اگر کودکان بسیار حساس خواب خوبی نداشته باشند، خیلی زود دچار بیش برانگیختگی، کلافگی و احساس درماندگی می شوند. آن ها، به خصوص در سال های اول، برای خوابیدن نیاز به کمک و برنامه ریزیِ والدین دارند. در ادامه، راه کارهایی ارائه می شود اما توجه داشته باشید که هر کودک و هر موقعیتی متفاوت است و بنابراین راهی را برگزینید که مناسب کودک شما و موقعیت پیش رویتان است.
یک روتین از فعالیت های آرامش بخش برای زمان پیش از خواب تدارک ببینید-حمام کردن، داستان خواندن، دعا کردن و... (اگربرایش قصه می خوانید در انتخاب کتاب دقت کنید تا فرزندتان هیجان زده یا مضطرب نشود.) روتین را 60-45 دقیقه قبل از زمان خواب شروع کنید. در سنین بالاتر می توانید به فرزندتان در مورد روتین قبل خواب حق انتخاب بدهید. چند گزینه را به فرزندتان پیشنهاد بدهید تا احساس کنترل کند. همین که فهمیدید چه روتینی برای فرزندتان مؤثر واقع می شود به آن پایبند بمانید. نزدیک ساعت خواب هر فعالیتی را طبق روال و دقیقاً همان طوری انجام دهید که فرزندتان دوست دارد. الآن وقت تربیت کردن یا ایده درکردن نیست ?
اگر فرزندتان خوب نمی خوابد ببینید مشکل چیست. ترس؟ احساس تنهایی؟تشنگی؟گرما؟ مشکل در آرام گرفتن به خاطر بیش برانگیختگی؟ در اغلب موارد، بیش برانگیختگی علّت بی خوابی است. برای کاهش بیش برانگیختگی اتاق را تاریک کنید، اگر از بیرون نور می تابد، پنجره ها را با پرده بپوشانید. در صورتی که کودکتان یک روشناییِ ملایم را به تاریکی مطلق ترجیح می دهد از چراغ خواب استفاده کنید. پرده ها و کفپوش های بی سروصدا فراهم کنید و در تمام خانه سکوت را حکم فرما کنید. اگر حس می کنید که حتی تلاش ها و دلداری دادن هایتان هم برای نوزاد تحریک بیش از حد محسوب می شود، شاید بهتر باشد ساکت شوید و کمی از او فاصله بگیرید.
اگر همه چیز را چک کرده اید، بگذارید نوزادتان گریه کند تا بخوابد، اما در آغوش شما باشد. در بعضی مواقع، شاید نوازدتان خیلی بیش برانگیخته شده باشد و در نتیجه، با در آغوش گرفته شدن بخصوص وقتی بوی شیر مادر را حس می کند یا فرصت ارتباط برقرار کردن با شما را می بیند تازه بیشتر "اوج می گیرد". در چنین زمان هایی پدر گزینۀ مناسبی برای بغل کردن او محسوب می شود. هرچند گریۀ نوزاد واقعاً آدم را به هم می ریزد، اما همیشه نشانۀ چیزبدی نیست، گاهی نشان دهنده ی این است که آن قدر احساس امنیت می کند که احساساتش را ابراز کند. گاهی اوقات یک گریۀ حسابی همان چیزی است که به آن نیاز داریم.
گاهی اوقات مشکل خواب به خاطر اضطراب جدایی است. برای بهبود این مسأله در طول روز برای چند ثانیه از اتاق بیرون بروید و دوباره برگردید. در این حین با او حرف بزنید و حضورتان را نشان بدهید. بازی قایم موشک انجام بدهید. اگر اصرار دارد همه جا دنبال شما بیاید، بگذارید این کار را بکند. از این طریق به او نشان می دهید که جای نگرانی نیست، شما همیشه در دسترس هستید و هر وقت می روید، بازمی گردید. به عبارت دیگر، او کم کم متوجه می شود که ندیدن شما به معنی نبودن شما نیست.
فرزندتان را به اندازۀ کافی خسته کنید. گاهی اوقات کودکان به این دلیل دیر می خوابند که در طول روز خسته نشده اند. بازی کردن و به خصوص گذراندن وقت در طبیعت برای کودکان بسیار حساس خیلی مفید است و به آزاد کردن انرژی شان کمک می کند.
گاهی اوقات، کودکان مرحله مهم یا تحول جدیدی را تجربه می کنند که ذوق زده و بی خوابشان می کند، مثل وقتی که فرزندتان تازه چهار دست و پا رفتن، راه رفتن یا پرت کردن را یاد گرفته است. در این مواقع، در طول روز فرصتی برای تمرین این مهارت ها برایش فراهم کنید تا شب خیالش راحت باشد که تکلیف امروزش را انجام داده است ?
گاهی اوقات کودکان از فرط خستگی نمی توانند بخوابند. پس به علائم خواب مثل خمیازه کشیدن، کشیدن گوش ها، مالیدن چشم ها، مکیدن انگشت ها و نق زدن توجه کنید. بعضی والدین تلاش می کنند که فرزندشان در طول روز نخوابد در حالی که یک چُرت کوتاه روزانه می تواند از خستگی بیش از حد نوپایان بسیار حساس در هنگام شب و بی خوابی آن ها جلوگیری کند.
گاهی بی خوابی به علت نگرانی است، در این مواقع از قُلک نگرانی یا عروسک نگرانی خور استفاده کنید. اگر فرزندتان در زمان خواب موضوعی را مطرح کرد که حس می کنید صحبت کردن در مورد آن برای زمان طولانی او را آشفته خواهد کرد، نگرانی فرزندتان را روی یک کاغذ بنویسید یا نقاشی کنید و به او اطمینان دهید که فردا آن را حل خواهید کرد.
بی خوابی های گاه به گاهِ کودکان بسیار حساس را عادی بدانید. حدود سن شش ماهگی، بسیاری از نوزادان حساس در مقایسه با نوزادان دیگر در به خواب رفتن یا خواب ممتد و بی وقفه مشکل دارند. این امر احتمالاً به خاطر هشیاری افزایش یافتۀ آنها است. یک متخصص اطفال متوجه شد که در مطب او 25 درصد از نوزادانِ این سن در طول شب نمی خوابیدند و تقریباً همۀ آن ها بسیار حساس بودند. واقعیت این است که خواب بچه ها قبل از این که بهتر شود، برای مدتی بدتر می شود. با این حال، به عنوان آخرین راه، می توانید با متخصص اطفال دربارۀ استفاده از یک داروی آرامبخش خفیف یا چای بابونه مشورت کنید.
من معمولاً بعد از ارائه راه كارها به پدر و مادرها دلگرمي مي دهم كه نگران نباشيد، با انجام چند مورد از این موارد هم اوضاع بهتر می شود اما در مورد خواب چنين حرفی نمي توانم بزنم. به خصوص در دو سال اول كافي است با یک مسافرت یا يك مهمانی بدموقع روتین خواب به هم بریزد، دوباره روز از نو روزی از نو. پس موضوع خواب را جدی بگیرید و نهایت تلاشتان را بکنید که آنچه موثر واقع شده است را ثابت نگه دارید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد تنظیم خواب کودکان بسیار حساس به فصل ۶ کتاب کودک بسیار حساس مراجعه کنید.
