آمونیوم تیوسولفات یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی (NH4)2S2O3 که به صورت جامد کریستالی سفید رنگ با بوی شبیه به آمونیوم است. به خوبی در آب و کمی در استون حل می شود؛ ولی در اتانول و دی اتیل اتر نامحلول است. عمده کاربرد آن در کشاورزی است به طور کلی در حجم های مختلف در دسترس است، اگرچه اغلب فرم غیر پودری آن در نظر گرفته می شود.
فرمول شیمیایی
(NH4)2S2O3
جرم مولی
148.2g/mol
نقطه ذوب
در 100 درجه سانتیگراد تجزیه می شود.
چگالی
1.679g/cm3
حلالیت در آب
173g/100ml
شکل ظاهری
جامد بی رنگ یا سفید
محلول آمونیوم تیوسولفات(60% یا کمتر) به شکل محلول بی رنگ و بی بو دیده می شود.
این ماده از طریق واکنش آمونیوم سولفیت با گوگرد در حضور یون های سولفید تولید می شود. با اینکه در گذشته از طریق واکنش آمونیوم سولفیت با گوگرد تولید می شد ولی واکنش خیلی روان نبود و به شرایط دمایی و غلظت خاصی از واکنش دهنده احتیاج داشت. بنابراین امروزه این واکنش درحضور یون های سولفید انجام می شود. در این واکنش از آمونیوم سولفید هم استفاده می شود ولی سهم کمی دارد و به عنوان منبع گوگرد استفاده می شود. واکنش بهتر است در حضور مقدار اضافی آمونیوم هیدروکسید انجام شود. همچنین در دمای 85-110 درجه سانتی گراد انجام می شود. یک روش صنعتی برای تولید این ماده وارد کردن مخلوط گاز هیدروژن سولفید و آمونیاک در محلول آبی آمونیوم سولفیت و آمونیوم بی سولفیت می باشد.
6NH3+4SO2+2H2S+H2O→3(NH4)2S2O3
این ماده یک جامد کریستالی سفید رنگ است. جزو مواد مواد خطرناک برای محیط زیست به شمار می رود و اقدامات لازم برای محدود کردن گسترش آن باید انجام بگیرد. در عکاسی، آنالیز شیمیایی و بسیاری مصارف دیگر کاربرد دارد که در ادامه آنها را بررسی می کنیم.
این ترکیب در ظاهر کردن عکس طبق واکنش های زیر کاربرد دارد. نسبت به سدیم تیوسولفات ظاهرکننده سریعتری است. فرایند ظهور شامل واکنش های شیمیایی زیر است:
AgBr + 2 [NH4]2S2O3 → [NH4]3[Ag(S2O3)2] + [NH4]Br
AgBr + 3 [NH4]2S2O3 → [NH4]5[Ag(S2O3)3] + [NH4]Br
همچنین این ماده در شستشوی طلا و نقره در فرایند استخراج به کار می رود. این کار در حضور کریستال های مس انجام می شود این فرایند، فرایند جانشینی غیر سمی سیانیداسیون طلا است. مزیت این ماده بر سدیم تیوسولفات در این است که تجزیه کمپلکس های نقره آن، فقط نقره سولفید برجای می گذارد.
در کشاورزی آمونیوم تیوسولفات به عنوان کود هم به کار می رود و برای گیاهان بسیار مغذی می باشد. همچنین هنگام سوزاندن زباله های ذغال سنگ به مخلوط ضایعات به جهت کاهش دی اکسین ها و فوران های موجود در مخلوط افزوده می شود.
در صورت تماس با پوست، با مقدار زیادی آب و صابون بشویید. تماس با چشم، باآب شستشو داده و توصیه های پزشکی عمل نمایید. در زمان تنفس محل را ترک کرده و هوای تازه و آزاد تنفس کنید در صورت غیر عادی بودن تنفس و یا متوقف شدن باید تنفس مصنوعی انجام شود و به توصیه های پزشکی عمل شود. خوردن مقداری از آن، به هیچ وجه خود را وادار به بالا آوردن نکنید. مقدار زیادی آب بنوشید و فورا به پزشک مراجعه فرمایید.
این ترکییب را باید در محیط خنک، خشک و با تهویه مناسب نگهداری کرد. به هیچ وجه زیر نور مستقیم خورشید نباشد. دمای نگهداری باید بین 8 تا 49 درجه سانتی گراد باشد. در دمای بالای 50 درجه ریسک خوردگی و تجزیه افزایش می یابد.
شرایط معمول انبار کردن و ذخیره درباره این هم باید رعایت شود. این ماده باید از شعله و گرما دور نگهداشته شود. نباید در کنار اسید و مواد اسیدی انبار شود. ظرف محتوی آن باید کاملا بسته شود. این ترکیب ممکن است گاز آمونیاک آزاد کند که منجر به سوزش و خارش پوست و چشم می شود.
1- محلول آمونیوم تیوسولفات را چگونه می توان تهیه کرد؟
محلول این ماده از مخلوط کردن دو محلول آمونیوم سولفات و سدیم تیوسولفات بدست می آید در مرحله بعد محلول سرد شده و سدیم سولفات از تبلور به وجود می آید و سپس با صاف کردن از محلول جدا می شود.
2- آیا آمونیوم تیوسولفات اکسیژن زدا است؟
خیر و برای اینکار لازم است از آمونیوم سولفیت استفاده شود. سایر اکسیژن زدا های مناسب عبارتند از هیدرازین، کربوهیدرازید و DEHA
