من مدتی کتاب‌خوان فیدیبوک مدل Hannah F1 WiFi ظرفیت 8 گیگابایت رو داشتم و ازش استفاده کردم و به چند مشکل خوردم که تصمیم گرفتم بر خلاف میل باطنیم ^__^ ، قید برخی چیزا رو بزنم و کیندل (Kindle Paperwhite 10th Generation - 2018 release) بخرم. چون فقط یه چیزی می‌خواستم که بی دردسر بشینم کتابم رو بخونم.
الان تصمیم گرفتم تا حد ممکن برخی تجربه‌هام رو منتشر کنم. در طول این نوشته، هرجا برای مقایسه از فیدیبوک و کیندل نام می‌برم، منظورم همین دو نسخه‌ی خاص ذکر شده هستند، لذا دقت کنید با نمونه‌ها و نسخه‌های دیگه اشتباه گرفته نشه.
طبق گفته وب‌سایت رسمی فیدیبوک، «فیدیبوک اولین کتاب‌خوان الکترونیکی فارسی دنیاست که از زبان فارسی پشتیبانی می‌کند». یک کتاب‌خوان با صفحه نمایش ۶ اینچی با قابلیت نمایش ۲۱۲ پیکسل در هر اینچ (ppi) + حافظه داخلی ۸ گیگابایت + وزن ۱۹۰ گرم + پیشتیبانی از کارت حافظه خارجی تا ۳۲ گیگابایت + درگاه USB و WIFI و خب طبیعتا صفحه نمایش E-Ink! پردازنده و حافظه رم و باتری این کتاب‌خوان همانند نسخه‌های چینی و کیندل‌های متداول هستش و برای یک کتاب‌خوان قابل قبوله.
برخی فیدیبوک رو نمونه سفارشی سازی شده‌ی یک کتاب‌خوان چینی به نام Boyue T63 می‌دونند که با سفارش شرکت فیدیبو (شایدم دیجیکالا) یک رام فارسی (که تقریبا همون نسخه موبایل نرم‌افزار فیدیبو هستش) روش ریخته شده و صفحه نمایشش رو با یک صفحه ارزان‌تر عوض کردن.
متاسفانه درمورد هر دو دستگاه، سازنده‌ها تا حد توان و تا جایی که زور و دانششون رسیده در پیاده‌سازی و به کارگیری DRM (مدیریت محدودیت‌های دیجیتالی) تلاش کردن و در هر دو دستگاه، شما ار لحاظ نرم‌افزاری به سازنده محدود هستید و فقط دو راه برای استفاده از دستگاه دارید، یا کتاب‌هایی که از اون‌ها خریدید رو بخونید (مالک کتاب‌ها اون‌ها هستند و اختیار دارند کتاب‌های شما رو حذف کنند) یا این‌که فایل کتاب‌ها رو به صورت آفلاین روی دستگاه بریزید و بخونید.
هر دو صفحه نمایش ۶ اینجی و از نوع E-Ink دارند که اندازه معقولی هستش و برای من مناسب بود، البته کتاب‌خوان‌های دیگه‌ای با صفحه نمایش‌های بزرگتر وجود داره و در صورت تمایل می‌تونید تست کنید.
کیفیت صفحه نمایش در فیدیبوک ۲۱۲ پیکسل در هر اینچ (ppi) و در سری‌های جدید کیندل این عدد ۳۰۰ اینچه (برابر با کیفیت چاپ کاغذ در پرینتر‌های متداول) که البته در مطالعه کتاب و متن (چه از نوع PDF و چه در فرمت‌های کتاب‌های الکترونیکی) شما هیچ تفاوتی رو در مشاهده متن (text) مشاهده نمی‌کنید و نیاز نیست نگران این مورد باشید. منتهی اگر به کمیک (Comics) علاقه دارید و یا قصد مشاهده تصویر دارید، اون موقع تا حدودی این تفاوت به چشم میاد، ولی بازم تفاوت اون‌قدر‌ها زیاد نیست. تو پرانتر این رو بگم که نسل‌های قبلی کیندل تا همین چند سال پیش، ppi شون ۳۰۰ نبوده، و هنوز هم برخی از اون مدل‌ها فروخته می‌شن.
طبق ادعایی که سازنده فیدیبوک داشت، صفحه نمایش فیدیبوک در زمینه انعکاس نور و مات بودن، همون کیفیت کیندل رو داره، البته شاید اون زمان (گذشته) درست بوده این حرف؛ چرا که کیندل‌های مختلفی تو بازار هست و همین مدل پیپروایت هم نسل به نسل بهتر میشه، ولی چیزی که من در مورد تفاوت این دو متوجه شدم این بود که تو خونه و محل کار و تو فضای باز و زیر نور خورشید، کیفیت‌ها تقریبا یکسان بودند. منتهی زمانی که رفتم کتاب‌خانه و اونجا زیر لامپ‌هایی که از سقف آویزون بودند با این دو مطالعه کردم، اونجا واقعا انعکاس کیندل به مراتب کمتر از فیدیبوک بود، و همچنین تو برخی کافی‌شاپ‌ها (در کل تو جاهایی که لامپ‌های متعدد بالای سرتون هست، مخصوصا LED) اوضاع مشابه بود. لذا اگر تو کافی‌شاپ مطالعه می‌کنید یا کتابخونه و یا جاهایی مثل باغ‌کتاب میرید، اونجا کاملا تفاوت این دو صفحه دیده میشه. اما این مشکل رو با کمی جابجا کردن صفحه و تغییر زاویه اون می‌تونید کاملا از بین ببرید.
