شکاف عمیق دیگری در رپ فارسی از سایه بیرون آمده است. این بار نوبت بن بود که از چیزی دفاع کند که به نظر او نسل جدید رپ فارسی در حال خراب کردن آن است. بن در یک استوری، شرایط کنونی را با دهه ۸۰ و زمان اوج گرفتن افرادی مثل ساسی مانکن مقایسه کرد. مقایسهای که جدیداً زیاد شنیده میشود و بیشتر از زبان افرادی بیان میشود که چند دهه است رپ فارسی را زیر نظر دارند و برایش خون دل خورده اند.
در مقابل، گفتمانی در جریان است که حرف از تغییر میزند و معتقد است پیشرفت در دنیای امروز از اقتصاد میگذرد. آنها بر این باورند که بدون این مسیر، این صنعت و هنر زنده نخواهد ماند. اما از طرف دیگر، سنتگرایان رپ فارسی می پرسند که تاکنون چطور زنده مانده؟ در تمام دورانی که زیر فشار بودیم و دستگیر میشدیم، چطور زنده ماند؟
پاسخ تحولخواهان این است که رپ فارسی به معنای واقعی مرده بود و در فاصله کمی قبل از نسل چهارم، شما که اکنون سنگش را به سینه میزنید، همه ما را امیدوار کرده و رهایش کرده بودید. در بازارتان تولید نبود. هنرمندانتان سالی یک یا دو آهنگ میدادند. ما بودیم که زندهاش کردیم.
اینجا ما با کهنالگوی تاجبخش مواجهیم. در تمام سیستمها همواره جنگی بین پادشاه و تاجبخشها در جریان بوده است.
درک این مسئله مهم است که رپ فارسی یک اکوسیستم زنده است و این یعنی تمام اجزا برای زیست به هم نیازمندند. برخلاف ادعای دو طرف که میگویند نسل طرف مقابل زیاد دوام نخواهد داشت و به زودی حذف خواهد شد، ما در طی زمان و تجربه میدانیم چیزی حذف نمیشود. هیچ ایدهای نمیمیرد و تنها در طی زمان شکل میگیرد و متفاوت میایستد.
این تنها بن و عده کوچکی نیستند که این باور را دارند؛ بسیاری از افرادی که صحنه را از گذشته دنبال میکردند، باور دارند هنرمندان آینده روی شانه آنها ایستادهاند و درست فکر میکنند. کسی منکر این نیست که این نسل بر شانههای سورنا، پیشرو، هیچکس و بسیاری از افراد پشت صحنه و درون صحنه ایستاده که حالا آنقدر قد بلند کردهاند که میتوانند در جهان حرفی برای گفتن داشته باشند.
این که هر چند هفته رپ فارسی جایگاهی در چارتهای جهانی SoundCloud و یا YouTube دارد، به این دلیل است که علاوه بر انجام بسیاری از کارها، بسیاری از مشکلات را به کمک نسل گذشته پشت سر گذاشتهاند.
در ادامه، با دشمنی بخشی از رپ فارسی با نگاه صنعتی مواجهیم. این مسئله واقعاً لایههای زیادی برای بررسی دارد که من تنها به چند تا از آنها اشاره میکنم.
اول اینکه رپ فارسی از گذشته مستقل و غیرقانونی رشد کرده و همین مسئله باعث شده در بازاری که قانون بر آن حکمفرما نیست و توجه زیادی وجود دارد، کمکم سر و کله دلالهایی پیدا شود که به سود بلندمدت فکر نکنند و بیشتر به دنبال دوشیدن و فرار کردن باشند. همین مسئله باعث شده قسمت بزرگی از افراد سنت گرا نسبت به این گونه مسائل با زاویه نگاه کنند و همه را یکرنگ ببینند.
ریشه دیگر شاید در قدرت گفتمان چپ در فضای هنری ایران باشد که قبل از انقلاب بسیار قدرتمند بود و آثار و نگاه آنها حالا به اهل فرهنگ و هنر دهه ۶۰ و ۷۰ رسیده است و استفاده از کلماتی مثل مبتذل، هنر فاخر و... بسیار افزایش پیدا کرده است. من قصد ندارم به کسی برچسب چپ بزنم و این تنها تلاش من است که ریشه این گفتمان را پیدا کنم.
در نهایت، تجربه نشان داده هرگاه دو طرف این شکاف فهمیدند برنده واقعی باید فرهنگ باشد و نه ایدهها، با هم نشستند و حرف زدند و طرف مقابل را بیارزش تلقی نکردند و سعی نکردند از بالا به پایین به هم نگاه کنند. فرهنگ هرچند کوچک، به جلو رفته است.
این قدمهای کوچک در بلندمدت به آیندگان کمک خواهد کرد که بیشتر بلندپروازی کنند.