کنتاکتور یک سوییچ (رله) کنترل شده ی الکتریکی است که برای کلید زنی مدار الکتریکی قدرت استفاده می شود. کنتاکتور معمولاً توسط مداری کنترل می شود که قدرت بسیار پایین تری نسبت به مدار کلید زده شده دارد، مثل آهنربای الکتریکی سیم پیچ 24 ولتی که سوییچ موتور 230 ولتی را کنترل می کند.
به تعریف ساده تر کنتاکتورها کلیدهای الکترو مغناطیسی هستند که با استفاده از یک جریان کوچک تر، یک جریان بزرگتر را قطع و وصل می کنند. این فرآیند به این شکل می باشد که یک جریان کوچک به کنتاکتور فرستاده می شود و کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت روشن قرار دهد و وقتی که آن جریان کوچک قطع شد، کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت قطع قرار دهد.
کنتاکتورها در اَشکال متعددی با ظرفیت ها و ویژگی های متنوع وجود دارند. برعکس فیوز یا مدارشکن (Circuit breaker) ، هدف کنتاکتور ایجاد اختلال در جریان اتصال کوتاه نیست. گستره کنتاکتورها، جریان شکست (breaking current) چند آمپر تا چند هزار آمپر و 24 ولت DC تا چندین کیلوولت را در بر می گیرد. اندازه فیزیکی کنتاکتورها از دستگاهی به قدر کافی کوچک که در یک دست جا شود تا دستگاه هایی بزرگ که یک ضلع آن ها تقریباً یک متر (یارد) باشند متغیر است.
کنتاکتورها برای کنترل موتورهای الکتریکی، نورپردازی، گرمایش، بانک های خازنی، تبخیرکننده های حرارتی و سایر بارهای الکتریکی استفاده می شوند. با فروشگاه برق صنعتی آذر نیرو در ادامه همراه باشید تا کاربرد های کنتاکتور را به شما بگوییم.
کنتاکتورها را اغلب برای تامین کنترل مرکزی تاسیسات نورپردازی بزرگ استفاده می کنند، مثلاً یک ساختمان اداری یا یک ساختمان تجاری. برای کاهش مصرف برق در سیم پیچ های کنتاکتور، از کنتاکتورهای چِفت (latching) استفاده می شود که دارای دو سیم پیچ عمل کننده هستند. یک سیم پیچ، که بطور لحظه ای جریان دار می شود، کنتاکت های مدار قدرت را می بندد، که پس از آن بطور مکانیکی بسته نگه داشته می شوند؛ سیم پیچ دوم کنتاکت ها را باز می کند.
استارتر مغناطیسی دستگاهی است که برای تامین توان موتوهای الکتریکی طراحی شده است. این وسیله کنتاکتور را به عنوان قطعه ای حیاتی در بر دارد، و در عین حال در وضعیت های قطع برق، کسر ولتاژ و اضافه بار، محافظت ایجاد می کند.
کنتاکتورهای خلا از کنتاکت های کپسوله شده بطری خلاء برای جلوگیری از قوس استفاده می کنند. این نوع سرکوب قوس اجازه می دهد که کنتاکت ها بسیار کوچکتر باشند و فضای بسیار کمتری را نسبت به کنتاکت های شکست هوا (air break contact) در جریان های بالا استفاده کنند. از آنجایی که کنتاکت ها کپسوله شده هستند، کنتاکتورهای خلاء در کارهای نه چندان تمیز مثل حفاری معدن استفاده گسترده ای دارند.
کنتاکتورهای خلاء تنها برای سیستم های AC قابل استفاده هستند. قوس AC تولید شده هنگام باز شدن کنتاکت ها در نقاط صفر شونده شکل موج جریان، خود را خاموش می کند، و خلاء جلوی وقوع مجدد قوس را در کنتاکت های باز می گیرد. بنابراین کنتاکتورهای خلاء در مختل کردن انرژی قوس الکتریکی بسیار کارآمد هستند و هنگامی که به کلید زنی (سوییچینگ) سریع نیاز باشد استفاده می شوند، زیرا زمان شکست بیشینه توسط تناوب شکل موج AC تعیین می شود. در حالتی که توان 60HZ باشد (استاندار ایالات متحده)، برق در 120/1 یا 0.008333 ثانیه قطع می شود.
رله جیوه ای که برخی اوقات رله جا به جایی جیوه ای، یا کنتاکتور جیوه ای نیز نامیده می شود، رله ای است که از فلز مایع جیوه در یک محفظه محکم عایق، به عنوان عنصر کلید زنی استفاده می کند.
رله مرطوب شده با جیوه نوعی رله است، معمولاً رله نِی، که در آن کنتاکت ها با جیوه مرطوب می شوند. این رله ها را به عنوان کنتاکتور مطرح نیستند زیرا برای جریان های بیشتر از 15 آمپر در نظر گرفته نمی شوند.
هنگامی که بنا است یک سری کنتاکتور به شکل دنباله وار عمل کنند، این کار را می توان با یک میل بادامک به جای آهنرابای الکتریکی مجزا انجام داد. میل بادامک را می توان با یک موتور الکتریکی یا سیلندر بادی هدایت کرد. پیش از ظهور الکترونیک حالت جامد، سیستم میل بادامک برای کنترل سرعت در لوکوموتیو های الکتریکی کاربرد گسترده داشت.
