دقیقا در ژانویه 2021 بود که ترامپ، رییس جمهور سابق آمریکا از توییتر برای همیشه بن شد و دیگر حق حضور در این پلتفرم فضای مجازی را نداشت. گرچه بن شدن ترامپ از یک پلتفرم مجازی جهانی، خلاف اصل آزادی بیان بود اما در واقع امری خلاف قانون صورت نگرفت. توییتر یک شرکت خصوصی است و این حق را دارد که بنا به سلیقه خود و پالیسی های تعریف شده شرکت، هر کس را که صلاح دانست بن و حذف کند. وارد مباحث ریز آزادی بیان نمی شوم چون موضوع این مقاله چیز دیگریست.
از همان روزهای نخست بن شدن، ترامپ نیز در فکر ایجاد پلتفرم مجازی خود بود تا بتواند دیدگاه های خود را فارغ از مصلحت جویی های چپگرایانه، به راحتی نشر دهد. نتیجه این امر چیزی نبود جز پلتفرمی به نام Truth یا حقیقت. اما بیایید از بُعد فنی و تخصصی به ماجرا نگاه کنیم که آیا پلتفرم ترامپ موفق می شود که طیف وسیعی از مخاطبان را در سر تا سر جهان با شعار آزادی بیان و آزادی محتوا حداکثری، جذب کند یا خیر؟
تلاش بنده در این قیاس این است که درگیر جناح بندی های سیاسی نشوم و نقد منصفانه فنی داشته باشم. پس فارغ از طرفداری حزبی، خود اپ بررسی می شود.
ابتدا بیایید نگاهی به ریخت و قیافه این اپلیکیشن بندازیم. همانطوری که می دانید هنوز این اپ در حالت پیش نمایش است و در اپ استور منتشر نشده و گفته می شود در تاریخ 21 فوریه یعنی تقریبا یک ماه دیگر قرار است منتشر شود.
خب همه ما میدونیم که عموم پلتفرم های مبتنی بر متن تقریبا تم مشابه توییتر دارند. آن چه که از عکس های این پلتفرم منتشر شده به لحاظ ui و ux، نشان از تقلید از سبک و ساختار توییتر دارد. هرچند تغییرات جزیی در طراحی آن را می پسندم و کمی از خشکی ظاهر توییتر دور شده است. استفاده از رنگ قرمز روشن در ترکیب با رنگ سفید، جذابیت بیشتری به آن داده است. بقیه ساختارهایش آنچنان که از ظاهر بر می آید تفاوت خاصی با توییتر ندارد. پس در بحث رابط کاربری، نمی توان انتظار تحول خاصی را داشت و در واقع چیز جدیدی قرار نیست به ما ارائه داده شود.
اگر بخواهم یک سیستم نمره بندی فرضی برای خودم در نظر بگیرم در بخش ui و خلاقیت بصری، قطعا از من یک نمره منفی ( 1- ) خواهد گرفت. نه به این دلیل که زیبا نیست بلکه به دلیل نداشتن خلاقیت نوین بصری. گرچه هنوز منتشر نشده و باید از نزدیک آپشن هایش را دید و نظر داد.
