمی :ما در دنیایی زندگی می کنیم که پر از مقایسه است .شبکه های اجتماعی ،رسانه ها و یا حتی اطرافیانمون نا خود آگاه ما را به مقایسه سوق می دهد این مقایسه ها معمولا با دید منفی صورت می گیرد و احساس بی ارزشی را در ما به وجود می آورد
انتظارات غیر واقعی :گاهی اوقات ما انتظارات بیش از حدی از خودمون داریم این انتظارات معمولا ناشی از فشارهای اجتماعی ،خانوادگی و یا حتی کمالگرایی خودمون هستند و زمانی که نتوانیم به این انتظارات برسیم احساس شکست و بی ارزشی می کنیم .
ناباوری به خود این افراد به خاطر تصور منفی که از خود دارند باور ندارند که لایق تعریف و تمجید باشند آنها فکر می کنند که دیگران از روی تعارف و دلسوزی تعریف می کنند در واقع آنها را آنطور که هستند نمی پذیرند
ترس از انتظارات :این افراد می ترسند باتائید و پذیرش تعریف و تمجید انتظارات دیگران از آنها بالا برود و آنها نتوانند این انتظارات را برآورده کنند و به همین دلیل از پذیرش تعریف و تمجید دوری می کنند تا از این فشار روانی در امان باشند
احساس گناه :برخی افراد با عزت نفس پایین فکر می کنند تعریف و تمجید دیگران نوعی تملق و چاپلوسی و آنها لایق این تعریف نیستند این احساس گناه باعث می شود که آنها از پذیرش تعریف و تمجیدها خودداری کنند
انتقاد مثل یک آیینه است گاهی اوقات تصویر واقعی ما را نشان می دهد و به ما کمک می کند تا که نقاط ضعف خودمون را ببینیم اما گاهی اوقات این آیینه شکسته و کدر و باعث می شود انتقاد نه تنها سازنده نباشه بلکه آسیب زننده هم باشد .افرادی که عزت نفس پایینی دارند معمولا این آیینه را به عنوان تصویر واقعی خودشون می بینند و هر انتقادی را به معنی بی ارزشی خودشون حساب می کنند این انتقاد ممکن یاد آور خاطرات نا خوشایند گذشته باشد شاید در کودکی مدام مورد انتقاد و سرزنش قرار گرفته باشد و این تجربه باعث شده انتقاد را با احساس نا امنی و بی کفایتی مرتبط بداند و همچنین انتقاد می تواند حالت تهدید کننده ای باشد برای ما ،ما نگرانیم که دیگران دوستمون نداشته باشند یا بما احترام نگذارند به همین دلیل سعی می کنیم از هرگونه انتقاد دوری کنیم
ترس از قضاوت:این افراد نگرانند مبادا دیگران آنها را بخاطر نقص ها و اشتباهاتشون قضاوت کنند به همین دلیل سعی می کنند با رسیدن به کمال از هرگونه انتقادی در امان باشند .
نیاز به تائید :این افراد به شدت به تائید و تحسین دیگران نیاز دارند و فکر می کنند فقط با رسیدن به کمال می توانند این تائید بدست بیاورند
احساس بی کفایتی :این افراد در اعماق وجود خود احساس بی کفایتی می کنند و فکر می کنند با تلاش بیشتر و رسیدن به کمال می توانند این احساس پنهان کنند .
اولین قدم برای بهبود عزت نفس شناخت خود است نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنید ارزشهایتان را مشخص کنید و باورهای منفی خود را به چالش بکشید .
راهکار عملی :یک دفترچه بردارید و هر روز راجب خودتان ،احساساتتان ،افکارتان بنویسید این کار به شما کمک می کند تا که الگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسید و درک کنید .
باورهای منفی مثل بذرهایی هستند که در ذهن ما کاشته می شوند و باعث می شود احساس بی ارزشی کنید این باورها را بشناسید و با ،باورهای مثبت جایگزین کنید
راهکار عملی :هر زمان که یک فکر منفی به ذهنتان رسید سعی کنید آن را یادداشت کنید و به چالش بکشید و از خودتان بپرسید آیا این فکر واقعیت دارد یا فقط یک تصور است ؟سپس سعی کنید آن را با یک فکر مثبت جایگزین کنید
به جای تمرکز بر نقاط ضعف خود سعی کنید بر نقاط قوت خود و دستاوردهای خود تمرکز کنید این کار به شما کمک می کند تا که احساس بهتری نسبت به خودت داشته باشی
راهکار عملی :لیستی از نقاط قوت خود و دستاورهای خود تهیه کنید و آن را در جایی بگذارید که در معرض دید باشه و هر روز آن را ببینید و به خودتان یاد آوری کنید چه توانمندی هایی دارید
تعیین اهداف بزرگ و دست نیافتنی می تواند باعث ایجاد احساس نا امیدی و شکست در شما شود و به جای آن اهداف کوچک و قابل دسترس برای خودتان تعیین کنید و با رسیدن به هرکدام از آنها احساس موفقیت واعتماد به نفس خود را افزایش دهید
راهکار عملی:اهداف خود را به گام های کوچکتر تقسیم کنید و برای هر گام یک زمان مشخص تعیین کنید با رسیدن به هرگام به خودتان پاداش دهید .
مراقبت از خود شامل مراقبت از جسم و روح است به تغذیه خود توجه کنید ورزش کنید به اندازه ی کافی بخوابید از انجام فعالیتهایی که به شما احساس خوبی می دهند لذت ببرید
راهکار عملی :یک برنامه ی هفتگی برای خود تهیه کنید و در آن برنامه هایی را برای ورزش ،استراحت و انجام فعالیت های که به شما احساس خوبی می دهند در نظر بگیرید .
اگر احساس می کنید به تنهایی نمی توانید مشکل عزت نفس خودتان را حل کنید از یک دوست ،عضو خانواده ،متخصص کمک بگیرید
راهکار عملی:با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید و از او بخواهید که در این مسیر از شما حمایت کند .
بهبود عزت نفس یک فرآیند زمان بر است و نیاز به صبر و پشتکار دارد در این مسیر ممکن با چالش هایی روبه رو شوید اما تسلیم نشوید و ادامه دهید
راهکار عملی: به خودتان یاد آوری کنید که تغییر باورها زمان بر صبور باشید و به خودتان اعتماد کنید
