همه ما دارای یک هویت مشخص هستیم و در تعریف اجتماعی یک فرد بی هویت و بی نام نشان حق و جایگاهی ندارد، در دانشنامه ویکی پدیا هویت این گونه تعریف شده است: هویت یا کیستی به مجموعه نگرش ها، ویژگی ها ، و روحیات فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز می کند، گفته می شود.
با توجه به این تعریف در دنیای کسب و کار، همه کسب و کارها باید دارای هویت و شناسنامه باشد و مولفه های اساسی و پایه های آن به صورت واضح مشخص شده باشد.
چرایی و چیستی و ماموریت یک کسب و کار می تواند به عنوان هویت تعریف شود، شغل های زیادی هستند که چیستی و چرایی خود را نمی دانند و به همین دلیل در تنگنا و فشار زیادی قرار دارند و هر روز پسرفت می کنند و در نهایت توانایی زنده ماندن و ادامه دادن به حیات خود در دنیای کسب و کار را ندارند و نابود خواهند شد.
یک خبر خوشحال کننده این است که همه کسب و کار ها می توانند با طراحی مدل بوم کسب و کار خود را از نابودی نجات دهند، اگر شما هم احساس می کنید که در محدوده خطر قرار گرفته اید حتما در ادامه مقاله با من همراه باشید تا به منطقه امن حرکت کنیم.
مدل بوم کسب و کار همان هویت و شناسنامه هرکاری است و علاوه بر اینکه داشتن بوم کسب و کار یک ضرورت است از طرفی بوم کسب و کار آینده و چشم انداز شغلی را تعیین و ترسیم می کند که باعث پیشرفت و توسعه کسب و کار ها می شود .
در واقع بوم کسب و کار یک نقشه راه است هر موقع که در رابطه با اهمیت بوم کسب و کار صحبت می کنم یکی از خاطرات کوهنوردی که داشتم زنده می شود:
سال ها پیش به همراه تیم کوهنوردی شهرستان عجب شیر برای فتح قله ساوالان در اردبیل رفته بودیم با توجه به شرایط آب و هوایی و جغرافیایی منطقه، بهترین زمان صعود به قله تیرماه است و قبل و بعد از تیرماه دریاچه زیبایی که در دل کوه قرار دارد یخبندان است و به دلیل بارش برف طی کردن مسیر بسیار دشوار و در بعضی اوقات نا ممکن است، در تیم های کوهنوردی همیشه یک فرد حرفه ای که مسلط به مسیر است و نقشه راه را می داند به عنوان پیشگام و رهبر گروه در ابتدای صف حرکت می کند و بقیه افراد پشت‌سر پیشگام با نظم و هماهنگ با آهنگ قدم های پیشگام حرکت می کنند و در آخر صف هم یک فرد حرفه ای و کاردان که مسلط به کمک های اولیه است به عنوان پسگام تعیین می شود که گروه را همراهی می کند و از افراد گروه مراقبت می کند اگر کسی از گروه عقب ماند یا مشکلی پیش آمد مسئولیت حل مسئله و همراهی فرد آسیب دیده به عهده پسگام است و این مدیریت باعث می شود که گروه به خاطر یک نفر از حرکت و پیشروی باز نماند و به مسیر خود با راهنمایی پیشگام ادامه دهد.
پیشگام نقش حیاتی در موفقیت گروه دارد و صعود به قله وابسته به مسیرهای انتخابی پیشگام است، ما طبق برنامه ریزی با توجه به زمان مناسب صعود ساعت ۳ صبح به سمت قله حرکت کردیم و طبق برنامه زمانبدی ساعت یازده و نیم صبح به قله رسیدیم و دریاچه زیبای ساوالان را که به هیچ عنوان نمی توان زیبایی آن را توصف کرد رسیدیم و بعد از استراحت و شور و شعفی که از فتح قله داشتیم و گرفتن عکس های یادگاری همراه تیم شدیم تا به دامنه کوه برگردیم، در هنگام برگشت متاسفانه اتفاقی برای رهبر و پیشگام گروه اتفاقی افتاد و مجبور شد به آخر صف برود و برای خود یک جایگزین انتخاب کرد، جایگزین شخصی بود به نام آقا محمود، پسگام قبل از اینکه راهبری گروه را به آقا محمود بسپارد، پرسید که آیا مسیر برگشت را بلدی؟ و محمود آقا هم تایید کرد که این مسیر را چند بار رفته است و مسلط به مسیر برگشت است و گروه ۳۰ نفری به دنبال محمود آقا راه افتادیم تا به سمت پایین برگردیم، هر چه قدر جلو می‌رفتیم مسیر سخت تر و شیب کوه تند تر می شد، در مسیر کوهستان پرچم های قرمزی برای شناسایی مسیر نصب کرده بودند ولی در مسیر برگشت بعد از مدتی از پرچم ها خبری نبود.
