قرارداد هوشمند (Smart Contract) یک برنامه خوداجراست که اقدامات مورد نیاز در یک توافقنامه یا قرارداد را خودکار می‌کند. لازم بذکر است پس از تکمیل و انجام اقدام، تراکنش‌ها قابل پیگیری و برگشت ناپذیر هستند.
قرارداد هوشمند اجازه می‌دهد تا معاملات و توافقات با مبنای اعتماد بین طرفین ناهمگون و ناشناس بدون نیاز به یک مرجع مرکزی، سیستم قانونی یا مکانیزم اجرایی خارجی اجرا و انجام شوند.
فناوری بلاک چین غالبا به عنوان مبنایی برای رمزارزها در نظر گرفته می‌شود، اما لازم است بدانیم بسیار فراتر تکامل یافته و توسعه پیدا کرده.
قراردادهای هوشمند اسکریپت‌هایی هستند که اقدامات خاص یک قرارداد بین دو طرف را خودکار می کنند.
قراردادهای هوشمند حاوی زبان قانونی، شرایط یا توافقنامه نیستند بلکه فقط کدی‌هایی حاوی عبارات if/then، توابع، ماژول ورودی و سایر موارد برنامه نویسی هستند که در صورت برآورده شدن شرایط مشخص، اقدامات را اجرا می‌کند.
نیک سابو، دانشمند کامپیوتر آمریکایی که در سال ۱۹۹۸ یک ارز مجازی به نام "Bit Gold" را اختراع کرد.
قراردادهای هوشمند را به عنوان پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری تعریف می‌کند که شرایط یک قرارداد را اجرا می‌کند.
قراردادهای هوشمند برای اولین بار در سال ۱۹۹۴ توسط نیک سابو، دانشمند کامپیوتر آمریکایی که یک ارز مجازی به نام "بیت گلد" را در سال ۱۹۹۸ اختراع کرد، ۱۰ سال قبل از معرفی بیت کوین، پیشنهاد شد. در مورد سابو شایعاتی وجود دارد که او همان ساتوشی ناکاموتوی واقعی، مخترع ناشناس بیت کوین است، که البته سابو این عنوان را رد کرده.
بسیاری از پیش‌بینی‌های سابو در این مطلب به روش‌هایی که پیش از فناوری بلاک چین بودند، به حقیقت پیوسته، به عنوان مثال، Derivatives Trading در حال حاضر بیشتر از طریق شبکه‌های کامپیوتری با استفاده از ساختارهای زمانی پیچیده انجام می‌شود.
معاملات مشتقات یا Derivatives Trading، نوعی معاملات مالی هستند که با استفاده از ابزارهای مالی انجام می‌شود که ارزش آنها از یک دارایی مبنا یا گروهی از دارایی‌ها مشتق می‌شود. این دارایی‌های مبنا می‌توانند شامل سهام، کالاها، ارزها و سایر ابزارهای مالی باشند.در معاملات مشتقات، با خرید و فروش این ابزارهای مالی که به عنوان مشتقات شناخته می‌شوند، با هدف کسب سود از نوسانات ارزش آنها، اقدام می‌شود. برخی از معروف‌ترین انواع مشتقات شامل فیوچرها، آپشن‌ها و سواپ‌ها می‌شوند.
در معاملات فیوچرها، دو طرف به خرید یا فروش یک دارایی خاص در یک تاریخ و قیمت تعیین‌شده در آینده، می‌پردازند. در معاملات آپشن‌ها، خریدار حق دارد اما الزامی نیست که در یک تاریخ و قیمت تعیین‌شده در آینده، یک دارایی را خریداری یا فروش کند. در سواپ‌ها، جریان نقدی آینده بین دو طرف انجام می‌شود.
معاملات مشتقات عمدتاً از طریق مؤسسات مالی ویژه مانند شرکت‌های کارگزاری یا بانک‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌شود و می‌تواند توسط سرمایه‌گذاران حقیقی و سازمانی دنبال شود. معاملات مشتقات نیاز به سطحی از دانش و تخصص دارد و سرمایه‌گذاران قبل از شروع معاملات، باید اهداف مالی و امکان تحمل خود در شرایط ضرر را با دقت ارزیابی کنند.
از آنجا که قراردادهای هوشمند قراردادها را اجرا می‌کنند، می‌توان از آنها برای اهداف مختلف استفاده کرد. یکی از ساده‌ترین کاربردها، اطمینان از انجام معاملات بین دو طرف است، مانند خرید و تحویل یک کالا. برای مثال، تولیدکننده‌ای که به مواد خام نیاز دارد، می‌تواند با استفاده از قراردادهای هوشمند، پرداخت‌ها را تنظیم کند، و تامین‌کننده می‌تواند محموله‌ها را تنظیم کند. سپس، بسته به توافق بین دو کسب و کار، وجوه می‌تواند به طور خودکار پس از ارسال یا تحویل به تامین کننده منتقل شود.
معاملات املاک و مستغلات، معاملات سهام و کالا، وام دهی، حاکمیت شرکتی، زنجیره تامین، حل اختلاف و مراقبت‌های بهداشتی تنها چند نمونه هستند که می توان از قراردادهای هوشمند استفاده کرد.
مزیت اصلی قراردادهای هوشمند مشابه مزایای فناوری بلاک چین است، آنها نیاز به اشخاص ثالث یا واسط را از بین می‌برند.
مزایای دیگر این فناوری عبارتند از:
برخی ازمعایب قراردادهای هوشمند:
ساده‌ترین مثال از یک قرارداد هوشمند، تراکنش بین یک مصرف کننده و یک کسبوکار است که محوریت آن فروش است. قرارداد هوشمند پرداخت مشتری و ارسال یا انتقال دارایی کسبوکار را انجام می‌دهد.
اتریوم بصورت ذاتی دارای قابلیت‌های قرارداد هوشمند بلاک چین است. بلاک چین بیت کوین پس از ارتقاء Taproot، توانایی‌های قرارداد هوشمند را دریافت کرد که به آن اجازه داد تا با لایه‌هایی که قراردادهای هوشمند را روی بلاک چین‌های خود فعال کرده‌اند، ارتباط برقرار کند.
قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی روی یک بلاک چین هستند که هر طرف تراکنش را کامل می‌کند. به عنوان مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند انتقال وجه را با شخص ثالثی آغاز کند تا تأیید کند که این انتقال انجام شده است.
سخن پایانی
قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که در یک بلاک چین نوشته می‌شوند و شرایط یک توافقنامه یا قرارداد را از خارج از زنجیره اجرا می‌کنند. این کار اقداماتی را که در دیگر روش‌ها توسط طرفین در توافق انجام می‌شد را خودکار می‌کند و از همه مهمتر نیاز هر دو طرف قرارداد را به اعتماد به یکدیگر برطرف می‌کند.
با تشکر
