سحر خیز باش تا توانی به بازوی خویش!

از گذشته این ضرب المثل در بین ما وجود داشته. نه؟! از جد ارجمند من بپرسید. نامبرده همیشه ساعت ۹ شب می‌خوابید و ۶ صبح، کله سحر از خواب بیدار می‌شد. سحرخیزی چندان گزینه‌ و حق انتخابی برای این کشاورز زحمتکش نبود! اگه هم بود گزینه‌ی دشواری نبود!

در کتاب «کِی؟ ترفندهای علمی زمان‌سنجی عالی» از «دنیل اچ. پینک» که از معدود کتاب‌های تحقیق محور و مستندی است که خوش ساخت است و حوصله آدم را سر نمی‌برد می‌خوانیم که انسان‌ها اساسا از نظر ساعت بیولوژیک به ۳ تیپ کلی تقسیم می‌شوند.

• تیپ گنجشک‌ها این‌ها همان مرغان سحری هستند که اول صبح ناله سر نداده! و خوشحال از خواب بیدار می‌شوند و در همان ساعات اولیه روز به راحتی می‌توانند روی مطلب مورد نظر و کار خود تمرکز پیدا کنند. این افراد از نظر ترکیب جمعیتی نزدیک ۲۰٪ عوام و خلق خدا را تشکیل می‌دهند.
• تیپ جغدها بزرگوارانی هستند که در ساعات اولیه روز اگر هم از خواب بیدار شده باشند، حوصله انجام کارهای جدی و متمرکز را ندارند. وقتی خورشید از نیمه‌ی آسمان گذشت، تمرکز این جماعت کم کم قوت می‌گیرد و تا قبل از نیمه‌های شب نمی‌توانند به خواب بروند! از نظر ترکیب جمعیتی، این عزیزان حدود ۲۰٪ جوامع بشری را تشکیل می‌دهند.
• تیپ جغجشک‌ها همانطور که حدس زده‌اید، این تیپ فی‌مابین ۲ تیپ قبلی جای می‌گیرند چرا که نه جغد جغدند و نه گنجشک سحر خیز، این تیپ از نظر جمعیتی ۶۰٪ جامعه را تشکیل می‌دهند و مشخصا ساعت شروع تمرکزشان چیزی بین صبح و بعد از ظهر است.

پرسش کلیدی این است که:

از کجا بفهمیم که به کدام دسته تعلق داریم؟

ما هر روز از ترس پیدا نشدن جای پارک و دیر رسیدن به سر کار مجبوریم بیدار شده و نشده خود را به محل کار برسانیم!

- شما برنده‌ی کاپ تلاشگری هستید! ولی بدانید که انسان‌های موفق (از جنس پائلوکوئولینو و نه از جنس بابک زنجانی!) تمام طول روز کار نمی‌کنند - صادقانه نگاه کنیم شما هم تمام طول روز کار نمی‌کنید! - آن‌ها ساعتی که در آن بیشترین بازدهی و اثربخشی را دارند را به کار مشغول هستند و در باقی ساعات به احیا روحیه، انگیزه و تفکرات خویش مشغولند.

پیشنهاد نویسنده‌ی این کتاب، دوست خوبم دنیل، این است برای اینکه بدانید به کدام دسته تعلق دارید و کشف کنید که در چه وقتی از روز هر ثانیه از وقتتان بیش از یک ساعت! از سایر ساعات روز ارزشمند است، کافی است یک شب بدون تلاش وقتی احساس خواب آلودگی کردید به خواب رفته و فردای آن شب ساعت بیدار شدنتان (بدون استفاده از ساعت (یا موبایل؟) شماته‌ای) را یادداشت نمایید.

اگر آن ساعت پیش از ساعت ۸ صبح بود، شما به دسته‌ی اول تعلق دارید. اگر حدود ۱۱ صبح بود شما در دسته‌ی دوم طبقه‌بندی می‌شوید و اگر بین ۸ تا ۱۱ بود، شما در جمع اکثریت جامعه هستید.

یک توصیه به کارمندان

مهم نیست که در چه دسته‌ای قرار می‌گیرید، در هر صورت قدر ساعت‌های ارزشمند روزتان را بدانید و در تنظیم برنامه‌ی روزانه، ارزشمندترین ساعت را به کارهایی که حقیقتا برای کارتان حیاتی هستند اختصاص دهید.

یک توصیه به مدیران

حتمن ساعت‌های ارزشمند افراد تیم کاری خود را شناسایی کنید و تلاش کنید زمانبندی جلسات را به نحوی تنظیم کنید که همه افراد در وضعیت تمرکز نسبی مناسبی باشند. اگر تیمی از جغدها و گنجشک‌ها دارید ابدا سعی نکنید همه را یکسان کنید، از ابزارهای مناسب برای هماهنگی استفاده کنید و اجازه دهید هر دو تیم بیشترین بهره‌وری را داشته باشند.

یک نیمچه‌ توصیه به دانش‌آموزان

توصیه خاصی نیست! متاسفانه آموزش و پرورش تلاش بلیغی برای یکسان کردن شما دارد. اگر می‌توانید با همکلاسی‌ها مشارکت کنید و کتاب «کِی؟ ترفندهای علمی زمان‌سنجی عالی» را برای معلمتان بخرید تا او هم از تفاوت‌های ما انسان‌ها مطلع شود و حداقل بخاطر دیر آمدن‌های اول صبح به شما سخت نگیرد.