موضوع فیلترینگ اینستاگرام در چند سال اخیر بارها از سوی سیاست‌گذاران مطرح شد و با مخالفت شدید مردم همراه بود. هرچند در برخی زمان‌ها بنا به سیاست‌های امنیتی همه شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی در برهه‌هایی از زمان در ایران فیلتر شدند؛ اما این اقدام موقت بود و به حذف دسترسی دائمی کاربران منجر نشد.
این موضوع برنامه‌نویسان داخلی را به فکر راه‌اندازی جایگزینی بومی به‌جای اینستاگرام انداخت. ویسگون، روبینو پلاس، لنزور، نزدیکا و فیس‌نما بخشی از پلتفرم‌های داخلی بودند که در سال‌های گذشته فعالیتشان را در میان کاربران ایرانی آغاز کردند. برخی از این پلتفرم‌ها تا امروز نفس می‌کشند و برخی دیگر بنا به دلایل مختلف به کار خود پایان دادند.
از میان لیست بالا ویسگون و روبینو پلاس که بخشی از برنامه جامع روبیکاست، هنوز به قوت خود باقی هستند و در این مقاله قرار است به مقایسه این دو برنامه و جایگزینی آن‌ها به‌جای اینستاگرام بپردازیم.
روبیکا چیست و از کجا آمد؟
روبیکا یک نرم‌افزار جامع (سوپر اَپ) است که توسط شرکت توسکا راه‌اندازی شده است و از اسفند 1396 با تبلیغات گسترده تلویزیونی خودش را به ایرانیان معرفی کرد. [1] نکته جالب توجه درباره شرکت موسس روبیکا، حضور سهامدارانی است که همگی زیرمجموعه همراه اول هستند و به نظر می‌رسد شرکت توسکا نیز 100 درصد متعلق به همراه اول باشد. در آگهی ثبت این شرکت اسامی شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول)، شرکت سرمایه‌‌گذاری نور دنا (متعلق به همراه اول) و شرکت نقش اول کیفیت (متعلق به همراه اول) دیده می‌شود.
روبیکا تلاش کرد با ارائه سرویس‌های متنوع، دسترسی به مجموعه‌ای از اطلاعات را در یک محیط ساده و جذاب را برای کاربران دستگاه‌های هوشمند فراهم کند. درواقع کاربران می‌توانند فقط با نصب یک اپلیکیشن قبض‌های خود را الکترونیکی پرداخت کنند، لیست پخش موسیقی بسازند، به آرشیو برنامه‌های تلویزیونی دسترسی پیدا کنند، کلیپ‌ها و فیلم‌های مختلف را ببینند، سرگرم شوند، با دوستانشان چت کنند و کلیه نیازهای روزمره‌شان را برطرف کنند.
روبینو یکی از محبوب‌ترین بخش‌های روبیکاست که از اواخر سال 98 با فراگیری ویروس کرونا در میان مخاطبان شناخته و با فیلترشدن اینستاگرام به‌عنوان جایگزین اصلی آن معرفی شد. از آنجایی که روبینو جدا از روبیکا نیست و در دل روبیکا قرار دارد، نمی‌توان آن را نرم‌افزاری مجزا نامید؛ اما جدیداً می‌توانید برنامه روبینو را به‌صورت جداگانه روی دستگاه‌های هوشمندتان نصب کنید. البته به خاطر داشته باشید که تنها درصورتی می‌توانید از روبینو استفاده کنید که از قبل عضو روبیکا شده باشید!
ویسگون چیست و چه کار می‌کند؟
ویسگون یکی از رقبالی اصلی روبینو و اولین شبکه اجتماعی ایران است که البته تفاوت‌های اساسی با این فرزند کوچک روبیکا دارد. اسم ویسگون، مخفف شعار (what is going on?) به معنی چه خبر است؟، گرفته شده و یک شبکه اجتماعی مبتنی بر عکس و ویدیو است. این سوشال مدیا توسط گروه نرم‌افزاری رخ در سال 1390 طراحی و از سال 1392 تقریباً همزمان با اینستاگرام رسما متولد و وارد بازار شد.
ویسگون نسخه کاملا ایرانی شده این پلتفرم خارجی است و توانست در سال‌های 1392 و 1400 جایزه «برترین نرم‌افزار شبکه‌های اجتماعی» را در جشنواره وب ایران دریافت کند.
