در ساده ترین شکل دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز (Defi) مفهومی است که در آن محصولات مالی در یک شبکه بلاک چین چیست غیر متمرکز در دسترس است و آن ها را به جای این که از طریق یک واسطه مانند بانک ها یا کارگزاری ها استفاده کنند، برای همه باز می کند. بر خلاف حساب بانکی یا کارگزاری، شناسه صادر شده توسط دولت، شماره تأمین اجتماعی یا اثبات آدرس برای استفاده از دیفای لازم نیست.
به طور دقیق تر Defi به سیستمی اشاره می کند که در آن نرم افزار نوشته شده بر روی بلاکچین ها این امکان را برای خریداران، فروشندگان، وام دهندگان و وام گیرندگان فراهم می کند تا بتوانند به جای یک شرکت یا موسسه تسهیل کننده یک معامله، با همکار یا یک واسطه کاملاً مبتنی بر نرم افزار ارتباط برقرار کنند.در حقیقت برای دستیابی به هدف تمرکززدایی، از چندین فناوری و پروتکل استفاده می شود، به عنوان مثال یک سیستم غیرمتمرکز می تواند متشکل از ترکیبی از فناوری های منبع باز، بلاک چین و نرم افزارهای اختصاصی باشد.قراردادهای هوشمند ارزهای دیجیتالی که شرایط توافق بین خریداران و فروشندگان یا وام دهندگان و وام گیرندگان را خودکار می کنند و محصولات مالی را امکان پذیر می نمایند.
صرف نظر از فناوری یا پلتفرم مورد استفاده، سیستم های دیفای برای حذف واسطه های بین طرفین معامله طراحی شده اند و در حالی که حجم علامت های تجاری و پول بسته شده در قراردادهای هوشمند در اکوسیستم آن به طور مداوم در حال رشد می باشد، دیفای یک صنعت اولیه است که زیرساخت های آن هنوز در حال ساخت می باشد.پس به شکل خلاصه می توان گفت که امور مالی غیرمتمرکز که معمولاً در حوزه بلاکچین و ارزهای رمزپایه قرار می گیرد اما دامنه آن بسیار گسترده تر است، با هدف استفاده از فناوری برای حذف واسطه های بین طرفین در یک معامله مالی است و مولفه های آن زنجیره های ثابت و استفاده از موارد نرم افزاری که امکان توسعه برنامه ها را فراهم می کند و زیرساخت ها و موارد استفاده برای دیفای هنوز در حال توسعه است.
در اصل امور مالی غیرمتمرکز از فناوری برای از بین بردن مدل های متمرکز استفاده می کند و ارائه خدمات مالی را برای هر کسی بدون در نظر گرفتن قومیت، سن، هویت فرهنگی و … در هر مکانی امکان پذیر می کند.همچنین لازم به ذکر است که برنامه های دیفای کنترل بیشتری بر روی پول خود از طریق کیف پول الکترونیکی و خدمات تجاری به کاربران ارائه می دهند که به طور واضح به جای استفاده از موسسات، به کاربران خاص پاسخ می دهند.
در سطح گسترده اجزای دیفای همان اجزای موجود در اکوسیستم های مالی موجود هستند، به این معنی که آن ها به ارزهای پایدار و موارد استفاده بسیار متنوعی نیاز دارند.در واقع اجزای دیفای به صورت استیبل کوین و خدماتی مانند مبادلات رمزنگاری و خدمات وام دهی در می آیند.
قراردادهای هوشمند چارچوبی را برای عملکرد برنامه های Defi فراهم می کنند زیرا در آن ها شرایط و فعالیت های لازم برای عملکرد این سرویس ها رمزگذاری شده است.تمام اجزای سیستم مالی غیرمتمرکز به مجموعه نرم افزاری تعلق دارند و مولفه های هر لایه برای اجرای یک عملکرد خاص در ساخت یک سیستم دیفای هستند.
۱-لایه حل و فصل : به این لایه صفر هم گفته می شود زیرا این لایه پایه ای است که سایر تراکنش های دیفای بر روی آن ساخته می شود که شامل یک بلاکچین عمومی و ارز دیجیتال بومی یا ارز رمزپایه آن است.معاملات انجام شده در برنامه های دیفای با استفاده از این ارز انجام می شود، معامله ای که ممکن است در بازارهای عمومی انجام شود.نمونه ای از لایه حل و فصل اتریوم و توکن اتر بومی آن است که در مبادلات رمزنگاری معامله می شود.
