مهریه در فرهنگ ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زنان مورد توجه قرار گرفته است، که هم در قانون و هم در شریعت به وضوح تعریف شده و به عنوان یک پشتوانه مالی در زندگی مشترک به زن تعلق می‌گیرد. مهریه به عنوان مالکیتی که شوهر به همسر خود اهدا می‌کند، طبق قوانین مدنی، زن را به عنوان مالک مهریه تعیین کرده و این حق به‌طور فوری با انجام عقد نکاح به او واگذار می‌شود.
بنابر ماده 1082 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، هر زمان که زن درخواست دهد، او مجاز به طلب مهر خود می‌باشد و شوهر مکلف است که مبلغ کامل مهر را پرداخت نماید. مهریه می‌تواند به اشکال مختلفی نظیر پول نقد، طلا، مسکن، خودرو، دارایی‌های مالی و دارایی‌های دیگر تعیین شود، که هر کدام به میل و رضایت شوهر اهدا می‌شوند. تعیین مهریه قبل از ازدواج و با توافق طرفین امکان‌پذیر است.
مهریه نه تنها نمادی از تعهد و مسئولیت شوهر در قبال همسر محسوب می‌شود، بلکه به‌نوعی تضمین‌کننده امنیت مالی زن در طول زندگی مشترک محسوب می‌گردد. در همین حال، لازم به ذکر است که در برخی موارد، مهریه با مبالغ رایج مملکت تعیین می‌شود و پرداخت آن باید با توجه به تغییرات قیمت و تورم سالانه محاسبه گردد، مگر اینکه زوجین در زمان عقد توافق دیگری داشته باشند.
مراحل اخذ مهریه و هزینه‌های مربوط به آن در ایران به شرح زیر است:
1. **ثبت درخواست در دفتر ازدواج:**
در این مرحله، زوجه به دفتر ثبت مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه برای مهریه را ثبت می‌کند. این شامل ارائه اصل عقدنامه و کلیه مدارک مربوط به شناسایی زن می‌شود.
2. **ارسال اظهارنامه:**
پس از ثبت درخواست، اظهارنامه‌ای مبنی بر مطالبه مهریه توسط زن یا وکیل وی به همسر ارسال می‌شود و از او تقاضای پرداخت مهریه را دارد. این اظهارنامه به‌صورت رسمی و از طریق پست سفارشی به شوهر ارسال می‌شود.
3. **ارجاع دادخواست به دادگاه خانواده:**
اگر شوهر در مدت 10 الی 15 روز پس از دریافت اظهارنامه، مهریه را پرداخت نکند، زن می‌تواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده تقدیم کند. این دادخواست شامل مشخصات کامل زوج و زوجه، تاریخ عقد نکاح، مقدار مهریه، و تقاضای صدور حکم به محکومیت زوج مبنی بر پرداخت مهریه است.
4. **صدور حکم قطعی:**
دادگاه خانواده پس از بررسی دادخواست و ادله، در صورت تأیید، زوج را محکوم به پرداخت مهریه می‌کند. این حکم قطعی و لازم‌الاجرا است.
5. **اجرای حکم:**
پس از صدور حکم قطعی، زوج مدتی فرصت دارد تا مهریه را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت، زن می‌تواند از طریق اجرای احکام دادگاه خانواده، اقدام به توقیف و فروش اموال زوج کند و مهریه را وصول کند. این اقدام به همراه هزینه‌های مربوط به اجرای حکم، ممکن است به عهده زن باشد.
لطفاً توجه داشته باشید که هزینه‌ها و مراحل ممکن است بر اساس شرایط و موارد خاص متفاوت باشند. همچنین، برخی از موارد می‌تواند با هزینه‌های حقوقی و وکالتی همراه باشد که نیازمند مشاوره حقوقی می‌شود.
حقوق زن در دریافت مهریه به وسیله محکمه یا دادگاه خانواده تعیین می‌شود و اصول و قوانین مرتبط با این موضوع شامل موارد زیر هستند:
1. **زمان دریافت مهریه:**
زمان دریافت مهریه معمولاً به توافق زوجین یا تصمیم دادگاه بستگی دارد. با این حال، طبق قوانین مدنی و اصول شریعت، مهریه را می‌توان در طول زندگی مشترک یا بعد از اتمام آن، مطالبه کرد.
2. **مبلغ مهریه:**
میزان مهریه معمولاً با توجه به توافق زوجین و معمولاً قبل از ازدواج تعیین می‌شود. در صورت عدم توافق، دادگاه مهریه را بر اساس شرایط وضع شده توسط قانون و متناسب با عرف جامعه تعیین می‌کند.
3. **افزایش مهریه:**
اگر مهریه به‌موقع پرداخت نشود، زوجه می‌تواند از تصمیمات قضایی برای افزایش متأخرت بهره‌مند شود. این امر بر اساس قوانین و مقررات مربوط به اجرای احکام ممکن است.
4. **تنظیم قرارداد:**
در برخی موارد، زوجین ممکن است با توافق متقابل، یک قرارداد بنیادی که شرایط و مبلغ مهریه را مشخص می‌کند، منعقد کنند. این توافق باید به شکل معتبر و طبق قوانین باشد.
5. **تعدیل مهریه:**
در صورتی‌که شرایط مالی زن ضعیف‌تر از شرایط مالی مرد باشد، دادگاه ممکن است تصمیم به تعدیل مهریه به منظور ایجاد تعادل اقتصادی بگیرد.
مهم است که افراد در مواجهه با مسائل مرتبط با دریافت مهریه، به مشاوره حقوقی متخصص مراجعه کنند تا به‌صورت دقیقتر درک کنند که چه حقوق و تعهداتی در این زمینه برای آن‌ها اعمال می‌شود و چگونه می‌توانند از این حقوق بهره‌مند شوند. وکیل پایه دادگستری نقش مهمی در ارائه مشاوره حقوقی و حفاظت از حقوق زنان در این زمینه ایفا می‌کند.