برای فعالیت در این شبکه اجتماعی نیازی نیست عضو برنامه دیگری شوید. با دانلود اپلیکیشن ویسگون از گوگل‌پلی، کافه بازار یا سایت خودشان به‌راحتی می‌توانید با داشتن ایمیل یا شماره تلفن همراه عضو این شبکه اجتماعی شوید. همچنین ویسگون از طریق نسخه تحت وب نیز در دسترس است. برخلاف ادعای دروغین روبیکا، اینترنت ویسگون با تعرفه نیم‌بها محاسبه می‌شود.
روبینو؛ نسخه ایرانی اینستاگرام
روبینو شبیه ساز اینستاگرام است؛ یعنی یک شبکه اجتماعی ایرانی با قابلیت به اشتراک‌گذاری عکس و ویدیو. البته این شبکه اجتماعی هویتی مستقل از روبیکا ندارد برای همین نمی‌توان آن را پلتفرمی مجزا دانست. این مورد مهم‌ترین تفاوت اینستاگرام و روبینو است!
طراحی فضای کاربری روبینو دقیقاً مشابه نسخه خارجی آن است. به نظر می‌رسد طراحان روبینو پای خودشان را فراتر از اینستاگرام نگذاشته‌اند تا از خلاقیتشان برای دیزاین این شبکه اجتماعی استفاده کنند. از آمار کاربران روبینو اطلاعاتی منتشر نشده است؛ بنابراین نمی‌توان گفت این شبکه اجتماعی چند کاربر فعال دارد!
روبیکا از همان ابتدای فعالیتش به‌طور موکد اعلام کرده بود استفاده از اینترنت همراه اول و ایرانسل توسط این اپلیکیشن به‌صورت رایگان و یا نیم‌بها محاسبه می‌شود، اما متاسفانه نتوانست تیک مثبت این گزینه را دریافت کند و هنوز بعد از چند سال، بر سر مصرف رایگان یا نیم‌بهای این برنامه بحث است!
ماجرای اکانت‌های جعلی و حذف سوپر اپ روبیکا از مارکت
روبیکا یکبار دیگر در سال 1400 با خبر ساخت اکانت‌های جعلی کاربران پرمخاطب سر زبان‌ها افتاد!
در آن سال دو بازیکن مطرح فوتبال کشورمان با انتشار عکسی از اکانت‌های جعلی روبینو، در اینستاگرامشان اعلام کردند که هیچگونه فعالیتی در این برنامه ندارند و صفحاتی که به نام آن‌ها زده شده، فیک است!
به دنبال این خبر بسیاری از اینفلوئنسرها، افراد مشهور، بازیگران و بلاگرهای اینستاگرام و توییتر که تعداد دنبال‌کننده‌های بالایی داشتند، با مراجعه به روبیکا متوجه شدند که به نام آن‌ها نیز در این برنامه صفحات جعلی ساخته شده است و محتواهایی که این افراد در شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام یا توییتر خودشان منتشر میکنند در روبینو نیز منتشر می‌شود.
اما جنجال‌ها فقط به اعتراض‌های مجازی ختم نشد و روز به روز به سیل عظیم افرادی که علیه روبیکا به پلیس فتا شکایت می‌کردند، اضافه می‌شد. نقض حریم خصوصی افراد و ساخت پیج‌های جعلی باعث شد نرم‌افزار روبیکا در مرداد ماه 1400 از روی گوگل‌پلی و سایر مارکت‌های اندروید داخلی حذف شود.
مجوز صوت و تصویر روبیکا باطل شد!
سرانجام با افزایش شکایت‌ها علیه روبیکا علی سعد، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا (سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر) با انتشار رشته توییتی در صفحه توییترش نوشت: «از بهمن ماه ۹۹ پیگیری پرونده تضییع حقوق کاربران در روبیکا را شروع کردیم و با طیف وسیعی از تخلفات روبرو شده‌ایم. تخلفات ترافیکی و درآمدهای غیرقانونی، فعالیت بدون مجوز، نقض قوانین رقابت، گزارش‌های اخیر مبنی بر استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی کاربران و… ضرورت اصلاح را بیش از پیش روشن می‌کند.