۲-لایه پروتکل : پروتکل های نرم افزار استانداردها و قوانینی هستند که برای اداره وظایف یا فعالیت های خاص نوشته شده اند، همچنین به موازات نهادهای دنیای واقعی، این مجموعه ای از اصول و قواعدی است که همه شرکت کنندگان مربوط به یک صنعت معین توافق کرده اند که آن ها را به عنوان پیش شرط فعالیت در این صنعت رعایت کنند. پروتکل های دیفای قابلیت همکاری دارند، به این معنی که می توانند توسط چندین نهاد، همزمان برای ساخت سرویس یا برنامه استفاده شوند و گفتنی است که لایه پروتکل نقدینگی را برای اکوسیستم دیفای فراهم می کند.
۳-لایه برنامه : همانطور که از نام آن مشخص است لایه برنامه محلی است که برنامه ها رو به روی مشتری قرار دارند، این برنامه ها پروتکل های اساسی را در سرویس های ساده متمرکز بر مصرف کننده جمع می کنند.بیشترین کاربردهای رایج در اکوسیستم ارز رمزنگاری شده مانند مبادلات غیر متمرکز ارزهای رمزنگاری شده و خدمات وام، در این لایه قرار دارند.
۴-لایه تجمع : لایه تجمع متشکل از جمع کننده هایی است که برنامه های مختلف لایه قبلی را برای ارائه خدمات به سرمایه گذاران متصل می کند.به عنوان مثال آن ها ممکن است انتقال پول را بین ابزارهای مالی مختلف برای به حداکثر رساندن بازده انتقال دهند.در یک تنظیم فیزیکی چنین اقدامات معاملاتی مستلزم انجام کارهای اداری و هماهنگی قابل توجهی است اما یک چارچوب مبتنی بر فناوری باید سرمایه گذاری را هموار کند و به معامله گران امکان می دهد تا به سرعت بین خدمات مختلف جابجا شوند.وام دادن و وام گرفتن نمونه ای از خدماتی است که در لایه جمع وجود دارد و خدمات بانکی و کیف پول های رمزنگاری شده نمونه های دیگری هستند.
دیفای هنوز در مرحله آغاز تکامل خود است و کل ارزش در قراردادهای دیفای تا مارس ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۴۱ میلیارد دلار است.اگرچه ممکن است رقم کلی برای دیفای قابل توجه به نظر برسد اما لازم به ذکر است که بسیاری از نشانه های دیفای از نقدینگی و حجم کافی برای تجارت در بازارهای رمزنگاری برخوردار نیستند.همچنین اکوسیستم دیفای همچنان مملو از ناملایمات زیرساختی و هک است و همچنین کلاهبرداری در زیرساخت های دیفای که به سرعت در حال تکامل هستند نیز وجود دارد. به عنوان مثال بعض از هکرها پروتکلی از بودجه را خالی می کنند و سرمایه گذاران قادر به تجارت نیستند و این اتفاق معمول است و اگرچه پروتکل های کاملاً مستقر وجود دارد که می توانند برای کاهش قابل توجه این خطر استفاده شوند.
علاوه بر این باید بگوییم که ماهیت باز و نسبتاً توزیع شده اکوسیستم مالی غیرمتمرکز نیز ممکن است مقررات مالی موجود را با مشکل روبرو کند. قوانین فعلی بر اساس ایده حوزه های قضایی مالی جداگانه تدوین شده است که هرکدام مجموعه قوانین و قوانین خاص خود را دارند و دامنه معاملات بدون مرز دیفای سوالات مهمی را برای این نوع مقررات ارائه می دهد.همچنین گذشته از موفقیت بیت کوین، دیفای بارزترین نمونه از “قانون، قانون است” می باشد که در آن قانون مجموعه ای از قوانین را نشان می دهد و آن ها از طریق کدهای تغییرناپذیر نوشته و اجرا می شوند.الگوریتم قرارداد هوشمند با ساختارهای لازم و شرایط استفاده برای انجام معاملات بین دو طرف رمزگذاری شده است اما با این وجود، سیستم های نرم افزاری به دلیل عوامل بسیار متنوعی می توانند از کار بیفتند.
