یکی از ویتامینهای مهم گروه B، ویتامین B12 یا کوبالامین می‌باشد. کمبود ویتامین B12 در گروه‌های سنی مختلف و همچنین مادران باردار و شیرده علائم مختلفی دارد. این علائم بیشتر شامل علائم عصبی بوده و می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به سیستم اعصاب مرکزی و مغز وارد نماید. با مصرف خوراکی‌های حیوانی از جمله گوشت و لبنیات و همچنین مکمل‌های غذایی، تا حد زیادی می‌توان این کمبود را جبران نمود.
کمبود ویتامین B12 چه علائمی دارد؟
همه‌ی ما می‌دانیم که ویتامینهای گروه B در بدن ما نقشی حیاتی دارند. ویتامین B12 نیز یکی از ویتامینهای مهم و مؤثر در مکانیسم‌های زیستی بدن ما می‌باشد. در نتیجه کمبود ویتامین B12 می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در سیستم عصبی، تولید سلول‌های خونی و عملکرد مغز بشود. از طرف دیگر، ویتامین B12 در میان تمامی ویتامینهای گروه B دارای پیچیده‌ترین ساختار می‌باشد.
به طور کلی ویتامینهای گروه B جزء ویتامینهای محلول در آب بوده و پس از مصرف به راحتی وارد گردش خون شده و همچنین مقدار اضافی آن نیز از طریق سیستم ادراری دفع می‌شود. نام دیگر ویتامین B12 در منابع علمی کوبالامین می‌باشد. کمبود ویتامین B12 یا کوبالامین را می‌توان با کمک مواد خوراکی و یا به صورت داروهایی جبران نمود که به دو فرم تزریقی و خوراکی تجویز می‌شوند.
بیشترین آسیب و علائم کمبود ویتامین B12 در سیستم عصبی ظاهر می‌شود. حتی اگر میزان این ویتامین تنها کمی پایین تر از حد نرمال باشد، علائمی مانند خستگی، افسردگی، کم شدن حافظه و در برخی افراد مختل شدن تعادل و آتاکسی نمایان می‌شود. در موارد شدیدتر کمبود کوبالامین، لاغری، کم خونی و همچنین آسیب‌های جبران ناپذیر مغزی و عصبی، فرد بیمار را درگیر می‌کند. حتی این آسیب‌ها ممکن است تا حدی پیش رونده باشد که فرد بیمار را دچار زوال عقلی و جنون کند.
مشکلات گوارشی مانند یبوست و مختل شدن حرکات معده و روده‌ها نیز از دیگر علائم کمبود ویتامین B12 در بدن می‌باشد. این علائم در نوزادانی که دچار کمبود کوبالامین می‌باشند نیز مشاهده می‌شود. بنابراین از همان دوران نوزادی نیز باید نسبت به مصرف این ویتامین حساس بود، زیرا همانطور که گفته شد آسیب‌های عصبی آن جبران‌ناپذیر خواهد بود.
در هنگام کمبود ویتامین B12 به سراغ چه منابعی برویم؟
میزان مورد نیاز ویتامین B12 برای افراد بالای ۱۴ سال ۲.۴ میکروگرم می‌باشد. این میزان در خانم‌های باردار و زنانی که در دوران شیردهی می‌باشند به ۲.۶ تا ۲.۸ میکروگرم افزایش می‌یابد.
از آنجایی که این ویتامین مانند سایر ویتامینهای گروه B محلول در آب می‌باشد، مصرف زیاد آن نیز مشکلی ایجاد نمی‌کند و تاکنون موارد مسمومیت آن گزارش نشده است. اما به هر حال توصیه می‌شود تا در حد نرمال و نیاز بدن خودمان این ویتامین را مصرف نماییم.
کمبود ویتامین B12 را می‌توان تا حدودی با مصرف محصولات جانوری مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و... جبران نمود. این ویتامین به ندرت در محصولات گیاهی یافت می‌شود. به همین دلیل گیاه خواران معمولا با کمبود ویتامین B12 دست و پنجه نرم می‌کنند. اما برای افرادی که منع مصرف گوشت یا لبنیات دارند، شیر‌های سویا و غلات غنی شده با ویتامین B12 توصیه می‌شود که با مصرف آن‌ها می‌توانند تا حدی این کمبود را جبران نمایند.
استفاده از مکمل‌های خوراکی یا فرم تزریقی کوبالامین نیز راهکار مناسبی برای جبران کمبود ویتامین B12 در بدن می‌باشد. فرم تزریقی این ویتامین به صورت عضلانی بوده و به میزان مورد نیاز برای هر فرد قابل تزریق می‌باشد. لازم به ذکر است که بر خلاف سایر ویتامینهای گروه B، ویتامین B12 را نمی‌توان به صورت وریدی تزریق نمود و حتما باید در عضله تزریق شود.
