شايد شما هم يكي از كساني بوده‌ايد كه اين روزها تصميم سفر به يك كشور اروپايي يا جايي غير از اروپا داشته‌ايد اما براي گرفتن ويزای شینگن با درهاي بسته رو‌به‌رو شده‌ايد. به قول كساني كه اين روزها براي گرفتن ويزا اقدام كرده‌اند، دريافت ويزا از سفارتخانه‌هاي كشورهاي مختلف داستان دارد و گاهي برخورد مسئولان سفارت‌هاي مختلف باورنكردني است.
از رفتارهاي زشت و بد بگيريد تا داستان‌هاي مالي، دلال‌ها هم كه ديگر بازار سوءاستفاده‌شان حسابي سكه است. خيلي از كساني كه اين روزها از سوي سفارتخانه‌هاي مختلف رد تقاضا يا طبق واژه مرسوم «ريجكت» مي‌شوند و جواب نه مي‌شنوند، هيچ دليل منطقي را در پاسخ سفارتخانه‌هاي مختلف نمي‌يابند و اينكه چرا بايد مرزهاي خط كشي شده من‌درآوردي مانعي واقعي برايشان ايجاد كند؟
خيلي از كساني كه اين روزها براي دريافت ويزا جواب نه شنيده‌اند، دلشان مي‌خواهد دليل اين رفتارها را بدانند. كساني كه اغلب براي شركت در كنفرانس‌هاي علمي يا مسائل درماني از حق سفر محروم شده‌اند. مگر همواره شعار غرب اين نبوده كه دانشگاه‌ها و حوزه بهداشت و درمان مشمول تحريم نمي‌شود؟
هديه 33 ساله يكي از كساني است كه به تازگي براي شركت در يك كنفرانس علمي از سوي يك كشور اروپايي كم‌جمعيت جواب نه شنيده. او مي‌گويد: «اين كشور در ايران سفارتخانه هم ندارد بلكه يك دفتر كنسولگري دارد. همه مداركم را ارائه دادم و كسي كه مدارك را دريافت كرد سؤال‌هاي لازم را پرسيد و من هم همه را جواب دادم. اما بعد از چند هفته رد تقاضايم آمد. دلايل‌شان براي اين رد تقاضا آنقدر غيرمنطقي و خنده‌دار بود كه نمي‌دانستم بايد چه بگويم. وقتي به كارمند كنسولگري اعتراض كردم، با لحن نامناسبي جواب داد ايراني‌ها بالاترين آمار برنگشتن به كشور را دارند و كشورهاي ديگر حق دارند با ما اين طور برخورد كنند!
سؤال من از مسئولان كشور خودم است؛ آيا واقعاً يك كشور 5 ميليوني حق دارد مرا از يك سفر 10 روزه به كشورش كه حتماً هم بازگشت خواهد داشت محروم كند؟ من در اعتراض به اين رد شدن بازهم اعتراض دادم و اين بار همه مداركم را با پست بين‌المللي براي سفارتخانه اصلي آن كشور ارسال كردم اما بازهم جواب رد شنيدم. واقعاً دليل اين رفتارهاي توهين‌آميزسفارت‌خانه‌ها را نمي‌فهمم. چرا آنها با ما اين گونه رفتارمي‌كنند؟»
سعيد براي گرفتن يك فرصت مطالعاتي در آلمان درخواست ويزايش رد شده و ناصر براي شركت در يك كنفرانس حقوقي در حوزه حقوق معلولان. تقاضاي زهرا و رضا زوجي كه هرسال براي ديدن دخترشان به اتريش سفر مي‌كنند هم امسال رد شده؛ بي‌دليل و بي‌منطق.
شايد همه اين تجربيات منفي و خاطرات ناخوشايند باعث شده كه جمعي از فعالان مدني ايران تصميم بگيرند پويشي را با عنوان پويش حق سفر، تشكيل دهند و در كنار آن سايت ويزا استوري (داستان‌هاي ويزا) را هم راه‌اندازي كنند تا همه بتوانند تجربه‌هاي خود را در اين سايت نوشته و منتشر كنند و از اين طريق هم سفارت كشورهاي مختلف بتوانند اين تجربيات را بخوانند و هم وزارت خارجه ايران در جريان چنين رفتارها باشد و بتواند در قبالشان موضع‌گيري كند.
در بخش معرفي اين سايت آمده: «مرزها، خط كشي‌هاي من درآوردي‌‌اند، ورنه جهان از آنِ همه مردم بوده و هست. با اين‌حال اينگونه است كه بايد براي گذر از اين خط كشي‌ها، «ويزا» بگيريم. ما جمعي از فعالان مدني ايران باور داريم براي حل مسأله، نخست بايد آن را تعريف كرد و بعد با كساني كه در آن نقش دارند به گفتوگو نشست. اين سايت از اين‌رو راه‌اندازي شده تا با ثبت تجربه‌هاي درخواست ويزا در قدم نخست و پيگيري آنها در قدم بعدي، به بهبود وضعيت موجود كمك كند.»
