لچک و ترنج را در هنگام خرید فرش زیاد شنیده اید، فرش لچک و ترنج یکی از پرفروش ترین طرح های فرش ایرانی است، اما آیا می دانید لچک و ترنج به چه معناست؟
نقش ترنج قالی های ایرانی را می توان بخشی از باغ دید که با یکی از آب انبارها و چهار گوشه چهار آب انبار از بقیه جدا می شود. بنابراین ترنج رایج قالی لخ، ترنج آب انبار یا حوضی است که چهار باغ آن را احاطه کرده است.
نقوش فرش ایرانی دسته بندی های مختلفی دارد و در این میان فرش ترنجی و لخ ترنج هم از نظر زیبایی و هم از نظر کثرت کاربری و تولید جایگاه ویژه ای دارند.
همانطور که از نقشه‌های فرش سنتی و باستانی ایران برمی‌آید، باغ‌های باستانی ایران و طرح آنها بر روی فرش‌ها حوض‌های متعددی داشتند که با آبراهه‌هایی به هم متصل می‌شدند.
باغ یا طرح آن با اشکال هندسی منظم چهار ضلعی، شش ضلعی، لوزی و ... مشخص می شود و بین آنها رابطه وجود دارد. خاستگاه این طرح را می‌توان در نقش‌های گلستان و نقوش باغ‌های فرش ایرانی جستجو کرد.
البته برخی معتقدند اصل این طرح ابتدا بر روی جلد قرآن ها و کتب نفیس دیده شده و از آنجا مورد توجه طراحان فرش قرار گرفته و با رعایت اصول و مقررات مربوطه به فرش ایرانی راه یافته است.
طرح لچک و ترنج طرحی کلی، معروف و زیبا و بسیار رایج در فرش ایرانی است که از زمان مکتب شاه عباسی در قالی بافی در مناطق مختلف کشورمان مورد استفاده قرار گرفته است.
لچک نام گوشه در لغت است و محل آن در گوشه میدان لچک ترنج است.
یک چهارم کارت وسط با شکلی مشابه یا عمدتاً متفاوت با آن در چهار گوشه متن فرش در اصطلاح قالی بافان لک نامیده می شود و اگر این لک ها با ترنج ترکیب شوند طرح را لاچ و تراج می گویند. .
علاوه بر این، کلاله بالا و پایین حاشیه وسط را اغلب با دو سر حاشیه بافته می شود که به اصطلاح پدیدآورنده آن را شمسه یا کلاله می گویند. گاهی اوقات این کلاله ها می توانند کل محیط ترنج را به تعداد زیاد بپوشانند.
نارنگی یکی از خاص ترین عناصر مورد استفاده در طرح ترنج است و معنی لغوی نارنگی میوه بالانگ است.
ریزه ها معمولا به شکل دایره، بیضی و راه راه طراحی می شوند و در واقع ریزه ها فضای خاصی هستند که در آن نقش ها شکل می گیرد و این نقوش، نقش های ختایی و اسلیمی یا بسیاری از نقش های دیگر است که ما استفاده می کنیم. انجام دادن. در واقع با استفاده از نقش های به کار رفته در ترنج و رنگ های به کار رفته فضای زمینه را از قسمت ترنج جدا می کنیم و ترنج مانند مدال یا قاب مرکزی در مرکز حصیر خودنمایی می کند.
وقتی چند ترنج داخل یکدیگر قرار می گیرند، ترنج را تو در تو یا به عبارتی یک کاسه و نیم کاسه می گویند.
خود ترنج از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که مهمترین آنها قسمت مرکزی و خود ترنج است. قسمتی از سر ترنج که در واقع فضای قسمت های بالا و پایین ترنج را در طول مستطیل شکل زمینه پر می کند و عنصری کوچکتر از سر ترنج به عنوان گردن سر ترنج استفاده می شود. بسته به نقش های به کار رفته در ترنج، سر ترنج می تواند از یک سربند استادانه و زیبا یا یک گل شاه عباسی تشکیل شده باشد. همچنین ممکن است گردن این ترنج از یک گل پروانه ای از گل های گرد یا عناصر دیگر تشکیل شده باشد.
مثلاً در قالی‌ها و قالی‌های اصفهان، کاشان، نایین و آباده ابعاد کوچک و در قالی‌های تبریز، حارس و مشهد تا حدودی بزرگ‌تر است.
در برخی از طرح های حاشیه به جای تک حاشیه مرکزی، دو یا سه حاشیه کوچک در امتداد یک خط عمودی (عمدتاً اشکال هندسی) وجود دارد و گاه چندین حاشیه در متن فرش در فواصل زمانی مشخص دیده می شود.
