دادرسی یک فرایند حقوقی است که در آن یک اختلاف بین دو یا چند طرف توسط یک مرجع قضایی بررسی و حل می‌شود. این فرایند از زمانی شروع می‌شود که یکی از طرفین اختلاف دعوایی را علیه طرف دیگر مطرح کرده و به دادگاه ارائه می‌دهد. این فرایند ادامه پیدا می‌کند تا زمانی که حکم نهایی توسط مرجع قضائی صادر شود.
در این راستا، قاضی به‌عنوان مرجع قضائی مسئول رهبری این فرایند و حل اختلافات حقوقی است. هدف اصلی این فرایند اجرای عدالت، حفظ حقوق و منافع طرفین می‌باشد.
اگر قصد دارید که اختلاف حقوقی خود را به دادگاه ببرید و نیاز به راهنمایی در این زمینه دارید، این مقاله به شما کمک خواهد کرد. در این مقاله، گام به گام مسیر دادرسی از ابتدا تا انتها توضیح داده شده است. وکلای ما در مؤسسه حقوقی "حق ستان" آماده‌اند تا از شروع تا پایان فرایند دادرسی به شما کمک کنند. از مشاوره حقوقی اولیه گرفته تا نمایندگی در جلسات دادرسی، ما با شما همراه خواهیم بود تا حقوق شما را به‌درستی دفاع کنیم و به نتیجه مطلوب دست یابید.
برای آغاز فرآیند دادرسی، نخستین گام باید شکایت خود را ثبت کنید. برای ثبت شکایت در راستای فرآیند دادرسی، مراحل زیر را دنبال کنید:
1. **ثبت‌نام در سامانه ثنا:**
ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کنید، که یک سامانه برای ارسال الکترونیکی اوراق قضایی می‌باشد. برای این کار، می‌توانید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید یا به‌صورت الکترونیکی ثبت‌نام انجام دهید.
2. **تهیه مدارک لازم:**
مدارک مورد نیاز برای ثبت شکایت حقوقی به نوع شکایت بستگی دارد. مدارک عمومی ممکن است شامل کارت ملی، کپی کارت ملی خوانده، و مدارک اثبات ادعای شاکی باشد.
3. **مراجعه به دفتر خدمات قضایی:**
حالا باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه کرده و با کمک یک کارشناس دادخواست خود را تنظیم نمایید.
4. **پرداخت هزینه دادرسی:**
هزینه دادرسی بر اساس نوع دعوا محاسبه می‌شود و باید به‌صورت نقدی یا از طریق کارت‌خوان در دفتر خدمات قضایی پرداخت شود.
5. **امضا و تحویل دادخواست:**
پس از تکمیل دادخواست، باید آن را امضا کرده و به دفتر خدمات قضایی تحویل دهید. دفتر خدمات قضایی دادخواست شما را به دادگاه مربوطه ارسال خواهد کرد.
6. **پیگیری شکایت:**
پس از ثبت شکایت، می‌توانید از طریق سامانه ثنا وضعیت شکایت و پیشرفت فرآیند دادخواهی خود را پیگیری کنید.
*توجه:* مراحل ممکن است در برخی موارد متغیر باشند، به‌عنوان مثال، اگر قصد ثبت شکایت الکترونیکی را دارید، می‌بایست به سامانه الکترونیک دادرسی قوه قضائیه مراجعه نمایید.
تحقیقات مقدماتی، یکی از مراحل حیاتی در فرآیند دادرسی است که توسط بازپرس یا دادیار انجام می‌شود. هدف اصلی از این تحقیقات، جمع‌آوری اطلاعات و مدارک لازم برای اثبات وقوع جرم، شناسایی متهم و تعقیب پرونده است. این تحقیقات، به‌صورت محرمانه انجام می‌شود به استثناء برخی حالات خاص که در قوانین تعیین شده‌اند. محرمانگی این تحقیقات به منظور حفظ حقوق متهم و جلوگیری از تحریف ادله جرم اجرا می‌شود.
به‌عنوان مراحل اصلی تحقیقات مقدماتی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. **تحقیق از شاکی و شهود:**
در این مرحله، بازپرس یا دادیار با انجام تحقیقات و مصاحبه با شاکی و شاهدان، اطلاعات لازم درباره وقوع جرم را جمع‌آوری می‌کند.
2. **بازرسی از محل وقوع جرم:**
پس از اطلاعات اولیه، بازپرس یا دادیار به‌منظور جمع‌آوری ادله و مدارک قوی، محل وقوع جرم را مورد بررسی قرار می‌دهد.
3. **تحقیق از متهم:**
انجام مصاحبه با متهم یکی از گام‌های اساسی تحقیقات مقدماتی است. این اقدام به‌منظور به‌دست آوردن اطلاعات دقیق‌تر و کافی برای اثبات ارتکاب جرم انجام می‌شود.