ساترا با ابطال مجوز سرویس صورت و تصویر سوپر اپلیکیشن روبیکا و منع پخش تبلیغات بازرگانی آن در رسانه ملی، اقدامات اولیه را به انجام رساند. در مورد تخلفات ترافیکی با نامه‌نگاری با وزارت ارتباطات و طرح شکایت در کمیسیون اصل ۹۰ پرونده احقاق حقوق کاربران را پیگیری کرد که منجر به حذف محاسبه غیرقانونی پهنای باند در آن شد. اما متأسفانه به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها همچنان شاهد تداوم فعالیت‌های متخلفانه این پلتفرم هستیم».
قابلیت‌های متفاوت ویسگون برای کاربران ایرانی
اگر بلاگر، اینفلوئنسر یا تولیدکننده حرفه‌ای محتوا باشید، همانقدری که اینستاگرام برای شما جذاب است، ویسگون هم هست! این برنامه محیطی بسیار پویا با کاربری ساده دارد که پست‌گذاری و فعالیت را بر هر سنی راحت می‌کند.
این شبکه اجتماعی بیش از یک میلیون و 700 هزار نفر کاربر فعال دارد و در هر 5 ثانیه یک عضو جدید به خانواده ویسگون اضافه می‌شود .
کاربران ویسگون در هر ثانیه، دونفر را فالو میکنند، دو کامنت منتشر میکنند و ده لایک انجام میدهند.. این اعداد به‌خوبی نشان می‌دهد که سرعت تولیدمحتوا در ویسگون بالاست و کاربران بدون محدودیت خاصی می‌توانند با هر موضوعی پست و هشتگ مدنظرشان را منتشر کنند.
به‌علاوه با ساخت کالکشن اختصاصی و کانال در ویسگون می‌توانید صفحه مجازی خود را از حالت آلبوم تصاویر خارج کرده و به یک پل ارتباطی حرفه‌ای تبدیل کنید. این قابلیت برای افرادی که پیج فروشگاهی دارند هم گزینه بسیار مناسبی است؛ چراکه می‌توانید محصولاتتان را دسته‌بندی کرده تا کاربران زودتر و راحت‌تر به آن دست پیدا کنند.
با تبلیغات ویسگون دیده شوید!
قاعده اصلی شبکه‌های اجتماعی این است؛ هرچه بیشتر فعال باشید، بیشتر دیده خواهید شد!
ویسگون نیز از این قاعده پیروی می‌کند و پست‌های شما متناسب با میزان فعالیت و حضور مستمر در این برنامه به نمایش گذاشته می‌شود؛ اما ویسگون با داشتن قابلیت تبلیغات، خودش را از سایر همتایانش جدا کرده است.
شما می‌توانید با «خرید اعتبار» پست و استوری‌های خود را به‌طور ویژه منتشر کنید و آن را در میان مطالب منتخب، محبوب و جدید ببینید. این کار به شما کمک می‌کند تا زودتر به کاربران جدید معرفی شوید و فالوور واقعی بگیرید.
این قابلیت به‌طور خاص برای صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین کارایی دارد؛ با عضویت در ویسگون و استفاده از تبلیغات درون برنامه‌ای این شبکه اجتماعی در مدت کوتاهی دیده خواهید شد و کسب درآمد می‌کنید.
به‌علاوه دیگر نیازی نیست برای تبلیغات مبالغ میلیونی خرج کنید؛ بلکه با مبلغی بسیار کمتر از آنچه بلاگرها و پیج‌های اینستاگرام دریافت می‌کردند، فالوور جذب می‌کنید.
جدال ویسگون و روبینو بر سر جایگزینی اینستاگرام
اگر پای انتخاب نمونه‌های داخلی به‌جای اینستاگرام وسط باشد، قطعا معیارهای متفاوتی را باید مدنظر قرار داد. پهنای باند و سرعت، صداقت و شفافیت، تعداد کاربران فعال، پویایی شبکه اجتماعی و قابلیت‌های آن مواردی است که برای هر کاربری قابل تامل است.
روبیکا تاکنون نتوانسته نمره قابل قبولی در میان ایرانیان بگیرد و تنها بخش محدودی از جامعه حاضر به فعالیت در این برنامه هستند، اما ویسگون با آزادی بیانی که در اختیار کاربران ایرانی قرار داده و قابلیت‌های ویژه‌ای که دارد انتظارات یک کاربر از شبکه اجتماعی را به خوبی پاسخ گفته است.
با توجه به همه این موراد اگر جدال بر سر انتخاب ویسگون یا روبیکا باشد، شما کدام را انتخاب می‌کنید؟
