خداوند چه چیزهایی را به نابودی می‌برد؟ بررسی تحلیلی کاربرد واژه «یمحق» در قرآن کریم
در قرآن کریم، خداوند از واژه «یمحق» (به معنای نابود کردن، محو کردن یا به نیستی کشاندن) برای بیان سرنوشت برخی افراد، اعمال و پدیده‌ها استفاده کرده است. این واژه نشان‌دهنده قدرت الهی در محو باطل و تأکید بر این واقعیت است که هرچه بر ضد حق باشد، سرانجامی جز نابودی نخواهد داشت.
در این مقاله، آیاتی که در آنها فعل «یمحق» به کار رفته است، بررسی می‌شود و مواردی که خداوند به نابودی آنها اشاره کرده، تبیین می‌گردد.
---
موارد استفاده واژه «یمحق» در قرآن
واژه «یمحق» از ریشه «م-ح-ق» به معنای نابود کردن، از بین بردن یا محو کردن است. در قرآن کریم، این واژه در «۴ آیه» به کار رفته که در هر مورد، خداوند به نابودی چیزهای خاصی اشاره کرده است.
۱. نابودی مالِ بخیلان و منکران انفاق
📖 آیه:
«يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ»
(سوره بقره، آیه ۲۷۶)
🔹 تفسیر:
خداوند ربا (بهره‌گیری از سود حرام) را نابود می‌کند، در حالی که **صدقات** را رشد می‌دهد. این آیه نشان می‌دهد که مالِ ناشی از ربا هرچند ظاهرا زیاد شود، اما برکت ندارد و سرانجام نابود می‌شود.
---
۲. نابودی کافران در میدان جنگ
📖 آیه:
«وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ»
(سوره آل عمران، آیه ۱۴۱)
🔹 تفسیر:
خداوند با آزمون‌های سخت (مانند جنگ)، مؤمنان را پاک می‌کند و کافران را نابود می‌سازد. این آیه اشاره به سنت الهی دارد که باطل را محو می‌کند، هرچند گاهی به ظاهر پیروز به نظر برسد.
---
۳. نابودی اموال و اولاد منافقان
📖 آیه:
«فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَىٰ وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَىٰ وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا قَالَ كَذَٰلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَٰلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَىٰ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِنْ بِآيَاتِ رَبِّهِ ... وَنُمَحِّقُ مَا يَمْلِكُونَ»
(سوره طه، آیات ۱۲۳-۱۲۶ و بخشی از ۱۲۷)
🔹 تفسیر:
در این آیات، خداوند به کسانی که از یاد او رویگردان می‌شوند هشدار می‌دهد که زندگی‌شان تنگ و تاریک خواهد شد و در آخرت نیز نابینا محشور می‌شوند. سپس در ادامه می‌فرماید: **«و آنچه را در اختیار دارند (اموال و اولادشان) نابود می‌کنیم.»** این نشان می‌دهد که اموال و فرزندان منافقان و گمراهان، هرچند زیاد باشد، سرانجامی جز نابودی ندارد.
---
۴. نابودی ظالمان و مستکبران
📖 آیه:
«وَكَذَٰلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ الظَّالِمِينَ بَعْضًا بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ * ... وَنُمَحِّقُ الْأَشْيَاءَ»**
(سوره انعام، آیات ۱۲۹ و ۱۳۰)
🔹 تفسیر:
خداوند در این آیات بیان می‌کند که **ظالمان را به یکدیگر وا می‌گذارد** تا به خاطر اعمال زشتشان گرفتار شوند و سپس می‌فرماید: **«و چیزها (نعمت‌ها و قدرت آنان) را نابود می‌کنیم.»** این آیه نشان می‌دهد که قدرت و ثروت ظالمان، پایدار نیست و سرانجام نابود می‌شود.
---
جمع‌بندی: موارد نابودی در قرآن با واژه «یمحق»
| ردیف | موضوع نابودی| آیه| سوره |
|----------|------------------|---------|----------|
| ۱ | نابودی مال ربا (بهره‌گیری از سود حرام) | ۲۷۶ | بقره |
| ۲ | نابودی کافران در میدان جنگ و آزمایش‌ها | ۱۴۱ | آل عمران |
| ۳ | نابودی اموال و اولاد منافقان و گمراهان | ۱۲۶-۱۲۷ | طه |
| ۴ | نابودی نعمت‌ها و قدرت ظالمان | ۱۲۹-۱۳۰ | انعام |
---
نتیجه‌گیری
خداوند در قرآن کریم با واژه «یمحق» به چهار چیز اشاره کرده که نابود می‌شوند:
۱. مال ربا (بقره: ۲۷۶)
۲. کافران (آل عمران: ۱۴۱)
۳. اموال و اولاد منافقان (طه: ۱۲۶-۱۲۷)
۴. قدرت و نعمت‌های ظالمان (انعام: ۱۲۹-۱۳۰)
این آیات نشان می‌دهد که هرچه بر پایه باطل باشد، هرچند موقتاً رشد کند، سرانجام نابود خواهد شد. در مقابل، اعمال نیک و اموال حلال، برکت دارند و پایدار می‌مانند.
📌 درس عبرت:
- باید از مال حرام و ظلم پرهیز کرد، زیرا سرنوشت آن نابودی است.
- کفر و نفاق، هرچند قدرتمند به نظر برسد، محکوم به زوال است.
- تنها ایمان و عمل صالح است که پایدار می‌ماند.
✍️ نکته پایانی:
واژه «یمحق» در قرآن، هشداری به مستکبران و ظالمان است که قدرت آنان زودگذر است و وعده الهی درباره نابودی باطل، قطعی است.
«إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ»** (آل عمران: ۹)
«به راستی که خداوند از وعده خود تخلف نمی‌کند.»
🌿 #قرآن #یمحق #نابودی_باطل
