امپراتور باهوش دریاها قسمت دوم
در تیرماه سال 1398 پخش گلبانگ اذان مغرب بر روی کشتی توقیف شده بریتانیای کبیر(!) در خلیج فارس حقیقتا موجب جلای روح هر ایرانی آگاه و غیرتمندی شد. بریتانیایی که بر پیکر ایران کهن ما زخم های عمیق بسیار زده بود که فعلا محل بحث ما نیست. اما توقیف این نفتکش انگلیسی توسط سپاه پاسداران بی دلیل صورت نگرفت چرا که حدود دو هفته قبل از این واقعه، انگلیس در تنگه جبل الطارق یک نفتکش ایرانی را توقیف کرده بود. با نگاه به نقشه کره زمین (شماره 1)
سوال عجیبی برای هر نکته سنجی ایجاد میشود ، چگونه انگلیسی که فاصله بسیار زیادی از تنگه جبل الطارق دارد توانسته است کشتی کشور دیگری را در این تنگه توقیف کند؟ برای پاسخ، کمی از فاصله نزدیک تر این تنگه را بررسی میکنیم.(شماره2)
تنگه جبل الطارق بین دو کشوراسپانیا و مراکش قرار دارد و دریای مدیترانه را به اقیانوس اطلس متصل میکند . اما چیزی که باعث اعمال نفوذ انگلیس بر این تنگه شده است وجود منطقه ای است به مساحت کمتر از 7 کیلومتر مربع که از حدود 300 سال قبل بریتانیا کنترل آن را به رغم مخالفت اسپانیا به دست دارد نام این منطقه Gibraltar است که همانند گوشواره ای از تنگه جبل الطارق آویزان است.شاید 7 کیلومتر مربع درمقابل 500هزار کیلومتر مربع مساحت اسپانیا عدد کوچکی باشد اما مکان استراتژیک صخره جبل الطارق موضوع را برای اسپانیا و بریتانیا حساس و پیچیده می نماید. موقعیت استراتژیک جبل الطارق همانطور که در نقشه مشخص است و وجود فرودگاه نظامی جبل الطارق در خاک آن ، این امکان را به انگلیس میدهد تا با رفتارهای راهزنانه ای همچون توقیف نفتکش کشورمان و اختلال در تجارت دریایی سایر کشورها از ملل مختلف جهان امتیازگیری کند.عبور چند ده هزار کشتی در سال از این تنگه فرصت مناسبی برای امتیازگیری یا تحت فشار قرار دادن کشورهای دوست و غیر دوست است.نظر شما چیست؟ کما اینکه انگلیس با ایران عزیزمان نیز این بازی را شروع کرد اما در تنگه هرمز پاسخ گستاخی خود را به طور کامل دریافت نمود. بحث تنگه جبل الطارق و ساخت یک منطقه کوچک وابسته بر سر این تنگه استراتژیک را تمام میکنیم و سراغ موضوع بعدی میرویم مانند شماره های قبل هدف ما نشان دادن تاکتیک های اعمال قدرت قدرتمندان بر مناطق حساس جهان مانند آبراهه های مهم جهان است.برای بررسی بیشتر میتوانید درباره جزایر فالکلند در دماغه ی جنوبی آمریکای جنوبی (مالکیت انگلیس) ، دو ناحیه نظامی اشغالی در قبرس به نام های آکراتاری و داکیلیا (مالکیت انگلیس) و جزیره نظامی واسترتژیک دیگوگارسیا (درمالکیت انگلیس و اجاره آمریکا) تحقیق کنید. آبراه پاناما آبراه پاناما که برای ساخت آن حدود 27000 کارگر جان خود را از دست دادند تقریبا صد سال قبل کار ساخت آن به پایان رسید. این آبراه اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل نموده و بین دو نیمه قاره آمریکا قرار دارد. برای ساخت آبراه در ابتدا فرانسوی ها و در پی شکست آنها در احداث آبراه ، آمریکایی ها دست به کار شدند و در سال 1914 آبراه پاناما برای استفاده افتتاح شد. یکی از دلایل مهم و اصلی انجام این مهندسی عظیم و دشوار توسط آمریکا ایجاد ارتباط بین ساحل غربی و شرقی خودش بود چرا که در نبود این کانال، کشتی های آمریکایی مجبور میشدند کل یک قاره را برای رسیدن به آن سوی کشور خود دور بزنند(از کنار جزایر فالکلند). تنها در سال 2005 بیش از 14000 شناور از آبراه پاناما برای رفتن به سمت دیگر قاره آمریکا بهره برده اند. خب بحث ما بررسی سیاست ساخت و سپس کنترل کشورهای کوچک توسط ابرقدرتمندان بود و در اینجا نیز قصد داریم همین موضوع را بررسی کنیم. آیا آبراه پاناما در کشور کوچک و ضعیفی قرار دارد؟ بله، آبراه پاناما در کشور کوچک پاناما قرار دارد و برای تقریب به ذهن کشور پاناما را در نظر داشته باشید که چه از حیث مساحت و چه از حیث جمعیت کمتر از یک بیستم ایران عزیزمان است! کمتر از5 درصد ایران! آیا این کشور از قدیم یک گوشه از جهان افتاده بود تا روزگاری وسط آن کانال بزنند یا اینکه مانند مورد های قبلی ساخته ابرقدرتمندان است؟ همانطور که پیش بینی می شد این کشور نیز مانند قبلی ها ساخته شده است. در سال 1903 با حمایت مستقیم آمریکا و ارسال کشتی های جنگی به سواحل پاناما این کشوراز کلمبیا جدا و ظرف چند روز این کشورک توسط آمریکا به رسمیت شناخته شد. حدود 30 سال قبل نیز با تهاجم نیروهای آمریکایی به بهانه قاچاق مواد مخدر، رئیس جمهور پاناما دستگیر و به زندانی در آمریکا منتقل و ارتش پاناما هم منحل شد. پاناما دومین کشور در آمریکای لاتین است که ارتش دائمی خود را برای همیشه منحل کرد. بنابراین ترفند ساخت کشور وابسته که در تنگه های باب المندب و جبل الطارق به کار رفت و قبلا مفصل به آن پرداخته شد در آبراه پاناما نیز تکرار شد، ان شا الله در شماره های بعد این ترفند را درباره تنگه مالاکا و هرمز بررسی خواهیم نمود.
امیرحسین احمدی نیا
