یک دنیای ارژینال تیم برتونی
کمتر تماشاگری پیدا می‌شود که در مورد فیلم‌های تیم برتون موضع پنجاه‌پنجاه داشته باشد و بگوید دوست دارم و دوست ندارم؛ این دنیای درهم‌برهم اجق‌وجق خُل‌وچلی را یا باید عاشقش شد، یا گفت مال بچه‌هاست و آدم‌های هپروتی. یا می‌شود ربطی بین این دنیا با دنیای واقعی پیدا کرد یا باید به اتهام بی‌دردی و بی‌اعتنایی به مشکلات «واقعی» کنارش گذاشت.
دنیای اجق‌وجق و خُل‌وچلی
حالا وقتی با سریالی سروکار داریم که به‌شدت تیم برتونی است، قاعده همان است!
«ونزدی» ماجراهای دختر نوجوانی است به همین نام که عاشق مرگ است اما از هر موجود زنده‌ای سمج‌تر و سخت‌جان‌تر است، از مردم متنفر است اما فداکارانه تلاش می‌کند نجاتشان دهد، از هر نوع آموزش هدفمند و سیستماتیک بیزار است اما از همه‌چیز سر درمی‌آورد و در شاخه‌های مختلف علوم و مهارت‌های بشری اطلاعات کاربردی دارد!
ونزدی را آلفرد گاف و مایلز میلر طراحی کرده‌اند، تیم برتون علاوه بر این‌که تهیه‌کننده‌ی اجرایی (و سرمایه‌گذار) است چهار اپیزود از هشت اپیزود را کارگردانی کرده، اما تمام اجزا و عناصر سریال چنان تیم برتونی‌اند که نمی‌توانیم سهم او را منحصر به همین عناوین درج‌شده در تیتراژ فرض کنیم. این‌که استاد در دهه‌ی هفتم زندگی چنان سرحال است که پای تولید این سریال پرزحمت ایستاده و کار را به بهترین شکل پیش برده باعث مسرت است.
تیم برتون و مؤلفه‌های همیشگی
نکته‌ی شوق‌انگیز در ونزدی این است که یک تیم برتون سرحال و بسیار وفادار به مؤلفه‌های همیشگی را می‌بینیم که انگار این سریال را درست بعد از بیتل جوس و ادوارد دست قیچی ساخته. گذشته از شباهت آشکار تم اصلی موسیقی، حرکت‌های دَوَرانی فیگورها در تیتراژ، طراحی صحنه و لباس، طراحی چهره‌ها و بسیاری از جزئیات سبکی، ایدههای مشابه داستانی هم فراوان است.
جذابیت دنیای مردگان
قهرمان اصلی یعنی ونزدی آدامز نسخه‌ی دیگری است از ادوارد که در کنج آن قصر پناهگاهی پیداکرده بود و تمایلی به معاشرت با دیگران نداشت و بسیار یادآور کاراکتر لیدیا در بیتل‌جوس که نوع لباس پوشیدن، دل‌بستگی‌اش به رنگ سیاه و نگاه‌های خیره‌اش از پس سگرمه‌های همیشه درهم، جینا اورتگا در نقش ونزدی را به رونوشتی از وینونا رایدر در نقش لیدیا تبدیل می‌کند، با همان دل‌بستگی به دنیای مردگان و سفر به دیگر سو.
اما پیگیری این شباهت‌ها باعث می‌شود به نکات جالبی دقت کنیم؛ سریال ونزدی متکی است به کاراکترهای مشهوری که چارلز آدامز (طراح و کارتونیست آمریکایی) خلق کرده؛ خانواده‌ی آدامز که تشکیل می‌شود از مادری قدبلند و پدری کوتاه‌قد، پسری به نام پاگزلی و دختری به نام ونزدی که سیاه می‌پوشند، غیرعادی و ترسناک‌اند، رابطه‌ی سالمی با همسایه‌ها ندارند و مشکوک به سوابقی در جادوگری، ارتباط با ارواح و شاید چند فقره قتل و جنایت‌اند. عمو فستر و یک دست بدون بدن به‌نام Thing هم از اعضای اصلی خانواده‌اند.
وقتی به این خانواده نزدیک می‌شوی به این نتیجه می‌رسی شاید برایشان حرف درآورده‌اند و قلبی از طلا در پس ظاهر عجیب‌وغریبشان نهفته است ولی خب البته که بیشتر آدم‌ها ترجیح می‌دهند به چنین خانواده‌ای نزدیک نشوند!
خانواده‌ی آدامز
چارلز آدامز مجموعه‌ای طراحی بر اساس این کاراکترها را در نشریه‌ی نیویورکر منتشر کرد، بعدازآن، داستان‌های خانواده‌ی آدامز شاخ و برگ بیشتری پیدا کرد، در چند فیلم سینمایی، انیمیشن و سریال تلویزیونی روایت شد، وارد فرهنگ‌عامه‌ی آمریکایی‌ها شد و در موسیقی، کتاب‌های کامیک و عرصه‌های دیگر هم می‌شود رد حضورشان را دید.
تیم برتون به‌عنوان یکی از همان مخاطبانی که از نوجوانی داستان‌های خانواده‌ی آدامز را دنبال کرده بوده، این تأثیرپذیری را در کنار دیگر ایدههای موردعلاقه‌اش که از داستان‌های ادگار آلن پو و اقتباس‌های سینمایی راجر کورمن از این داستان‌ها برآمده، سال‌ها در آثارش استفاده کرده.
یک دنیای ارژینال تیم برتونی
ونزدی از جهتی نشان‌دهنده‌ی همه‌ی آن تأثیرگذاری‌ها و تأثیرپذیری‌هاست، از جهت دیگر یک اثر تیم برتونی خالص است. از یک‌سو منابع الهام‌بخش تیم برتون را نشان ما می‌دهد، از سوی دیگر مشخص می‌کند که همه‌ی این‌ها چطور به شکل‌گیری یک دنیای ارژینال تیم برتونی انجامیده؛ تماشاگر سابق، حالا خودش روایت می‌کند. مخاطب نوجوان دهه‌ی ۱۹۷۰ حالا خودش وارد دنیای داستان‌ها شده، روایت تازه‌ای می‌سازد و قراردادهای تازه‌ای به این دنیا اضافه می‌کند.
ایده‌ی دیگری هم که در ونزدی به خرده داستان‌های قبلی اضافه‌شده، قرار دادن کل رخدادها در یک مدرسه‌ی غیرعادی است که تا حدودی یادآور هری پاتر و استفاده از هاگوارتز به‌عنوان مدرسه‌ی جادوگری است. همان‌قدر که شاگردان آن مدرسه شامل شهروندانی غیرعادی با قابلیت‌هایی ناکارآمد در دنیای مدرن محسوب می‌شدند، اینجا هم جمع گرگینه‌ها و سایرن‌ها و دیگران جمع است. سرنوشت دو مدیر مدرسه هم قابل‌مقایسه است.
ونزدی برای دوستداران تیم برتون ضیافتی تمام‌عیار است تا هرچه انتظارش را می‌کشند عایدشان شوند، با یک گروه بازیگری خوب که درک درستی از نقش‌هایشان و ریتم اجرا دارند، خصوصاً جینا اورتگا در نقش ونزدی که می‌درخشد. امیدوار باشیم نت‌فلیکس و شرکا پیشاپیش مقدمات تولید فصل دوم را مهیا کرده باشند.
متن کامل این نوشتار را در سلیس نیوز بخوانید!