مبحث بعدی که بررسی خواهم کرد جامعه هدف یا طیف مخاطبین این اپ و پتانسیل رشد آن در آینده است. این اپ با شعار آزادی بیان برای تمامی طیف های سیاسی قرار است روی کار بیایید ولی حقیقت ماجرا را بخواهید باید بگویم عمده سرمایه گذاری این اپ و اپ های مشابه، بر روی طیف راست گراهای آمریکا یعنی حزب جمهوری خواه است. علت؟ ترامپ ! ... سازنده این اپ شرکتی است به نام TMTG که مخفف گروه تکنولوژی و رسانه ای ترامپ است. همین موضوع خود موید این است که به لحاظ سیاسی افرادی به سمت این اپ کشیده خواهند شد که دارای مواضع مشترک سیاسی با ترامپ هستند. اما آیا این اپ توان جذب مخاطبین خارج از حزب جمهوری خواه را دارد یا خیر؟
برای بررسی این امر شاید بهترین کار، بررسی تجربه های پیشین اپ های مشابه باشد. یکی از این اپ ها Gettr است. بعد از آن تجربه تلخ بن شدن ترامپ، جیسون میلر سوشیال مدیایی را ایجاد میکند که هدف آن جذب مخاطبینی است که توسط کمپانی های بزرگ تکنولوژی، اصطلاحا دیپلتفرم شده اند یعنی دسترسی آن ها به پلتفرم های رایج فضای مجازی محدود یا مسدود شده است. دقیقا در همان روزهای نخست توانست روزانه ۴۰۰هزار یوزر را جذب کند و در حال حاضر ۴ میلیون کاربر دارد. سرمایه گذار این پروژه بیلیونر معروف تبعیدی چینی به نام آقای گوو ونگویی و جمع دیگری از سرمایه گذاران است. افراد مشهوری چون جو روگان به این پلتفرم پیوستند و اصطلاحا آن را هایپ کردند. جذب ۴ میلیون یوزر در مدت زمان کوتاه یک سال، موفقیت بزرگی بود. هرچند این پلتفرم با مشکلاتی چون انفجار محتوای پورن غیر قانونی و هک شدن برخی از اکانت ها نیز مواجه شد. طبیعی هم بود انتظار چنین حجمی از استقبال نمی رفت و به همین دلیل اصلا برنامه مناسبی برای کنترل آن نداشتند.
پس می توان از همین تجربه نتیجه گرفت که احتمالا پلتفرم حقیقت ترامپ به پشتوانه محبوبیت رییس جمهور سابق آمریکا، بتواند طیف وسیعی از مخاطبان راست گرا حتی به مراتب بیشتر از پلتفرم Gettr را جذب کند. اما هیچ تجربه ای یافت نمی شود که نشان دهد چنین پلتفرم های سیاسی، توانایی جذب مخاطب های با تفکرات مختلف را داشته باشند. ضعف عمده پلتفرم های این چنینی که بر آزادی بیان تاکید دارند در همین قسمت است.
تاکید بیش از اندازه بر یک اصل اجتماعی به نام آزادی بیان که عموما تعریفی نامشخص دارد و پیوند آشکارش با سیاست، تاثیر مثبتی در جذب مخاطبان عمومی نخواهد داشت و اگر ترامپ می خواهد پلتفرم موفق و همه گیری داشته باشد باید از تاکیدات سیاسی پلتفرمش دور شود زیرا مردم، سوشیال مدیا را زندگی میکنند و سیاست بخش کوچکی از زندگی شان است. سیاست عموما تصویری ترسناک دارد و مخاطبان جوان و نوجوان علاقه ای به این مباحث ندارند. نگاهی بیندازید به موفقیت پلتفرم چینی تیک تاک و محبوبیت آن در میان نوجوانان و اهمیت رقص و نور در این پلتفرم. به نوجوانان حق میدهم که علاقه داشته باشند چالش های رقص تیک تاکی را دنبال کنند تا این که بخواهند در یک پلتفرم به شدت سیاسی، انواع سلاح های سرد و گرم را به چشم ببینند.
باز بر میگردیم به سیستم نمره دهی فرضی خودمان و به این بخش هم یک نمره منفی ( 1- ) می دهم. این پلتفرم شاید در بخش حزبی ـ سیاسی آمریکا بتواند موفق عمل کند اما در ابعاد جهانی، میلیون ها سال نوری با واقعیت های سئو و مارکتینگ بازار آزاد فاصله دارد.
ذکر این مشکلات لزوما به معنی شکست این پلتفرم نیست بلکه حیات و زیست سوشیال مدیا مانند ساختمان سازی که حرفه اصلی ترامپ است، نیست و باید به مثابه جامعه، چند بُعدی و منعطف با آن برخورد کرد و به مرور مشکلات را رفع و تلاش برای کسب اعتماد حداکثری نمود.
