زنیان یا نانخواه و یا خردوگیاهی است بوته ای از خانواده گیاهان چتریان که به صورت خودرو در بیابانهای استان های سیستان و بلوچستان و کرمان و نیز مناطقی از استان خوزستان رشد می کند . قسمت مورد استفاده از گیاه زنیان بذر ( میوه ) می باشد که مزاج آن گرم و خشک در درجه سوم ( از چهار درجه که نسبتا قوی ومصرف بیش از اندازه آن به راحتی در بافت تاثیر گذار می باشد ) است و زمان محصول برداری این گیاه نیمه دوم فصل تابستان می باشد . بذر زنیان از نظر ظاهری مانند بذر رازیانه می باشد با این تفاوت که اندازه ظاهری آن کوچکتر بوده و تندی و تلخی آن بیشتر است . در بذر زنیان مقدار زیادی روغن های فرار از جمله سیسن و تیمول به عنوان ماده موثر یافت می شود .
زنیان یکی از گیاهان دارویی است که دارای خواص بسیار فوق العاده و شگفت انگیزی می باشد . ضد نفخ ، بادشکن ، فعال نمودن آنزیم های روده ، ضدانگل ، موثر در رفع اعتیاد مواد مخدر ، تقویت کننده قوای جنسی ، دفع سموم بدن ، ضد عفونی کننده بسیار قوی و افزایش فشار خون از مهمترین خواص عرق زنیان می باشد و همچنین مخلوط دانه زنیان با دانه رازیانه و یا ترکیب عرق گیاهی زنیان و عرق رازیانه پبرای پاکسازی رحم بانوان بسیار مفید و موثر است .
در صورتی که عرق زنیان به منظور تقویت دستگاه گوارشی و رفع ناراحتی های ناشی از نفخ وسوء هاضمه و ریفلاکس استفاده می شود بایستی نصف استکان عرق گیاهی زنیان را با نصف استکان آب مخلوط کرده (تا از تندی آن تا حدی کاسته شود) و بعد از ناهار و شام میل شود .
مصرف بیش از حد عرق زنیان باعث زرد شده پوست ، افزایش دمای بدن ، تشکیل پف ، ایجاد حالت تهوع و گیجی و نیز ایجاد سوزش معده می شود لذا بایستی بر اساس نظر پزشک متخصص مصرف شود . همچنین مصرف عرق زنیان در بانوان باردار ، به سبب طبع گرم آن باعث سقط جنین و یا زایمان زود رس می گردد اکیداً ممنوع بوده و نیز برای مادران شیره هم منع مصرف شدید دارد و منجر به کاهش و تا حدود زیادی خشک شیر انها می شود می شود .
