حتماً برای تو هم پیش آمده است که نشستهای پای کتاب، اما ناگهان فکرت پر میزند سمت گوشی، بازی یا خاطرهای از دیروز یا صحبت هایی که با دوستت داشته ای، این پرش افکار همان حواسپرتی است.
اما چرا این اتفاق میافتد؟ آیا مغز ما ضعیف است یا دلیل علمی دارد؟ بیایید با هم بررسی کنیم.
مغز ما چطور کار میکند؟
مغز شبیه یک رایانه فوقالعاده قوی است، اما همیشه در حال پردازش چندین چیز همزمان:
صداهای اطراف
تصاویر و نورها
افکار و خیالپردازیها
احساسات مثل استرس یا شادی
وقتی همه اینها با هم وارد ذهن میشوند، بخش تمرکز مغز (در لوب پیشانی) سختتر میتواند روی یک کار بماند.
و معمولا مغز ما به سراغ پردازش همان چیزی میرود که برای او خوشایند است یا سبب میشود با فکر کردن به آن موضوع دوپامین در مغز ترشح شود.
بیشترین زمانی که حواس پرتی در ما شدت میگیرد، مربوط به زمان هایی میشود که امتحان داریم یا قرار است یک کار جدید انجام دهیم یا یک کار واجب ولی حوصله سر بر را انجام دهیم، مغز ما ناخوداگاه به دنبال مسیر آسان میگردد که انرژی کمتری مصرف کند و ترجیح میدهد به کارهای ساده و پیش پا افتاده فکر کند.
علتهای اصلی حواسپرتی در مغز ما به شرح زیر است:
مغز ما به طور طبیعی به چیزهای جدید واکنش نشان میدهد. مثلاً یک نوتیفیکیشن گوشی یا صدای ناگهانی سریع توجه را میدزدد. این ویژگی برای بقای اجدادمان ضروری بود، اما امروز باعث حواسپرتی در کلاس یا موقع درس خواندن میشود.
تمرکز مثل چراغقوه است؛ فقط میتواند یک بخش را روشن کند. اگر همزمان بخواهی هم درس بخوانی، هم آهنگ گوش بدهی و هم چت کنی، نور چراغ ضعیف میشود و نمیتواند همه این کارها را با هم پیش ببرد. بزرگ ترین دروغی که به ما گفته اند این است که ذهن ما چندکاره است و میتواند همزمان چند کار را انجام دهد و پیش ببرد. شاید ما چند کار را با هم پیش ببریم ولی نمیتوانیم آن کارها را با کیفیت انجام دهیم و از طرفی مغز ما ناخوداگاه از بین همان چندکار، یکی را انتخاب میکند که روی آن متمرکز بماند.
وقتی نگران یا ناراحت هستی، بخشی از مغز به نام آمیگدالا فعال میشود و تمرکز را سخت میکند. به همین دلیل قبل امتحان حواسپرتی بیشتر میشود یا زمانی که آمادگی لازم را برای آزمون نداری و سرجلسه سطح استرس و اضطراب بالاست و هرچقدر که به سوالات نگاه میکنی، پاسخ آنها یادت نمیآید ولی با خودت میگویی یادم هست که این قسمت را خواندم و هرچقدر هم که تلاش میکنی هیچ مطلبی را به خاطر نمیآوری.
مغزی که عادت کرده مدام از کاری به کار دیگر برود (مثل چک کردن مداوم شبکههای اجتماعی)، در ماندن روی یک موضوع مشکل پیدا میکند. متاسفانه گردش در صفحات مجازی برای مغز ما لذت بیشتری دارد و زمانی که به درس خواندن و حتی مدرسه فکر میکنیم، ترجیح میدهد که به کارهایی با سطح انرژی کمتر بپردازد تا اینکه بخواهد در جریان یادگیری با ما مشارکت داشته باشد.
حالا چندتا سوال برای ما پیش میآید:
نه! همه انسانها حواسپرت میشوند. این بخشی طبیعی از کارکرد مغز است. فقط بعضیها بیشتر تمرین کردهاند که حواسشان جمعتر بماند. و خبر خوب اینکه با تمرین و تکرار یکسری از فعالیت ها میتوان از شدت آن کاست.
بله! تمرکز هم مثل ورزش دادن بدن قابل تمرین است.
چند روش ساده:
مطالعه در بخشهای کوتاه (۲۵ دقیقه مطالعه + ۵ دقیقه استراحت)
دور کردن گوشی و عوامل حواسپرتی
نوشتن کارهایی که ذهن را مشغول کرده روی کاغذ تا فکرت آزاد شود
قطعاً! ورزش جریان خون مغز را بهتر میکند و بازیهای فکری قسمت توجه مغز را قویتر میسازند.
حواسپرتی دشمن ما نیست، بلکه بخشی از کار طبیعی مغز است.
وقتی بفهمیم چرا حواسپرت میشویم، میتوانیم بهتر آن را مدیریت کنیم. دفعه بعد که موقع درس فکرت سمت گوشی یا خیالپردازی رفت، یادت باشد: این مغزت است که دنبال چیز جدید میگردد، و تو میتوانی دوباره چراغقوه تمرکزت را روی هدفت برگردانی.
من مریم غیاثی هستم؛ همراه و راهنمایی برای دانشآموزان پایه نهمی که میخواهند فراتر از درسهای مدرسه، معنای زندگیشان را پیدا کنند، رؤیاهایشان را با شجاعت بسازند و برای رسیدن به آنها هدفگذاری کنند.
اگر تو هم آمادهای که رؤیاهاتو از روی کاغذ برداری و به واقعیت تبدیل کنی، به جمع ما در کلاس سبز بپیوند و در رسانههای اجتماعی همراه ما باش.
🌱✨ آیندهی تو همین امروز ساخته میشه.
