کیش شخصیت پدیدهای است که در آن یک شخص با استفاده از رسانههای گروهی و تبلیغات سیاسی و همچنین با استفاده از مهارت فن بیان و تکنیک های سخنوری از خود وجههٔ عمومی آرمانی و قهرمانانهای ارائه میدهد.(ویکی پدیا)
روند داشتن کیش شخصیت عملاً تا مدتی پیش مسیری بدون پایان و تغییر در رپ فارسی بوده؛ و گاهی فقط تغییری در آن ایجاد میشد، ولی همچنان پابرجا و ثابت بود.اما این تغییر چه علتی دارد و چرا اینقدر سریع رخ داده است؟ تأثیر آن به چه صورت بوده؟
اگر نگاهی سریع به این روند داشته باشیم، میبینیم که در بازههای ابتدایی رپ فارسی، این روند کیش شخصیت کمتر وجود داشت. بلکه قدرت و کاریزما بیشتر به دست رسانهها بود که دلیل آن میتواند عدم دسترسی اکثریت به اینترنت یا نبود پلتفرمهای معتبر پخش موزیک باشد.
در بازه زمانی جلوتر، این قدرت کیش شخصیت بین افراد به جامانده از موج ابتدایی رپ فارسی تقسیم شد. آرتیستهایی که از تصفیهها و تغییرات سال ۸۸ به جا مانده بودند، مانند عرفان (پایدار)، هیچکس (ملتفت)، زدبازی (بیشتر جی جی و ام جی)، و ...، از این تقسیمبندی بهره بردند.
اگر در آن بازه آرتیست جوان و مستعدی بودید، برای مطرح شدن حتماً باید بخشی از این افراد را متاثر از سبک خود انتخاب میکردید. به طور مثال، رپرهای نسل سه مانند داریوش (ساید ملتفت)، جیدال (ساید پایدار)، و شایع (ساید کاغذ) میتوانستند این مسیر را طی کنند.
این افراد اگر در این قالب فعالیت نمیکردند، شاید هیچوقت به شهرت امروزی خود نمیرسیدند.
بعد از مدتی، از سالهای ۹۰ تا ۹۳، ساید پایدار دچار افت شد و به مرور زمان آن قدرت کاریزماتیک را از دست داد. زدبازی نیز به دلیل تعصبات زیاد توانایی نزدیک کردن آرتیستهای جوانتر به خود را از دست داد.
کاغذ هم به دلیل عدم سازماندهی مناسب و حساسیت بیشتر، به مرور زمان علاقه آرتیستها را نسبت به خود از دست داد. عملاً تنها گروه مناسب برای ایفای این نقش ملتفت بود.
ملتفت نماد مناسبی برای ضعف و ایراد پیروی از این دستورالعمل سالخورده است. آرتیستهای زیادی در آن بازه به سمت ملتفت آمدند که اکثراً تا سالها موزیکی از آنها بیرون نیامد و عملاً در ویترین لیبل خاک خوردند.
ما به دنبال دلیل این کشش هستیم. به طور مشخص، انسانها در روند تکاملیشان همیشه علاقمند به پیشرفت سریع بودهاند. هنرمندان آن بازه رپ فارسی عملاً صرفاً به دنبال دیده شدن سریعتر بودند.
به همین دلیل، فرد کوچکتر و تازهکار برای بالا رفتن توجهات به او، باید سعی کند خود را همراه یا کنار فرد قدیمیتر قرار دهد.این روند زمانی دچار مشکل میشود که آرتیست استقلال هنریاش را از دست بدهد و بدل به مهره بازی آرتیستهای باسابقهتر شود.
این تبدیل چه معنایی دارد؟ به طور خلاصه، فرد با قرار گرفتن در این حلقه، باید موضع شخصیاش را کنار بگذارد. به مرور زمان، آرتیست به طور شخص بیاهمیت میشود و بدل به جزئی از جمع میگردد.این ادغام شدن در جمع موجب ایزوله شدن آرتیست میشود، به طوری که دیگر نمیتواند با تغییر موج سبک کاری خود را تغییر دهد و مجبور است آن فرآیند تحت سلطه بودنش را ادامه دهد.
یکی از سوالات این است که چرا آرتیستها توانایی خروج از این فرآیند را ندارند یا دیر خارج میشوند. دلیل این امر این است که به طور معمول از آرتیست سلطهگر به آنها القا میشود که دلیل وجودیشان در صحنه به خاطر اوست. عملاً همانقدر که سریع پله های موفقیت را طی می کنند، میتوانند مورد غضب قرار گرفته و از کاخ توجه اخراج شوند. همین اتفاقات به مرور زمان آرتیست را از استقلال دور میکند و به مستعمرهای با دیوارهای بلند تبدیل میکند که دور خود کشیده است. به همین علت، آرتیست به دلیل ترس از نادیده گرفته شدن (فید شدن) یا از رده خارج شدن، در آن زنجیر میماند. یکی از سوالات پر تکرار این است که آیا خروج از این زنجیر به سود آرتیست است یا خیر؟ پاسخ به این سوال تقریباً ناممکن است و به عوامل متعددی بستگی دارد. اگر آرتیست زمان زیادی را درون زنجیر باشد، خروج از آن به او ضربه زیادی وارد میکند.
رپر وقتی زمان زیادی را تحت یک حالت با گروه خاصی از طرفداران (fan base) فعالیت کند، ناتوان میشود که سریعاً از آن فضا خارج شود و به اصطلاح ریبرند کند.
نمونه منفی این خروج از سیطره لیبل مرزه است. لیبل مرز همیشه یک جامعه مخاطب نسبتاً بزرگی داشته و دارد. لیبل خیلی سریع و بدون ارائه پیشزمینه از حدود یک سال پیش شروع به استقلال از ملتفت کرد که این تغییر سبک در آنها نیز مشهود است. این سرعت و عجله در انجام این فعالیت و عدم آگاهی مخاطبانشان از این رخداد باعث از دست دادن مخاطبان زیادی در این روند شد.
نمونه مثبت این اتفاق را میتوان افرادی مانند عیهود، هودادکا، یا حتی هیپهاپولوژیست دانست که با خروج آرام و با پیشزمینهسازی، تغییر را صورت دادند. به طوری که هم مخاطب سابقشان را نگه داشتند و هم آن را گسترش دادند.
افزایش دسترسی به اینترنت، همهگیر شدن پلتفرمهای موسیقی، گسترش چنلهای یوتیوب که جایگزینی بهتری نسبت به رسانههای پخش موزیک هستند، در مجموع با رونق این پارامترها به مرور زمان روند کیش شخصیت در رپ فارسی کمرنگتر میشود و جای خود را به چیزهای دیگر میدهد.
نویسنده : Re6el
Instagram : damoon87m