بعد از طی کردن مسافتی ابر بزرگی آمد و مه شدیدی جلوی دیدمان را گرفت طوری که به سختی می‌توانستیم یک متر جلوتر را ببینیم و نمی توانستیم مسیر را تشخیص بدهیم، اعضای تیم به محمود آقا پیشنهاد دادند که به مسیر ادامه ندهیم و منتظر بمانیم تا مه برود و دوباره به مسیر ادامه بدهیم اما محمود آقا گفت که من مسیر را بلدم و دنبالم بیایید و ما به ناچار پست سر محمود به مسیر ادامه دادیم بعد از نیم ساعت یکی از دوستانم که اسمش مرتضی بود و در کوهنوردی حرفه‌ای است، اعتراض کرد که محمود آقا مسیر را بلد نیست و نقشه راه را نمی داند و ما را به بیراهه می برد و گروه را به خطر می‌اندازد، بین مرتضی و محمود آقا جر و بحث شد و اختلاف نظر شدیدی به پیش آمد و نهایتاً توافق شد که ۱۰ دقیقه دیگر به مسیر ادامه بدهیم و اگر پرچم ها پیدا نشدند از مسیری که آمدیم دوباره برمی گردیم تا به پرچم ها را پیدا کنیم، کل تیم در سردرگمی و استرس قرار گرفته بودند، ما به مدت ۱۰ دقیقه به مسیر ادامه دادیم و ناگهان یک دفعه محمودآقا ایستاد و درجایش میخکوب شدو
اگر محمود فقط پنج قدم دیگر بر می داشت از یک پرتگاه بلند و ترسناک به دره سقوط می‌کرد و گروه هم پشت سر ایشان به دره سقوط می کردند.
در این لحظه بود که متوجه شدیم محمود آقا مسیر را بلد نبود و هیچ نقشه راهی نداشت و سردرگم بود اما پنهان کاری می‌کرده و از کسی هم مشورت نمی گرفت و این شد که مجدداً دعوا و درگیری شدیدی بین اعضای گروه و محمود آقا اتفاق افتاد.
هوا رو به تاریکی بود و هوا سرد می شد و تشخیص مسیر برگشت به شدت سخت می شد و از طرفی هم خطر حمله حیوانات وحشی و درنده همچون خرس و گرگ ها تهدیدمان می‌کرد به هر حال ما مسیری را برگشتیم و در نهایت توانستیم پرچم ها را پیدا کنیم و با نشانه های مشخص شده به دامنه کوه برگشتیم.
درسی که من از این کوهپیمایی گرفتم این بود که ما برای ادامه مسیر باید نقشه دقیق و درستی را داشته باشیم و سوالی که در ذهن من ایجاد شد این بود که آیا کسب و کار ما هم توسط محمود آقا هدایت می‌شود و آیا یک نقشه راه و نشانه هایی برای پیدا کردن مسیر درست را داریم؟
خطر خطر: اگر کسب و کارتان دست محمود آقا هست همین الان بایستید و هیچ حرکتی نکنید چون به سمت پرتگاه و نابودی می‌روید.
مدل بوم کسب و کار برای تمامی شغل ها و اصناف ضروری و حیاتی می باشد پس پیشنهاد می کنم اگر تا به حال بوم کسب و کار خود را طراحی نکرده‌اید جزء فوریت ها و ضروریت های کاری خود قرار بدهید و در اولین فرصت نسبت به طراحی مدل بوم کسب و کار خود اقدام کنید و در این زمینه از راهنمایی ها یک فرد متخصص در زمینه طراحی مدل بوم کسب و کار استفاده کنید و مشاوره بگیرید.
یکی از کاربردهای اساسی بوم کسب و کار برای شرکت ها، سازمان ها و کسانی است که ایده ای در سر دارند و می خواهند این ایده را در عالم واقعیت اجرا و پیاده سازی کنند؛ بوم کسب و کار برای ارزیابی و امکان سنجی درست بودن ایده بسیار کارآمد است و یک ابزار مهم و مفید در ایده سنجی است و در طراحی ایده ها برای پیاده سازی ایده نیاز به مدل بوم کسب و کار داریم تا موفقیت یا شکست را بسنجیم و موفقیت یک ایده به کیفیت طراحی بوم آن بستگی دارد.
اگر در حال حاضر ایده‌ای در سر دارید اولین قدم برای اجرایی کردن، ایده پردازی جهت طراحی مدل بوم کسب و کار است.
موارد بالا تنها گوشه ای از تاثیرات مثبت بوم برای کسب و کارها است.
در واقع بوم کسب و کار قلب تپنده کسب و کار شماست .
پازل های سازنده بوم کسب و کار شامل ۹ بخش اساسی می باشد که این بخش ها و هر پازل نقش مجزا و عملکرد حیاتی را بر عهده دارند و مانند یک سیستم عمل می‌کنند که اگر به هر دلیلی یک بخش به درستی کار نکند بخش های دیگر دچار مشکل می شوند، پازل های بوم همانند چرخ‌دنده‌های ساعت هستند و اگر فقط یک قطعه ریز و کوچک به درستی کار نکند در سیستم اختلال ایجاد می شود و در نهایت ساعت خراب شده و از کار می افتد.
پازل های سازنده بوم شامل بخش های زیر می باشد :
1. ارزش پیشنهادی
2. بخش مشتریان
3. بخش کانال ها
4. ارتباط با مشتریان
5. جریان های درآمدی
6. منابع کلیدی
7. فعالیت های کلیدی
8. شرکای کلیدی
9. ساختار هزینه ها
... به زودی ادامه این مقاله منتشر می شود با من همراه باشید تا به صورت مفصل به بررسی پازل های بوم کسب و کار بپردازیم.
نویسنده: هادی نجاری - متخصص طراحی مدل بوم کسب و کار، منتور و بیزینس کوچ
