چرا پهلویسم در نسل نو ایران هیچ جایگاهی ندارد؟
نسل جوان امروز ایران، به عنوان آینده سازان فردای جمهوری اسلامی ایران، به دلایل متعدد تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، به خاندان پهلوی و ایدئولوژی پهلویسم اعتقاد و اعتمادی ندارند. این مقاله به بررسی این موضوع میپردازد و با استناد به اسناد معتبر و مقالات رسمی ملی و بین المللی، دلایل این بی‌اعتمادی را تبیین میکند.
1. حافظه تاریخی و تجربه تلخ استبداد پهلوی
نسل جوان ایران، اگرچه مستقیماً دوران پهلوی را تجربه نکرده است، اما از طریق مطالعات تاریخی، روایت‌هایی خانوادگی و اسناد موجود، از استبداد و سرکوب‌های دوران پهلوی آگاه است. رژیم پهلوی، به ویژه در دوران محمدرضا شاه، با سرکوب آزادیهای سیاسی، censorship شدید و نقض حقوق بشر همراه بود. سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) به عنوان ابزار اصلی سرکوب، هزاران نفر را زندانی، شکنجه و اعدام کرد. این اقدامات باعث ایجاد خاطره تلخی از آن دوران در میان مردم ایران شده است.
منبع:
- Abrahamian, Ervand. *Iran Between Two Revolutions*. Princeton University Press, 1982.
- Keddie, Nikki R. *Modern Iran: Roots and Results of Revolution*. Yale University Press, 2003.
2. وابستگی به غرب و از دست دادن استقلال ملی
یکی از انتقادات اصلی به رژیم پهلوی، وابستگی شدید آن به قدرتهای خارجی، به ویژه ایالات متحده آمریکا و بریتانیا بود. این وابستگی نه تنها باعث از دست دادن استقلال سیاسی و اقتصادی ایران شد، بلکه احساسات ضداستعماری و ملی‌گرایانه مردم ایران را نیز جریحه‌دار کرد. نسل جوان امروز ایران، که به شدت به استقلال ملی و عزت کشور حساس است، نمیتواند به رژیمی که به عنوان دست‌نشانده غرب شناخته میشد، اعتماد کند.
منبع:
- Gasiorowski, Mark J. *U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran*. Cornell University Press, 1991.
- Bill, James A. *The Eagle and the Lion: The Tragedy of American-Iranian Relations*. Yale University Press, 1988.
3. فقدان مشروعیت مردمی و انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی سال 1357 به طور قاطع نشان داد که رژیم پهلوی فاقد مشروعیت مردمی است. میلیونها نفر از مردم ایران در تظاهرات ضدسلطنتی شرکت کردند و خواستار سرنگونی شاه شدند. این انقلاب، که با مشارکت گسترده اقشار مختلف جامعه از جمله جوانان، زنان، کارگران و روحانیون صورت گرفت، نشان داد که رژیم پهلوی نه تنها نتوانسته است رضایت مردم را جلب کند، بلکه به طور کامل از واقعیتهای اجتماعی و فرهنگی ایران فاصله گرفته است.
منبع:
- Afary, Janet. *The Iranian Constitutional Revolution, 1906-1911*. Columbia University Press, 1996.
- Moaddel, Mansoor. *Class, Politics, and Ideology in the Iranian Revolution*. Columbia University Press, 1993.
4. شکاف عمیق فرهنگی و اجتماعی
رژیم پهلوی تلاش کرد تا با اجرای سیاستهای غربگرایانه، جامعه ایران را به سرعت مدرنیزه کند. اما این سیاستها بدون در نظر گرفتن بافت فرهنگی و مذهبی جامعه ایران، باعث ایجاد شکاف عمیق بین دولت و مردم شد. نسل جوان امروز ایران، که در بستر فرهنگی و مذهبی جامعه رشد کرده است، نمیتواند با ایدئولوژی پهلویسم، که به عنوان یک جریان غربگرا و ضد مذهب شناخته میشود، همذات‌پنداری کند.
