در ایران، مردم بر پایبندی به دین اسلام و مقررات شریعتی آن تأکید دارند. دو شاخه بزرگ اسلامی در ایران عبارتند از تشیع و تسنن، هر کدام با قواعد فقهی و شریعتی مختص به خود در رابطه با مسائلی چون ازدواج و طلاق. در ادامه، به بررسی چگونگی اجرای انواع طلاق در هر کدام از این دو مذهب پرداخته می‌شود.
طلاق خلع نوعی روش طلاق است که در آن، زن برای جدایی، حقوق مالی خود را ترک می‌گوید و از مرد جدا می‌شود. زن ناراضی از همسرش می‌تواند درخواست دهد که با گذشتن از مهریه خود، طلاق بگیرد، به شرطی که مرد با آن موافقت کند.
طلاق با رعایت شرایط زیر انجام می‌پذیرد:
- موافقت بین زن و مرد
- گذشتن زن از مهریه
- طلاق در حضور شاهدان شرعی
از سوی دیگر، **طلاق مبارات** به شیوه‌ای اطلاق می‌شود که زن جهت جدایی، مبلغی پول به مرد می‌دهد، اما حق استفاده از مهریه کامل خود را حفظ می‌کند. این طلاق همچنین به توافق طرفین و حضور شاهدان نیاز دارد.
**تفاوت طلاق خلع و مبارات** در این است که در خلع، زن به نفع مرد از مهریه خود می‌گذرد، در حالی که در مبارات، زن با پرداخت مال، مهریه خود را نگه می‌دارد.
در مذهب **سنی**، طلاق حقی مردانه است و مرد می‌تواند بدون نیاز به دلیل خاصی، زن خود را طلاق دهد، به شرطی که این کار در حضور شاهدان قانونی انجام پذیرد. دو نوع از طلاق در این مذهب شامل **رجعی** و **بائن** هستند.
**طلاق رجعی** به مرد این اختیار را می‌دهد که حین دوره عده، همسر سابق خود را به عقد بازگرداند. این نوع طلاق در هر دو مذهب سنی و شیعه پذیرفته شده است.
در **طلاق بائن**، امکان بازگشت زن به نکاح مرد در دوران عده وجود ندارد مگر آنکه با شروط خاصی انجام شود.
تفاوت این دو نوع **طلاق** در این است که در طلاق رجعی امکان بازگشت وجود دارد، اما در بائن، امکان بازگشت منتفی است مگر اینکه عده به پایان برسد.
**در مذهب شیعه**، علاوه بر موارد مذکور، زن در شرایط خاصی می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند، مانند عدم پرداخت نفقه توسط مرد، ایجاد زحمت و سختی بر زن، غیاب طولانی‌مدت مرد، یا نقض شروط ضمنه‌ای که در زمان نکاح تعیین شده است.
از دیدگاه قانونی، طلاق به دو گونه‌ی طلاق توافقی و طلاق غیرتوافقی یا یک‌طرفه تقسیم شده است. هر کدام از این انواع خصوصیات و پیچیدگی‌های مشخص خود را دارند.
در **طلاق توافقی**، هر دو طرف به توافق می‌رسند که ازدواج‌شان را پایان دهند. این روش، آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین نوع جدایی به شمار می‌رود. مراحل این انواع طلاق عبارت‌اند از:
1. **مشاوره حقوقی:** قبل از انجام مراحل طلاق، زوج و زوجه باید با وکیل دادگستری مشورت کنند تا از حقوق و مسئولیت‌هایشان مطلع شوند و در مواردی مثل مسائل مالی، سرپرستی فرزندان و دیگر جوانب، به توافق برسند.
2. **ثبت دادخواست:** دادخواست طلاق باید توسط هر دو طرف امضا و ثبت گردد. این دادخواست شامل اطلاعاتی چون اسامی زوجین، مشخصات فرزندان و توافقات به دست آمده می‌شود.
3. **تعیین وقت دادرسی:** پس از ثبت دادخواست، دادگاه وقت جلسه رسیدگی را تعیین می‌نماید.
4. **حضور در دادگاه:** زوجین باید در تاریخ تعیین شده برای بررسی دادگاه حاضر شوند.
5. **صدور گواهی عدم سازش:** اگر دادگاه به این نتیجه برسد که ادامه زندگی امکان‌پذیر نیست، گواهی عدم سازش صادر می‌کند.
6. **صدور طلاق توافقی:** با صدور گواهی عدم سازش، زوجین برای ثبت طلاق به دفترخانه مراجعه می‌کنند.
عوضاً، در **طلاق غیرتوافقی یا یک‌طرفه**، یکی از زوجین بدون توافق دیگری تقاضای جدایی می‌کند. این فرآیند معمولاً به دلایل موجه‌تری نیاز دارد مانند:
- **عسر و حرج:** به معنی وجود شرایط دشوار برای زوجه.
- **عدم پرداخت نفقه:** وقتی مرد به تعهدات مالی خود عمل نمی‌کند.
- **غیبت طولانی مدت مرد:** غیبت مرد به مدت چهار سال یا بیشتر.
- **نقض شرط ضمن عقد:** وقتی مرد شرایط خاصی را که در قرارداد ازدواج تعیین شده، نقض می‌کند.
مراحل این نوع طلاق شامل ارائه دادخواست، تعیین وقت دادرسی، حضور در دادگاه و ارائه دلایل، و در نهایت صدور حکم طلاق از طرف دادگاه است.
تفاوت اصلی بین طلاق توافقی و غیرتوافقی در رضایت زوجین نهفته است. در طلاق توافقی، هر دو زوج به دنبال پایان دادن به ازدواج‌شان هستند، اما در طلاق یک‌طرفه، فقط یکی از آن‌ها این تمایل را دارد و درخواست جدایی فرمایشی نیاز به تائید دادگاه دارد.
