شاید برایت آشنا باشد: هر روز فرزندت از مدرسه برمیگرده و هنوز لباسهای مدرسه تنش است و گوشی را برمیدارد و غرق گوشی میشود و تو با خستگی میگویی:
«بازم گوشی دستته؟ نمیخوای یه کم درست درس بخونی؟»
او یا جوابی نمیدهد یا با لحن سردی میگوید: «الان میذارم مامان!»
اما چند دقیقه بعد دوباره همان صحنه تکرار میشود.
این چرخهی تکراری باعث خشم، نگرانی و ناامیدی در والدین میشود. خیلیها احساس میکنند دیگر هیچ حرفی روی فرزندشان تأثیر ندارد.
اما نکتهی مهم اینجاست: مشکل فقط گوشی نیست.
گوشی تنها نشانهای از چیزی عمیقتر است — نوع رابطهی ما با نوجوان، نحوهی گفتوگو، و درک نیازهایش.
در این مقاله سه اشتباه رایج والدین را بررسی میکنیم که باعث میشود نصیحتها، هشدارها و تذکرهایشان دربارهی گوشی، بیاثر بماند.
🟥 اشتباه اول: نصیحت زیاد، گفتوگوی کم
والدین معمولاً با نیت خیر میخواهند فرزندشان را آگاه کنند. اما شکل انتقال پیام بسیار مهمتر از محتوای آن است.
وقتی مدام در قالب «نصیحت» صحبت میکنیم، نوجوان احساس میکند در حال بازجویی یا قضاوت شدن است، نه گفتوگو.
در سن نهم، او در مرحلهی رشد استقلال شخصیتی است؛ یعنی میخواهد حس کند خودش تصمیمگیرنده است، نه اینکه فقط از دستورات والدین تبعیت کند.
🔹 مثال واقعی:
والدینی که هر روز به فرزندشان میگویند «این همه گوشی نرو، ضرر داره»، «برو درستو بخون»، «چرا مثل بقیه نیستی؟» ناخواسته رابطه را به میدان قدرت و ضعف تبدیل میکنند.
نتیجه؟ نوجوان یا مقاومت میکند (با بیاعتنایی یا پرخاش)، یا در ظاهر سکوت میکند ولی در عمل کار خودش را ادامه میدهد.
✅ راهحل:
به جای نصیحت، گفتوگو کن. از او بپرس:
«به نظرت خودت چقدر وقت در روز با گوشی میگذرونی؟»
« از گوشی برای یادگرفتن چه مهارتهایی استفاده میکنی؟»
وقتی احساس کند قضاوتش نمیکنی، خودش شروع به فکر کردن دربارهی رفتارهایش میکند — و این بسیار مؤثرتر از نصیحت مستقیم است.
💡 یادت باشد: گفتوگو واقعی یعنی شنیدن بدون قطع کردن، پرسیدن بدون تحقیر، و همراهی بدون تحمیل.
🟥 اشتباه دوم: برخورد از موضع قدرت
خیلی از والدین از سر دلسوزی، برای کنترل گوشی از تهدید و اجبار استفاده میکنند:
«اگر گوشیتو بذاری کنار، اجازهی بیرون رفتن داری.»
«اگه نذاری، گوشی رو میگیرم!»
اما نوجوانی که احساس کند تصمیمها به او تحمیل میشود، نه تنها همکاری نمیکند، بلکه راههای پنهان برای دور زدن قوانین پیدا میکند.
در سنین نهم و دهم، میل به استقلال به اوج میرسد. اگر والدین در برابر این میل مقاومت کنند، نتیجهاش درگیری و پنهانکاری است.
🔹 نمونه رفتاری:
پدری گوشی فرزندش را ضبط کرد تا درس بخواند. پسر چند روز وانمود کرد مشکلی ندارد، اما شبها پنهانی با تبلت خواهرش وارد شبکههای اجتماعی میشد. یعنی کنترل ظاهری بود، ولی رفتار درونی تغییر نکرد.
✅ راهحل:
از موضع همکاری وارد شو، نه قدرت. با نوجوانت گفتوگو کن تا قانون مشترک بسازید. مثلاً:
«تا ساعت ۹ شب میتونی از گوشی استفاده کنی، بعدش کنار بذاریم و با هم فیلم ببینیم.»
«بیایم یه برنامه بچینیم که هم تو تایم آزاد داشته باشی، هم وقت درس از بین نره.»
وقتی حس کند نظرش مهم است، حس مالکیت نسبت به تصمیم پیدا میکند و در اجرای آن جدیتر میشود.
💡 نکتهی کلیدی: در تربیت نوجوان، کنترل بیرونی جواب نمیدهد؛ مسئولیتپذیری درونی است که رفتار را تغییر میدهد.
🟥 اشتباه سوم: نادیده گرفتن نیازهای واقعی نوجوان
بسیاری از والدین تنها ظاهر مسئله را میبینند: «فرزندم زیاد گوشی استفاده میکند.»
اما در پسِ این رفتار، معمولاً نیاز برآوردهنشدهای پنهان است — نیاز به تعلق، ارتباط، هیجان، یا حتی فرار از اضطراب.
🔹 برای مثال:
نوجوانی که در مدرسه یا جمع خانوادگی احساس نادیده گرفته شدن دارد، در فضای مجازی دنبال لایک، پیام و تأیید میگردد.
یا دختری که در دنیای واقعی کسی برایش وقت نمیگذارد، ساعتها در چت و بازی آنلاین میماند تا احساس کند «دیده میشود».
✅ راهحل:
به جای جنگیدن با گوشی، سعی کن جایگزینهای واقعی بسازی. مثلاً:
با او وقت بگذران، حتی روزی ۲۰ دقیقه گفتوگوی بدون قضاوت.
در فعالیتهایی مثل پیادهروی، آشپزی یا تماشای فیلم شریکش شو.
اگر اهل موسیقی، ورزش یا بازی است، از همان مسیر با او ارتباط بگیر.
وقتی نیازهای عاطفی و ارتباطیاش در خانه تأمین شود، خودش تمایل کمتری به پناه بردن به گوشی پیدا میکند.
من مریم غیاثی هستم و به دانشآموزان پایه نهمی کمک میکنم که معنای زندگی خودشان را پیدا کنند و هدفمند زندگی کنند . اگر تو هم به این مباحث علاقه داری مسیر سبز را در رسانه های اجتماعی دنبال کن.