وزن کیندل ۱۲۰ گرم هستش و وزن فیدیبوک ۱۹۰ گرم (۷۰ گرفتم اختلاف وزن)، منتهی این مورد رو من هیچ وقت متوجه نشدم (شاید دستم به گرفتن کتاب چاپی و سنگین عادت داره :)) ) و لذا این مورد برام اهمیتی نداشت.
هر دو دستگاه حافظه داخلی ۸ گیگابایتی دارند که برای کتاب به نظرم کافیه، البته برخی میگن چون با کیندل میشه کتاب صوتی گوش داد، این حافظه واسه کیندل شاید کم باشه. در هر صورت، فیدیبوک از کارت حافظه خارجی ۳۲ گیگابایتی پیشتیبانی می‌کنه ولی در عوض کیندل یک فضای ابری رایگان به شما میده که می‌تونید کتاب‌هاتون رو اونجا نگه دارید و روی دستگاه‌های مختلفی که دارید دانلودشون کنید و ازشون استفاده کنید.
نحوه استفاده از اون فضا بدین صورته که شما به آدرس ایمیلی که کیندل بهتون میده، کتاب یا لینک ارسال می‌کنید و اون کتاب‌ها و لینک‌ها در فضای ابری مختص شما دخیره می‌شن و می‌تونید ازشون استفاده کنید. البته مدتیه این ویژگی برای ایران کار نمی‌کنه و شما باید با IP ایران نباشید. که خب راه‌های زیادی برای رفع این مشکل هست، یا ترافیک روتر رو از VPN عبور بدید و یا اگر گوشی شما روت هست، VPN بزنید و اینترنت گوشی رو هات‌اسپات کنید و ترافیکش رو از VPN عبور بدید و با کیندل به هات‌اسپات گوشی وصل بشید.
این نسل کیندل ضد آب هستش ولی فیدیبوک ضد آب نیست.
به دلیل محدود بودن فروش کیندل به دیجیکالا، من اون سایت رو برای قیمت‌ها مثال میزنم. در زمانی که من دو دستگاه رو داشتم، قیمت فیدیبوک ۸۹۶ تومن و ۹۶۶ تومن (به همراه صد تومن کارت خرید از فیدیبو) بود، و قیمت کیندل ۳ میلیون تومن!! (با دلار ۱۱ یا ۱۲ تومنی، دستگاه ۱۳۰ دلاری رو ۳ میلیون تومن می‌داد). که البته این قیمت در سایر سایت‌ها هم همین بود. ولی من دستگاه رو مستقیم از بلاد کفر برام آوردن و با پول مالیات و … برام نزدیک یک و نیم میلیون هزینه داشت.
شاید بشه گفت بهترین مزیت فیدیبوک نسبت به کیندل همین مورده، فیدیبوک چون جز کتاب‌خوان‌های اندرویدی به حساب میاد و همچنین از چیپ RK3026 استفاده می‌کنه، شما به راحتی می‌تونید از کل دستگاه نسخه پیشتیبان تهیه کنید و بعدش با آرامش هر رامی که دوست دارید روی دستگاه بریزید و دستگاه رو تست کنید و یا دستگاه رو روت کنید و برنامه‌های مورد نظر‌تون رو نصب کنید. (اگر در اینترنت جستجو کنید، در مورد نحوه روت کردن و تغییر رام فیدیبوک مطالبی رو پیدا می‌کنید).
البته در مورد کیندل هم مواردی در این حوزه شنیدم ولی چیز عملی‌ای ندیدم که کسی رام کیندل رو عوض کرده باشه، ولی در مورد فیدیبوک هم دیدم و هم خودم رام فیدیبوک رو بارها عوض کردم و برنامه‌های مختلفی رو روی دستگاه نصب کردم، ولی حقیقتش چیزی رو عوض نمی‌کنه (فایده‌ای نداره)! چون من کتاب‌خوان لازم دارم که باهاش کتاب بخونم :)) نه این‌که فیلم ببینیم یا چت کنم، و همچنین از همه مهم‌تر، خیلی‌ها به دنبال این بودند که بتونند روی فیدیبوک در کنار فیدیبو، طاقچه و یا کتابراه و … رو نصب کنند، ولی باز هم این مورد جز گزینه‌های من نبود و نیست، چرا که هر سه DRM رو پیاده کردند و من کتاب رو رایگان هم بهم بدن، بازم ازشون استفاده نمی‌کنم. آمازون که دیگه از این سه مورد بدتره و در حوزه DRM پرونده آمازون از بقیه سیاه‌تره. اما اگر برای شما این مسائل مهم نیست، و یا مشتری این شرکت‌ها هستید، می‌تونید فیدیبوک رو روت کنید و برنامه‌های دلخواه‌تون رو نصب کنید و همه‌ی کتاب‌های خریده‌شده‌تون رو باهاش بخونید.