در تعریف هدف کمپانی TMTG ترامپ آمده که این گروه به دنبال ایجاد مجموعه ای از تکنولوژی های رسانه ای مانند سوشیال مدیا، رسانه های تلویزیونی و خبری است. با توجه به تسلط بیگ تک ها بر تمامی اعصار و وجوه زندگی بشر، این گروه هدف خود می داند تا مجموعه ای را ایجاد کند که قابل کنسل شدن یا همان تبعید رسانه ای را نداشته باشد. تمام این حرف ها در ظاهر زیباست و کاملا هم درست است زیرا بیگ تک ها بیش از آن چه که باید، بر زندگی بشر مسلط شده اند و حتی در حال هدایت جریان های سیاسی و اجتماعی در کشورهای مختلف به نفع گروه های سیاسی خاص یا دولت ها هستند. منطقی است که در مقابل این ساختار سرکوب کننده، ساختاری برای مقابله با آن نیز به وجود بیاید. اما مسئله ای که در رابطه با این اپلیکیشن وجود دارد این است که سوشیال مدیا، همانطوری که بارها ذکر کردم، یک موجود زنده است و برای زنده ماندن نیاز به فاکتورهای مختلف دارد. وابستگی های زیستی متنوعی دارد که باید رفع شوند. پس وقتی این گروه از خودکفایی کامل نسبت به بیگ تک ها صحبت میکند صرفا با یک فرانت ساده رو به رو نیستیم بلکه باید سرورهای هاستینگ خودش را جهت خودکفایی فراهم کند. دلیل؟ سرورها همان جایی هستند که محتوای اپ و یوزرها در آن جا نگهداری می شوند. بهتر است اشاره ای به قطع دسترسی اپلیکیشن پارلر ( یک اپ محافظه کار آمریکایی ) به سرورهای آمازون توسط شرکت آمازون بکنم که نشان از همین امر دارد. اگر در آینده این اپلیکیشن نتواند استانداردهای حداقلی پالیسی های سرورها را رعایت کند به سرنوشت اپلیکیشن پارلر دچار می شود. حالا تصور کنید که بخواهد خودش سرورهای خودش را میزبانی کند. سه راه برای ادامه این مسیر دارد:
۱- سرورهای اختصاصی خود را با مارکتینگ قوی به سرور عمومی و قابل فروش بدل کند.
۲- گزینه سرور اختصاصی را کنار بگذارد و پالیسی های محتوایی خود را سخت گیرانه تر تعیین کند که اصل آزادی بیان را به صورت اتوماتیک زیر سوال میبرد.
۳- ابتدا با پالیسی های سخت گیرانه و سرورهای اختصاصی، به یک اپ محبوب بدل شود و سپس مانند تلگرام به سمت آزادی بیان گام بردارد.
از آن جایی که TMTG آمده که با چنین سختگیری هایی در پالیسی های بیگ تک ها مبارزه کند، احتمالا گزینه اول محتمل تر است منتها باید دید که کار به کجا می کشد.
گرچه تفکر مبارزه با بیگ تک ها، تفکر ارزشمندی است اما باید در نظر داشت فضای سوشیال مدیا، یک فضای زیستی زنده است که با شعار خودکفایی کامل، آن هم در ساختار بازار آزاد حاصل نمی شود. برای رهایی از تسلط بیگ تک ها و حیات تفکر آزادی بیان برای تمامی طیف ها، ترامپ و گروهش بهترین کاری که می توانند بکنند، حرکت به سمت ساختارهای بلاکچینی و اپ های مبتنی بر شبکه اتریوم و وب ۳ است. در این حالت اطمینان لازم به تمام رقبا داده می شود که:
۱- این ساختار جدید، ارزش سرمایه گذاری دارد.
۲- تمرکز معکوس وجود نخواهد داشت.
تمرکز معکوس چیست؟ برای دست یابی به آزادی بیان مطلوب جمهوری خواهان، باید به تمامی یوزرها اطمینان بدهیم که فرصت برابر برای تمامی اقشار با دیدگاه های سیاسی متنوع وجود دارد و این امر از طریق یک تمرکززایی جدید حاصل نمی شود بلکه باید به سمت عدم تمرکز حرکت کرد. ایده ترامپ ارزشمند است اما راهش چندان موفقیت آمیز نخواهد بود. همانطور که قبلا هم گفتم، در مقیاس کوچک شاید سودآور و موفق باشد عموما در سطح ملی، اما در سطوح جهانی، چه از جنبه سیاسی و چه اجتماعی، نه به صرفه است و نه جذاب !
بهتر است تعبیر پایانی ام را از این پلتفرم این گونه ابراز کنم: اپلیکیشن TRUTH، منجر به حقیقتی تلخ خواهد شد !