4. **اخذ دستورات قضایی:**
در صورت لزوم، بازپرس یا دادیار از مراجع قضایی دستورات لازم را برای ادامه تحقیقات مقدماتی دریافت می‌کند.
نقش بازپرس در تحقیقات بسیار حیاتی است. او به‌عنوان یک قاضی مسئول از رسیدگی به پرونده‌ها در این مرحله است و باید بی‌طرف و مستقل عمل کرده و به اصول قانون پایبند باشد. این مقام باید دانش و تجربه کافی در حوزه حقوق جزا و آیین دادرسی کیفری داشته باشد تا بتواند تحقیقات را به‌صورت صحیح و کامل انجام دهد.
در سیستم قانونی ایران، بازپرس پرونده توسط دادستان منصوب می‌شود و او دارای اختیارات لازم است تا بازپرسان را به‌صورت موقت یا دائمی برای رسیدگی به پرونده‌های کیفری تعیین کند. بازپرس نمی‌تواند وظایف خود را به فرد دیگری واگذار کند، اما می‌تواند برخی از کارها را مانند انجام تحقیقات محلی و مصاحبه با مطلعان را به ضابطین دادگستری نظیر پلیس‌ها محول کند.
وظایف بازپرس در قانون فرآیند کیفری شامل رسیدگی به شکایت‌ها و اعلام‌جرم، جمع‌آوری اطلاعات و مدارک، شناسایی و تعقیب متهمان، و صدور دستورات قضایی می‌شود. این مراحل تحقیقات مقدماتی نقش مهمی در سیر دادرسی ایفا می‌کنند و به تحقق عدالت کمک می‌کنند.
پس از اتمام تحقیقات مقدماتی، بازپرس پرونده، کیفرخواست را تنظیم کرده و به دادگاه صالح ارسال می‌کند. کیفرخواست، سندی است که در آن دادستان اتهامات متهم را به همراه ادله و مستندات محکم ذکر کرده است.
دادگاه صالح، دارای صلاحیت رسیدگی به پرونده است که بر اساس نوع جرم، محل وقوع جرم، و میزان مجازات تعیین می‌شود.
بعد از رسیدن پرونده به دادگاه، جلسه دادرسی توسط دادگاه برگزار می‌شود. در این جلسه، شاکی، متهم و وکلای آن‌ها باید در دادگاه حضور داشته باشند. در طول فرایند دادرسی، قاضی دادگاه کیفری، ابتدا کیفرخواست را مطالعه کرده و اتهامات متهم را تفهیم می‌کند.
مراحل تشکیل جلسه دادرسی به شرح زیر است:
1. **خواندن کیفرخواست و تفهیم اتهامات:**
در ابتدا، قاضی دادگاه کیفری، کیفرخواست را مطالعه می‌کند و اتهامات را به متهم تفهیم می‌کند. این اطلاعات به متهم امکان می‌دهد تا به‌درستی و به‌طور حداقلی ادعاهای مطرح‌شده علیه او را بشنود
2. **ارائه دفاعیات شاکی:**
سپس، شاکی فرصت دارد تا دفاعیات خود را مطرح کند و توضیح دهد چرا اعتقاد دارد متهم مقصر است.
3. **ارائه دفاعیات متهم:**
متهم نیز برخاسته و دفاعیات خود را ارائه می‌دهد؛ در این مرحله، او می‌تواند اتهامات را رد یا دلایلی برای کمک به دفاع خود بیان کند.
4. **ارائه دفاعیات وکیل متهم:**
اگر متهم دارای وکیل باشد، وکیل همچنین فرصت دفاع را دارد تا به نفع موکل خود حاکمیت کند و ادله و مستنداتی را ارائه دهد.
5. **صدور حکم دادگاه:**
در انتها، دادگاه بر اساس اطلاعات مطرح‌شده و ادله‌های ارائه‌شده، حکم خود را صادر می‌کند. این حکم ممکن است شامل مجازات‌های مختلفی برای متهم باشد، از جمله حبس، جریمه یا مجازات‌های دیگر بسته به نوع جرم باشد.
حضور طرفین دعوی در جلسه دادرسی امری حیاتی است که تاثیر مستقیمی بر نتیجه دادگاه دارد. این حضور باعث می‌شود دادگاه به‌صورت جامع‌تری به پرونده رسیدگی کند و با در نظر گرفتن دفاعیات طرفین، حکمی عادلانه‌تر صادر شود.
حضور وکلای متخصص در مراحل دادرسی، اهمیت ویژه‌ای به رسیدگی به پرونده‌ها و حل اختلافات حقوقی می‌دهد. وکیل پایه یک دادگستری با تجربه کافی در زمینه قانون، در همه مراحل دادرسی، از تحقیقات مقدماتی تا تشکیل جلسات دادرسی و ارائه دفاع در دادگاه، به شما کمک خواهند کرد.