تورج صابري‌وند، فعال مدني و مؤلف كتاب «شكل‌هاي بي‌معني» يكي از افرادي است كه ايده راه‌اندازي اين پويش و به دنبالش اين وب سايت را ارائه داد. او در گفتوگو با ما از تجربه‌اي مي‌گويد كه موجب شد تا براي راه‌اندازي پويش تلاش كند: «مي‌خواستم براي گرفتن جايزه‌ام به ايتاليا بروم. دقيقاً شهريور ماه سال گذشته بود كه فهميدم براي گرفتن وقت سفارت بايد دو ميليون تومان به دلال‌ها بپردازم خيلي جست‌و‌جو كردم و فهميدم واقعاً راه ديگري وجود ندارد. به جاي پرداخت آن دو‌ميليون و گرفتن وقت سفارت يك يادداشت سرگشاده خطاب به سفير ايتاليا نوشتم و به اين روند اعتراض كردم. در جوابش جايزه‌ام را با پست برايم فرستادند. من هم جايزه را با پست براي رايزن فرهنگي سفارت ايتاليا در ايران پروفسور تريتي پس فرستادم و البته خبرش را هم منتشر كردم و در كنارش يك نامه اعتراضي آنلاين هم خطاب به آقاي ظريف منتشر كردم كه همان موقع اين نامه را 4 يا 5 هزار نفر امضا كردند و در واكنش به آن وزارت خارجه بيانيه داد و گفت كه پيگير ماجرا مي‌شود.»
او مي‌گويد: «همه اين تجربه‌ها پيش زمينه‌اي شد براي راه‌اندازي سايت ويزا استوري. البته شنيده‌ام با تأسيس شركت‌هاي خصوصي خيلي از برخوردهاي نامناسب بهتر شده و اين شركت‌ها خودشان براي وقت گرفتن از سفارتخانه‌ها اقدام مي‌كنند و ديگر مردم مجبور نيستند به دلال‌ها پول بدهند.»
نيما از تجربه‌اش نوشته: «چند وقت پيش تصميم گرفتم همراه دو تا از همكلاسي‌هام سفري به فرانسه و هلند داشته باشيم. هر سه دانشجوي دانشگاه تهران. تصميم گرفتيم خودمان برنامه‌ريزي كنيم و با آژانس نرويم. اسفندماه با هزار زحمت تلفني وقت گرفتيم و اواخر فروردين به سفارت رفتيم. مداركمان كامل بود. نفري 15 ميليون هم به خاطر سربازي وثيقه گذاشتيم ولي درخواست ويزايمان به خاطرغيرقابل اعتماد بودن هدف سفر رد شد. از همه بدتر هم برخورد كارمند ايراني سفارت بود. روز تحويل گذرنامه يك فرم به زبان فرانسوي گذاشت روبه رويمان و خواست امضا كنيم. فرمي كه دليل ردي تويش آمده بود. از او خواستيم برايمان ترجمه كند كه با لحني بشدت بد گفت خودتان ترجمه كنيد و اگر فرم را هم امضا نمي‌كرديم گذرنامه‌مان را پس نمي‌داد. روز مصاحبه اولين سؤالي كه پرسيدند اين بود كه 60 يورو هزينه بررسي را داريد يا نه؟ يعني فقط همان هزينه برايشان مهم است، متأسفانه. خودشان مي‌گويند سفارت هيچ واسطه و نماينده‌اي ندارد ولي با آنهايي كه شخصاً اقدام مي‌كنند اين طوري برخورد مي‌كنند و اصلاً درخواست‌ها را بررسي نمي‌كنند.»
مهزاد الياسي، فعال مدني هم يكي از بانيان پويش حق سفر است. او مي‌گويد: «به‌دليل بستري بودن خواهرم در بيمارستاني در لندن احتياج به ويزاي سريع انگليس داشتم. با وجود اعلام قبلي سفارت انگليس در راه‌اندازي مجدد بخش ويزاي تهران، متأسفانه امكان گرفتن وقت قانوني از طريق وب‌سايت سفارت انگليس وجود نداشت، تقويم نوبت‌دهي سايت باز نمي‌شد و من مجبور شدم از طريق يك دلال وقت ويزا، نوبت بررسي مدارك بگيرم و مدارك خودم را در تهران ارائه بدهم. براي گرفتن اين وقت 350 دلار پرداخت كردم. اين در حالي‌است كه در سايت نوشته‌اند گرفتن وقت بررسي ويزاي انگليس بدون هزينه است. اين اتفاق در فروردين 1396 افتاد و من بابت رسيدگي نكردن سفارت انگليس به موضوع وقت ويزا و وجود غيرقانوني واسطه‌گري و دلالي در كشور خودم اعتراض دارم.»
مهزاد كه اين روزها همچنان پيگير اين موضوع است مي‌گويد: «همان موقع كه اعتراض كرديم وزارت خارجه در بياينه‌اي به اعتراض ما پاسخ داد ماخيلي اميدوار شديم اما اين روزها گويي هيچ اهميتي به اين مسأله نمي‌دهند. ما برنامه‌مان اين بود كه همه اعتراض‌ها را جمع كنيم و ارائه بدهيم. به نظر ما اين رويه برخورد سفارتخانه‌ها با ما حقارت‌آميز است و نيازمند چانه زني سياسي از سوي دولت‌مان است. ما به‌عنوان شهروندان اين كشور اعتراض خودمان را به اين روند نشان داده‌ايم و در بيانيه وزارت خارجه هم آمده بود مردم شكايت‌هايشان را گزارش دهند تا اين روند پيگيري شود و بازار دلالي‌ها و بازار سياه
جمع شود.»
