در توییتر از امیر خادم سازنده‌ی پادکست فردوسی‌خوانی پرسیدم که (لینک توییت):
چرا هیچ‌کدوم از زنان مهم شاهنامه تبار ایرانی ندارند؟ زنانی مثل رودابه(همسر زال - مادر رستم)، سودابه(همسر کیکاووس - مادرخوانده‌ی سیاوش)، تهمینه(همسر رستم - مادر سهراب)، فریگیس(همسر سیاوش - مادر کیخسرو)، جریره(همسر سیاوش - مادر فَرود) و مادر سیاوش(که علی‌رغم اصل و نسب دار بودنش هیچ اسمی ازش در شاهنامه نیومده).
علاوه بر امیر خادم، دیگرانی هم اومدند و توضیحاتی دادند، بحث‌های جانبی هم شکل گرفت. توییت‌های منشن شده به سوالم رو اینجا میارم:
سوال خوبیه. جواب دقیقی ندارم. به این فهرست میشه چندتا اسم هم اضافه کرد که جلوتر وارد داستان می‌شوند. ولی شخصیت زن ایرانی هم البته داریم. خواهران جمشید، گردآفرید، و چند زن دیگر که جلوتر می‌رسیم بهشان.
به نظرم یک جور جلب ژن از ملیت‌های مختلفه. دختر به جایی نمیدن ولی تا دلت بخواد از جاهای دیگه دختر می‌گیرن. و دیگر این که اون پهلوون اگر کار خطایی کرد به اون خرده شیشه خارجی مربوطش کنند.
عجالتا خالقی مطلق نظریه‌ای داره درباره‌ی اینکه زنان مهم شاهنامه همه پیشینه‌شون از پریان هست و دلیل قدرت، علاقه‌شون به پهلوانان و البته غیرایرانی بودنشون در حماسه‌ی ملی هم همین است، اما ایده‌اش رو باز نمی‌کنه و توضیح بیشتری هم نمیده.
پرسش بسیار خوبیه. اینجا بی شک جای یک بحث طولانی و پیچیده نیست و من هم ادعا نمیکنم که جواب دارم. ولی تقریبا مطمئنم که اگر جوابی هست (فقط) در شاهنامه نیست، بلکه باید در متون متفاوت اوستایی پیدایش کرد.
من یه نظری دارم به عنوان شنونده ساده، این پهلوونا که هیچ کودوم یه زن نداشتن، چندین بار ازدواج کرده بودن. بعد این که زن گرفتن از دختر همسایه و آشنا احتمالا خیلی جذابیت داستانی نداشته براشون برای همین فقط اون مواردی که از خارجه زن گرفتن رو تو داستان آوردن.
جواب کاربر فردوسی‌خوانی به نظر کاربر Amir Amiri Naeini: در مورد رستم که مطمئن هستیم چون وقتی ماجرای سهراب تمام میشه یهو فرامرز پیداش میشه. مادرش کیه؟ خدا میداند.
خواهران جمشید با انیرانی ازدواج می‌کنن گردآفرید هم مورد توجه انیرانی‌هاست کزازی مرگ پهلوانان رو مرتبط با همین می‌دونه که تقاص آمیختگی نژادی پهلوان مرگشه جای هم که یکی مثل فرود کشته میشه کیخسرو زنده می‌مونه. که البته اونم اونطور.
جواب کاربر فردوسی‌خوانی به نظر کاربر سیمجور: این «تقاص آمیختگی نژادی» یه کم نظر عجیبیه، چون شاهنامه واقعاً نگاهش به نژاد اینجوری نیست. مثلاً عقد سیاوش و فریگیس هیچ‌جایی حتی به شکل ضمنی هم محکوم نشده.
سیمجور: نمی‌دونم نظر کزازی ممکنه هم غلط باشه یه نمونه دیگه‌ش هم مرگ اسفندیاره. نمونۀ این نگاه بی‌منطق شاهنامه وقتیه که ضحاک مرداس رو به قتل می‌رسونه و فردوسی ضحاک رو فرزند نامشروع مادرش می‌دونه: "پژوهنده را راز با مادرست" چیزی که خودم فکر کردم اینه: زن آوردن از بیگانه نوعی تفاخر بوده.
در نهایت به نظر می‌رسه که این سوال جواب مشخصی نداره، حتی انگار هیچ‌کدوم از جواب‌ها نسبت به دیگری برتری نسبی هم ندارند؛ در هر حال بحث خوبی شکل گرفت و مشتقات خوبی هم داشت.
1. چرا رودابه و تهمینه ایرانی محسوب نمی‌شوند؟
2. چطور تبار "آژی‌دهاک" (همون ضحاک) عرب محسوب میشه؟
3. رسم ازدواج با محارم.
4. نحوه‌ی ادامه پیدا کردن نسل ایرج.
که هر چند هر کدوم از این بحث‌ها خیلی کوتاه و توییتری پِی گرفته شدند، اطلاعات و تحلیل‌های خوبی برای من داشتند که حتما توییت‌های مربوط به این بحث‌ها رو هم اینجا میارم.
