بررسی و استانداردسازی اصطلاحات تخصصی فناوری مالی و بانکداری باز: از فارسی به انگلیسی
بررسی و استانداردسازی اصطلاحات تخصصی فناوری مالی و بانکداری: از فارسی به انگلیسی
با تمرکز بر بانکداری باز، پرداخت دیجیتال و استانداردهای ایرانی
مقدمه
در دنیای رو به رشد فناوری‌های مالی (FinTech) و بانکداری مدرن، استفاده از اصطلاحات دقیق و استاندارد برای برقراری ارتباط مؤثر بین فعالان این حوزه امری ضروری است. این مقاله به بررسی و استانداردسازی پنج اصطلاح کلیدی در حوزه پرداخت و بانکداری می‌پردازد که از فارسی به انگلیسی ترجمه شده‌اند. هدف این پژوهش، ارائه معادل‌های دقیق و کاربردی برای سه زمینه تخصصی «بانکداری باز»، «پرداخت دیجیتال» و «استانداردهای ایرانی» است تا توسعه‌دهندگان، سیاست‌گذاران و کارشناسان مالی بتوانند از آن‌ها در پروژه‌ها و تعاملات بین‌المللی و محلی بهره ببرند. با توجه به تفاوت‌های مفهومی در هر زمینه، اصطلاحات با دقت بازنگری و متناسب‌سازی شده‌اند.
اصطلاحات تخصصی فناوری مالی و بانکداری
اصطلاحات تخصصی
1. درگاه پرداخت اختصاصی
درگاه پرداخت اختصاصی به سیستمی اطلاق می‌شود که برای یک کسب‌وکار خاص طراحی یا محدود شده و گاه قابلیت سفارشی‌سازی دارد.
بانکداری باز: Open Banking Payment Gateway - درگاهی که از طریق APIهای بانکداری باز برای تراکنش‌های امن و یکپارچه طراحی شده است.
پرداخت دیجیتال: Dedicated Payment Gateway - درگاهی مختص یک پلتفرم دیجیتال، مانند اپلیکیشن‌های پرداخت، برای مدیریت تراکنش‌ها.
استانداردهای ایرانی: Custom Payment Gateway - در ایران، درگاه‌های پرداخت توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت (PSP) و شرکت‌های پرداختیاری سفارشی‌سازی می‌شوند و این اصطلاح با رویه‌های محلی هم‌راستاست.
2. واریز شناسه‌دار
این اصطلاح به واریز وجه به یک حساب مادر با استفاده از شناسه‌ای از پیش تولیدشده اشاره دارد که امکان تخصیص به شخص یا موضوع خاص را فراهم می‌کند.
بانکداری باز: Virtual Account Deposit - واریز مبتنی بر حساب‌های مجازی، رایج در سیستم‌های بانکداری باز برای مدیریت پرداخت‌ها.
پرداخت دیجیتال: Tagged Digital Deposit - واریز با برچسب‌گذاری در پلتفرم‌های دیجیتال، مانند کیف‌پول‌های الکترونیکی.
استانداردهای ایرانی: Reference-Based Deposit - در ایران، این مفهوم با استفاده از شناسه پرداخت در سیستم‌هایی مانند پایا و ساتنا شناخته می‌شود.
3. انتقال وجه
انتقال وجه به جابه‌جایی مبلغ بین دو حساب در یک بانک (درون‌بانکی) یا بین بانک‌های مختلف (بین‌بانکی) اطلاق می‌شود.
بانکداری باز: Account-to-Account Transfer (A2A) - انتقال مستقیم بین حساب‌ها با استفاده از زیرساخت‌های بانکداری باز.
پرداخت دیجیتال: Digital Fund Transfer - انتقال وجه در بسترهای دیجیتال، مانند کیف‌پول‌ها یا اپلیکیشن‌های پرداخت.
استانداردهای ایرانی: Bank Transfer - انتقال وجه از طریق سیستم‌های بانکی ایران، شامل پایا، ساتنا و تراکنش‌های کارت به کارت.
4. تسویه آنی
تسویه آنی به فرآیند تسویه تراکنش‌ها در لحظه یا بلافاصله پس از انجام آن‌ها اشاره دارد.
بانکداری باز: Real-Time Settlement - تسویه در لحظه، هم‌راستا با سیستم‌های پرداخت فوری جهانی.
پرداخت دیجیتال: Instant Settlement - تسویه سریع بین طرفین در پلتفرم‌های دیجیتال.
استانداردهای ایرانی: Real-Time Settlement - با توسعه سیستم‌هایی مانند «پل» در ایران، این اصطلاح کاربردی و سازگار است.
5. تبدیل اطلاعات حساب
این اصطلاح به فرآیند تبدیل انواع شناسه‌ها یا اطلاعات مرتبط با حساب در سیستم‌های بانکی و پرداخت اشاره دارد.
بانکداری باز: Account Identifier Mapping - تطبیق و تبدیل شناسه‌ها (مانند شماره حساب به IBAN) برای استفاده در APIهای بانکداری باز.
پرداخت دیجیتال: Payment Identifier Conversion - تبدیل شناسه‌های پرداخت (مانند کد تراکنش به شماره حساب) در تراکنش‌های دیجیتال.
استانداردهای ایرانی: Account Identifier Conversion - تبدیل بین انواع شناسه‌های حساب (شماره کارت، شماره حساب، شبا) در سیستم بانکی ایران.توضیح: این فرآیند شامل تبدیل‌هایی مانند شماره کارت به شبا، شماره حساب به شبا، یا تطبیق اطلاعات برای سامانه‌هایی مانند شاپرک، پایا، ساتنا و نهاب است. این اصطلاح انعطاف‌پذیر بوده و کاربردهای متنوعی از جمله استعلام، یکپارچه‌سازی داده‌ها و تراکنش‌ها را در بر می‌گیرد.
اصطلاحات تخصصی فناوری مالی و بانکداری
جمع‌بندی
استانداردسازی اصطلاحات در فناوری مالی و بانکداری نه‌تنها به بهبود تعاملات بین‌المللی کمک می‌کند، بلکه در سطح محلی نیز یکپارچگی و دقت در سیستم‌های پرداخت و بانکی را تقویت می‌کند. اصطلاحات ارائه‌شده در این مقاله با توجه به استانداردهای جهانی (مانند PSD2 و IBAN) و سیستم‌های بومی ایران (مانند شاپرک، پایا، ساتنا و شبا) تنظیم شده‌اند. در بانکداری باز، تأکید بر استفاده از APIها و یکپارچگی داده‌هاست؛ در پرداخت دیجیتال، تمرکز بر سرعت و انعطاف‌پذیری است؛ و در استانداردهای ایرانی، سازگاری با زیرساخت‌های موجود و تنوع شناسه‌ها مدنظر قرار گرفته است. چالش اصلی در این مسیر، یافتن تعادل بین اصطلاحات محلی و جهانی است که این مقاله تلاش کرده آن را برطرف کند. این اصطلاحات می‌توانند به‌عنوان مرجعی برای توسعه‌دهندگان، سیاست‌گذاران و فعالان صنعت مالی در ایران و جهان مورد استفاده قرار گیرند.