البته، این امکان روت کردن و ریختن برنامه‌های دیگه یک خوبی دیگه‌ای که داره، اینه که شما می‌تونید هر برنامه اندرویدی (که با اندروید ۴ سازگار باشه) رو روی فیدیبوک نصب کنید و از اون برای مطاله استفاده کنید، مخصوصا در مورد فیدیبو (که باگ های زیادی داره و در ادامه بهش می‌رسیم)، شما می‌تونید برنامه‌های دیگه‌ای رو برای خواندن کتاب‌هاتون استفاده کنید. البته! کتاب‌های خریده شده از فیدیبو رو مجبورید با برنامه خودشون بخونید فقط.
من کتاب فارسی‌ای با فیدیبوک نخوندم و تصمیم هم ندارم بخونم (جدای از بحث DRM تحمیل شده از سمت شرکت فیدیبو، شدیدا کتاب چاپی و فیزیکی رو ترجیح میدم) ولی طبق گفته استفاده کننده‌ها فیدیبوک در نمایش متون فارسی مشکلی نداره، ولی من در نمایش متون انگلیسی با فیدیبوک به مشکل خوردم که در ادامه بهش خواهیم رسید. و البته طبق گفته همون افراد شما در مطالعه کتاب‌های فارسی در کیندل مشکل دارید و متون رو چپ‌چین می‌کنه.
وقتی فیدیبوک رو برای بار اول روشن کردم و به سیستمم وصلش کردم، سیستم‌عامل هیچ‌چیزی رو تشخیص نداد و فقط دستگاه شروع کرد به شارژ شدن. سپس یک به‌روزرسانی برای دستگاه اومد و اون رو نصب کردم ولی باز هم مشکل اتصال به رایانه وجود داشت. سیستم عامل من فدورا بود، با سیستم عامل اوبونتو هم تست کردم و باز هم تشخیص داده نشد، دستگاه رو بردم و با دو تا رایانه با سیستم عامل ویندوز وصل کردم، ولی باز هم دستگاه شناسایی نشد و نتونستم کتابی روی دستگاه بریزم. در ضمن جدای از کابل USB خود دستگاه، دو تا کابل USB دیگه‌هم تست کردم. در انتها روی کارت‌حافظی خارجی چند‌تا کتاب با فرمت epub ریختم و اون‌ها رو شناسایی کرد و شروع کردم به مطالعه.
یک کتاب کوچک (۴۰ صفحه A4) به فرمت epub رو با دستگاه باز کردم و در طول مطالعه اون کتاب، دستگاه چهار بار هنگ کرد و کامل ریست می‌شد.
در برخی جاهای کتاب، فیدیبوک کلمات انگلیسی رو به هم می‌چسبوند و مطالعه رو گاها سخت می‌کرد. (تاکید می‌کنم فایل epub من درست و سالم بود و با تمامی برنامه‌های دیگه درست باز می‌شد و فقط در فیدیبوک مشکل داشت).
یه ضرب‌المثل سامورایی میگه: شما اول بذار برنامه‌ات استیبل (پایدار) بشه، بعد بیا سخت‌افزار انحصاری براش درست کن و روش قفل بذار و نذار کسی از برنامه دیگه‌ای استفاده کنه :))
واقعا حیفه که سخت‌افزارتون رو محدود به یک برنامه پر باگ و پر مشکل مثل فیدیبو بکنید. درسته برنامه کیندل هم انحصاری هستش، ولی حداقل این‌قدر باگ و مشکل نداره که نتونه یک متن ساده رو نمایش بده! و اگر صرفا هدف شما فقط اینه بتونید چهارتا کتاب و مقاله رو بدون مشکل و دردسر مطالعه کنید، کیندل جواب این نیاز رو میده.
مرورگر موجود در فیدیبوک هر وب‌سایتی که از HTTPS پشتیبانی می‌کرد رو باز نمی‌کرد و فقط باید شما با HTTP سایت رو باز می‌کردی، که عملا میشه گفت تمامی سایت‌هایی که من استفاده می‌کردم رو باز نمی‌کرد. حتی همین سایت شخصی خودمو :))
اگر در توییتر و وب کلمه فیدیبوک رو جستجو کنید مطالب مفیدی از تجربه‌های دیگران رو پیدا خواهید کرد. یکی از این موارد وبلاگ آقای محمد فروغی هستش که دو مطلب در مورد نحوه روت کردن و نحوه عوض کردن رام فیدیبوک دارند که مطالب مفید و کارامدی هستند.
منبع و آخرین نگارش: https://ahmadhaghighi.com/blog/2019/fidibook
