برای تربیت فرزند جهت مواجهه با جامعه پیچیده و نه چندان مهربان امروزی سه رویکرد مختلف را می توان در نظر گرفت که به اختصار به هر یک از آنها اشاره می کنم:
رویکرد اول: تا میتونی حق دیگران رو بخور (گرگ باش)
در این رویکرد جامعه همچون جنگلی بی رحم تصویر می شود که در آن قویتر ها پیروزند (برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی) و در آن قانونِ "بخور تا خورده نشی" حاکم است. بنابراین هر نوع ظلم و حق خوری مجاز و نوعی زرنگی تلقی می شود! در این مدل تربیتی فقط منافع فردی اهمیت دارد و در این مسیر قربانی کردن منافع دیگران و جامعه نه تنها مجاز بلکه واجب است! در این مدل تربیتی کودکی که در مدرسه همکلاسی خود را کتک زده است مورد تشویق قرار می گیرد و از او با عنوان بچه زرنگ و با جربزه یاد می شود! همین فرزند وقتی بزرگ می شود در محل کار سعی می کند حق همکار خود را بخورد و در حق وی اجحاف و تزویر نماید.
رویکرد دوم: اگه حقت رو خوردن ببخششون! (گوسفند باش)
در این رویکرد به فرزند تاکید فراوانی بر عدم درگیری و مقاومت در برابر زورگویی دیگران می شود. تاکید اصلی در این رویکرد بر کوتاه امدن و گذشت کردن و عدم درگیری است. اینگونه افراد پس از شناسایی توسط زورگویان طعمه های خوبی برای اعمال قدرت و زورگویی به حساب می ایند چرا که اینگونه کودکان توسط والدین خود اینطور اموزش دیده اند که یک بچهِ خوب هیچوقت دعوا نمیکنه (حتی برای دفاع از خودش) و ضعف برای دفاع از حقِ خود به عنوان توانایی و قدرت بخشش و گذشت تعبیر و تلقین می شود. چنین فرزندی در مدرسه و محل کار و ازدواج فردی تو سری خور بار می اید که در همه جا حقش پایمال می شود.
رویکرد سوم: حق کسی رو نخور و نزار حقت رو بخورن (نه گرگ باش نه گوسفند)
این رویکرد که صحیح ترین و منطقی ترین شیوه تربیتی است به کودک توصیه می کند به حق خودش قانع باشد و قصد اجحاف و زورگویی در حق دیگران را نداشته باشد، اما در عین حال به دیگران نیز اجازه ندهد حقش را بخورند و در مقابل زورگویی دیگران مقاومت و ایستادگی کند. در واقع در این رویکرد به کودک توصیه می شود نه گرگ باشد نه گوسفند و در راه دفاع از حق خودش از درگیری و مقاومت در مقابل گرگ های جامعه نهراسد. در واقع اگر همه افراد جامعه از چنین تربیتی برخوردار باشند می توان امید داشت که در جامعه نه خبری از گرگ ها باشد و نه گوسفندان. چیزی که البته در واقعیت کمتر اتفاق می افتد و هر جامعه ای همواره گرگ ها و گوسفندان خود را دارد.
مهدی دولتی @charkhvand
