به لوله های باریک و منعطفی که برای جمع آوری و دفع ادرار مورد استفاده قرار می گیرند، سوند می گویند. این لوله ها ادرار را از مثانه به کیسه های پلاستیکی منتقل می کنند و جنس آنها از لاستیک، پلاستیک و یا سیلیکون است. به فرآیند قراردادن آن درون مثانه، سونداژ یا کاتتراسیون می گویند.
سوند به عنوان یکی از وسایل پرمصرف پزشکی شناخته می شود. زمانی که افراد در تخلیه طبیعی ادرار دچار مشکل شوند، از سوند استفاده می شود. این وسیله یک لوله نازک توخالی و منعطفی است که با جمع آوری و هدایت ادرار به کیسه پلاستکی، فرآیند تخلیه ادرار را برای بیماران و افراد مسن انجام می دهد.
معمولا برخی از افراد پس از انجام عمل جراحی قادر به تخلیه ادرار خود نیستند، در این مواقع، پزشک سوند را برای بیمار تجویز می کند. حتی اگر دوره ناتوانی کوتاه مدت باشد، برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به کلیه، استفاده از سوند امری ضروری می باشد.
سوندهای لاستیکی از لاستیک طبیعی تهیه شده و انعطاف پذیر است اما معایبی نیز دارد. به عنوان مثال به دلیل تجمع مواد معدنی ادرار در آن، ممکن است باعث بروز التهاب یا تنگی مجرای ادرار شود و بدن به آن واکنش آلرژیک نشان دهد. به همین دلیل زیاد از این جنس استفاده نمی شود و فقط برای مدت کوتاهی مناسب است.
سوندهای سیلیکونی برای بافت، مناسب و درصد حساسیت زایی آنها پایین است زیرا مواد ادرار را در خود جمع نمی کنند.
بنابراین به بافت صدمه نمی زنند اما خطر جا به جایی آنها بیشتر است و ممکن است هنگام خارج سازی آن از بدن باعث ایجاد ناراحتی و صدمه زدن به مجرای ادرار شوند.
سوندهای با روکش سیلیکونی، همان سوندهای از جنس لاتکس هستند که سطح داخل و خارج آن به وسیله یک لایه سیلیکون پوشانده شده است. مزیت این جنس نسبت به جنس لاتکس مقاوم تر، قابل انعطاف تر و بادوام تر بودن آنهاست و مواد نیز در آنها جمع نمی شوند.
سوندهای با روکش هیدروژل دارای بافت های نرمی در اطراف آن هستند که مایعات را جذب می کنند و احتمال اصطکاک و التهاب را از بین می برند. این جنس نرم است و سازگاری بالایی با بافت زنده دارد.
به طور کلی زمانی از سوند استفاده می شود که فرآیند دفع ادرار با مشکل مواجه شده باشد و فرد نتواند به طور طبیعی ادرار خود را تخلیه کند.
عدم دفع به موقع ادرار، کلیه ها را با آسیب جدی رو به رو می کند. آسیب هایی مانند فشار بر کلیه ها، نارسایی کلیه ها، برگشت ادرار به کلیه و … ناشی از مشکل در دفع ادرار است.
بنابراین تا زمانی که فرد توانایی ادرار کردن خود را باز نیابد، حتی اگر این مدت زمان کوتاه باشد، باید و حتما از سوند استفاده کند تا آسیب جبران ناپذیری به کلیه ها وارد نشود. همچنین قبل و بعد جراحی، استفاده از آن ممکن است ضرورت داشته باشد.
معمولا در ۳ صورت تجویز استفاده آن ضروری است: زمانی که فرد هنگام ادرار کردن کنترلی بر آن ندارد، زمانی که فرد بی اختیاری ادرار دارد و هنگامی که ادرار در مثانه باقی می ماند و توان دفع آن وجود ندارد.
