حق فرزنداوری؟
ایا حقی برای بچه دار شدن وجود دارد؟
در برابر انچه عده ای بر ضرورت اخذ "گواهی صلاحیت فرزنداوری" از سوی زوجین برای بچه دار شدن تاکید می کنند، عده ای نیز بر حق فرزنداوری به عنوان حقی بدون قید و شرط و عام تاکید می کنند که بر اساس آن نمی توان حق فرزنداوری زوجین را مقید به اخذ گواهی خاصی مبنی بر صلاحیت فرزنداوری کرد. اما براستی حق با کدوم گروه است؟
جدای از مباحث فلسفی پیرامون گزاره های حق و تکلیف (مسوولیت) و لوازم و پیش شرط های هر یک از انها، برای روشن شدن مطلب به ذکر مواردی مشابه در شرایط کنونی کشور می پردازم:
حق رانندگی
در کشور ما مانند بسیاری کشورهای دیگر برای دریافت گواهینامه رانندگی فرد باید به 18سال تمام رسیده باشد و حتما دوره تئوری و عملی اموزش رانندگی را گذرانده و این اموزشها به تایید اموزشگاه مربوطه رسیده باشد تا فرد واجد شرایط شرکت در ازمون رانندگی شناخته شود. از انجا که با اعطای گواهینامه رانندگی فرد مجاز می شود تا در کوچه و خیابان و بزرگراه رانندگی نماید لذا کسب اموزشهای درست و دقیق، برای اطمینان از حفظ جان سایرین اهمیت بسزایی دارد. همچنین چنانچه خطاهای فاحشی از شما سر بزند این گواهینامه از شما پس گرفته می شود. بنابراین بدون کسب مهارتهای لازم هیچ انسان عاقلی شما را دارای حق رانندگی نمی داند.
حق ازدواج
در کشور ما هر انسانی حق ازدواج دارد اما برای انکه بتواند ازدواج خود را ثبت رسمی نماید باید ازمایشاتی پزشکی را انجام دهد و اموزش پیش از ازدواج را نیز بگذراند. البته دوره مذکور بیشتر فرمالیته و در حد نمایش یک فیلم یک ساعته اموزشی است و نه دوره جامع اموزش های لازم و ضروری پیش از ازدواج و از جمله مشاوره های فردی و دونفره زوجین متقاضی ازدواج. نتیجه انکه نمود بیرونی برگزاری سطحی چنین اموزش های مهمی نیز در امار بالای طلاق در کشور (یک طلاق به ازای هر سه ازدواج) نمایان است. اما برگزاری حداقلی چنین اموزش هایی نیز نشان از اهمیت کسب اموزش قبل از اقدام برای تصمیم های مهم و سرنوشت ساز دارد. البته تصمیم برای ازدواج صرفا یک تصمیم شخصی و نهایتا دو نفره است و نه تصمیم یکطرفه برای سرنوشت فردی دیگر و نیز در صورتیکه مشخص شود شما شرایط لازم را نداشته اید همسرتان می تواند بصورت یکطرفه این ازدواج را فسخ و ملغی نماید.
حق فرزندپذیری
هر زوجی چه بارور و چه نابارور این حق را دارند که فرزندی را به فرزندخواندگی بپذیرند. اما برای انکه واجد شرایط دریافت این حق شوند باید پروسه پیچیده و طولانی و البته لازمی را بگذرانند. پروسه ای که از تحقیقات محلی درباره صلاحیت های اخلاقی و رفتاری آن زوج شروع می شود و تا بررسی صلاحیت های مالی و اقتصادی آنها برای فرزندپذیری را در بر می گیرد. طی این پروسه طولانی انها باید انواع گواهی ها مانند گواهی عدم اعتیاد، گواهی عدم سوء پیشینه، گواهی سلامت روانی، گواهی تمکن مالی و .... را به اداره بهزیستی ارائه کنند و پس از شرکت در جلسه مصاحبه حضوری با کارشناسان بهزیستی منتظر نظر هیات کارشناسی آن اداره در مورد صلاحیتشان برای فرزندپذیری بمانند و این همه در حالی است که قرار است با فرزندپذیری لطفی در حق دولت نموده و باری را از دوش آن بردارند اما دولت بعنوان ولیّ قهری آن کودکان بر خود واجب می داند که سرپرستی انان را به زوجین دارای صلاحیت بسپارد و چنانچه در اینده نیز مشخص شود که شما صلاحیت لازم را نداشته اید این حق از شما سلب و فرزندخوانده از شما بازستانده خواهد شد.
و اما حق فرزنداوری
در مواردی که در بالا ذکر شد شما در مورد اقدامی پر اهمیت یعنی حیات بخشیدن و به دنیا اوردن فرد دیگری اقدام نمی کردید. حتی در مورد فرزندپذیری نیز شما صرفا تمایل داشتید سرپرستی کودکی که قبلا پا به این دنیا گذاشته است را بپذیرید. حال چگونه می توان پذیرفت که تصمیم به فرزنداوری که تصمیمی بدون بازگشت و به غایت پر اهمیت و خطیر است، بدون در نظر گرفتن حداقلی از شرایط و امکانات به عنوان حقی عام و فراگیر و بی قید و شرط پذیرفته شود؟ براستی اگر آن فرزندخوانده حق دارد در شرایط استانداردی زیست نماید و اینده درخشانی پیش رویش باشد، ایا فرزندان خونیِ افراد از چنین حقوق ابتدایی و انسانی محرومند!؟
با در نظر گرفتن موارد بالا به نظر می رسد وقت آن رسیده تا لزوم اخذ گواهی صلاحیت فرزنداوری با در نظر گرفتن حداقل هایی ضروری، مانند بسیاری دیگر از گواهی هایی که برای امور بمراتب کم اهمیت تر ضروری گشته اند، لازم الاجرا شود و از این پس از فرزنداوریِ افراد فاقد صلاحیت های لازم (بطور مثال معتادان به مواد مخدر) جلوگیری به عمل اید تا بتوان سلامت و صلابت نسل اینده را تضمین نمود.
مهدی دولتی @charkhvand