منبع:
- Boroujerdi, Mehrzad. *Iranian Intellectuals and the West: The Tormented Triumph of Nativism*. Syracuse University Press, 1996.
- Dabashi, Hamid. *Theology of Discontent: The Ideological Foundation of the Islamic Revolution in Iran*. Transaction Publishers, 2006.
5. فقدان عدالت اجتماعی و اقتصادی
رژیم پهلوی با تمرکز بر توسعه اقتصادی سریع، نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی را تشدید کرد. ثروت و قدرت در دستان یک طبقه خاص متمرکز شد و فقر و محرومیت در میان اکثریت جامعه گسترش یافت. نسل جوان امروز ایران، که به شدت به مسائل عدالت اجتماعی و اقتصادی حساس است، نمیتواند به رژیمی که باعث تشدید نابرابریها شد، اعتماد کند.
منبع:
- Katouzian, Homa. *The Political Economy of Modern Iran: Despotism and Pseudo-Modernism, 1926-1979*. New York University Press, 1981.
- Milani, Abbas. *The Shah*. Palgrave Macmillan, 2011.
6. تأثیر آموزش و پرورش و رسانه‌های جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی ایران در طول چهار دهه گذشته، از طریق سیستم آموزش و پرورش و رسانه‌های جمعی، نسل جوان را با تاریخ انقلاب اسلامی و نقاط ضعف رژیم پهلوی آشنا کرده است. این آموزشها باعث شده است که نسل جوان امروز ایران، به جای نوستالژی برای دوران پهلوی، به ارزشهای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی وفادار بماند.
منبع:
- Mehran, Golnar. *The Paradox of Tradition and Modernity in Iranian Education*. Comparative Education Review, 1990.
- Sreberny-Mohammadi, Annabelle. *Small Media, Big Revolution: Communication, Culture, and the Iranian Revolution*. University of Minnesota Press, 1994.
نسل جوان امروز ایران به دلایل تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، به خاندان پهلوی و ایدئولوژی پهلویسم اعتقاد و اعتمادی ندارد. حافظه تاریخی از استبداد و سرکوب، وابستگی به غرب، فقدان مشروعیت مردمی، شکاف فرهنگی، نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی، و تأثیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی، همگی باعث شدهاند که پهلویسم در میان نسل نو ایران جایگاهی نداشته باشد. این نسل، که آیندهسازان فردای ایران هستند، به جای بازگشت به گذشته، به دنبال ساختن آیندهای مبتنی بر ارزشهای انقلاب اسلامی و استقلال ملی است.
منابع:
- Abrahamian, Ervand. *Iran Between Two Revolutions*. Princeton University Press, 1982.
- Keddie, Nikki R. *Modern Iran: Roots and Results of Revolution*. Yale University Press, 2003.
- Gasiorowski, Mark J. *U.S. Foreign Policy and the Shah: Building a Client State in Iran*. Cornell University Press, 1991.
- Bill, James A. *The Eagle and the Lion: The Tragedy of American-Iranian Relations*. Yale University Press, 1988.
- Afary, Janet. *The Iranian Constitutional Revolution, 1906-1911*. Columbia University Press, 1996.
- Moaddel, Mansoor. *Class, Politics, and Ideology in the Iranian Revolution*. Columbia University Press, 1993.
- Boroujerdi, Mehrzad. *Iranian Intellectuals and the West: The Tormented Triumph of Nativism*. Syracuse University Press, 1996.
- Dabashi, Hamid. *Theology of Discontent: The Ideological Foundation of the Islamic Revolution in Iran*. Transaction Publishers, 2006.
- Katouzian, Homa. *The Political Economy of Modern Iran: Despotism and Pseudo-Modernism, 1926-1979*. New York University Press, 1981.
- Milani, Abbas. *The Shah*. Palgrave Macmillan, 2011.
- Mehran, Golnar. *The Paradox of Tradition and Modernity in Iranian Education*. Comparative Education Review, 1990.
- Sreberny-Mohammadi, Annabelle. *Small Media, Big Revolution: Communication, Culture, and the Iranian Revolution*. University of Minnesota Press, 1994.
