این روزها که همه جا بحث کرونا ست،چشمهام را بستم و «خیالیدم» که ده سال دیگر در مورد این ویروس چه چیزهایی در کتاب ها خواهند نوشت.
اگر درست خیالیده باشم، سال ۲۰۳۰ متنی را این طوری منتشر خواهند کرد:
در سال ۲۰۲۰ ویروسی از خانواده ی کروناها با جهشی که در کروموزوم خود صورت داد در سطح وسیعی از کشورهای جهان منتشر شده و در زمانی کمتر از یک سال جان ۵ میلیون نفر را گرفت. در آن شرایط خسارات اقتصادی و روانی عدم مهار این ویروس و شوک ناتوانی در درمان بیماری ناشی از آن بسیار بالا بود. بسیاری از مشاغل به علت ترس از اپیدمی این بیماری در دنیا تعطیل شده و مردم از دست ویروس به خانه هایشان پناه برده بودند.
اما چرا این بیماری مهار پذیر نبود؟
مشکل اصلی این بود که تا آن زمان هیچ دارویی برای مقابله با هیچ ویروسی در دنیا تولید نشده بود.علت هم این بود که ویروس موجودی بسیار کوچکتر از باکتری است که با استفاده از امکانات و پروتئین های میزبان بدنش را می سازد و تکثیر می شود واگر دارویی برای مهارش به بدن برسد در ابتدا بافت بدن را از بین می برد و پس از آن روی ویروس اثر تخریبی خواهد داشت.
در آن سال تمام ویروس شناسان وایمنی شناسان جهان تلاششان را بر کنترل این موجود نو ترکیب و هم نژادهایش متمرکز کردند.
چند روز قبل از آغاز سال جدید میلادی ویروسی از خانواده ی کروناها با ایجاد جهش ژنتیکی توانسته بود شیوع و مرگ و میر بالائی در دنیا رقم زند. با این حجم از اهمیت بهداشتی،اقتصادی و سیاسی که این سویه برای جهانیان ایجاد کرده بود و بودجه فراوان دولتی و تلاشی همگانی که صرف مبارزه با آن شد وقتش رسیده بود که اولین داروها ساخته شود و واکسن های جدید به بازار بیایند.
این موجود ریز که در خارج از بدن به صورت کاملا مرده است و نه تغذیه ای دارد نه تولید مثلی وقتی به بافت مورد نظر خود می رسد علائم حیاتی یک موجود زنده ی مزاحم را از خود بروز می دهد.بالاخره پس از تلاش های فراوان محققین به محیط کشت ویروس ها در تخم مرغ نوعی پروتئین عفونی به نام پرایون اضافه کردند و با این ابتکار دنیا را از دست کرونا نجات دادند. پس از این کشف، ثابت شد که با تغییراتی می توان تمام ویروس های دیگر را هم از ایجاد عفونت بازداشت. وجود پرایون که به نظر می رسید عامل ایجاد بیماری جنون گاوی در حیوانات باشد سال ها پیش توسط یک دانشمند طی فرضیه ای مطرح شد ولی تا سال ۲۰۲۰ این نظریه به صورت علمی اثبات نشده بود. پرایون طبق شواهد نوعی پیچیده ای از پروتئین است که در مواجهه با ویروس طی فرایندی تحریک کننده که در آزمایشگاه و توسط محققین صورت می گیرد روی آر ان آی ویروس اثر مستقیم گذاشته و ویروس را وادار به تجزیه ی غشاء خود می کند،البته با این مزیت که این کار در بدن مشکلی برای سلامت سلولهای فرد میزبان به وجود نمی آورد.
بدین صورت سال ها پس از کشف آنتی بیوتیک و مهار بیماری های باکتریائی که انقلابی در جهان پزشکی بود این کشف دومین انقلاب بزرگ در عرصه ی طب و بهداشت شد.
این موضوع برای اولین بار در دانشگاه آدلاید استرالیا و توسط گروهی به سرپرستی یک دانشمند ایرانی مطرح شد. دانشمندان توانسته بودند با ایجاد تغییراتی در عامل ایجاد بیماری جنون گاوی و تماس آن با ویروس، ویژگی عفونت زائی را از این موجود خطرناک سلب کنند.
در یک کلام،پرایون ها پروتئین هایی هستند که ویروس ها را مهار و زنجیر می کنند. می توان سال ۲۰۲۲ به بعد را سال های سروری مهارکننده های ویروس و بهره کشی از آن ها در موارد متعدد دانست که نگاه ما را به ویروس از یک موجود موزی به موجودی مفید تغییر داد:
۱-پس از کشف رابطه پرایون و ویروس،به سرعت استفاده از انواع ویروس پرایون دار (VP) در صنایع غذائی رواج پیدا کرد. به خاطر خوشمزگی و مغذی بودن غذاهائی که در حین پخت یا فرآوری آن ها VP به آن اضافه می شد انواع غذاهای فست فود قدیمی حاوی سوسیس و کالباس و ... در رقابت با این نوع فرآورده بازار را واگذار کردند،تا جائی که در بسیاری از کشورهای جهان طبخ انواع فست فودهای قدیمی از جمله پیتزا مضر و ممنوع اعلام شد و به جای آن فرآورده های تخمیری و غیر تخمیری VP جایگزین شد.
۲-انواع سنتتیک VP گیاهی به علت ارزانی، جایگزین انواع کودهای کشاورری در مزارع شد.
۳-نوعی از VP دودزا که مضرات دخانیات قدیمی را نداشت جایگزین توتون و تنباکو شد.کارخانجاتی ایجاد شد که انواع VP صنعتی دودزا را قانونا وارد بازار کردند و بدین ترتیب اقلامی چون تریاک و سیگارت عملا حذف شدند. استفاده از این فرآورده ها غیر از این که جایگزین مناسبی برای مواد مخدرند در درمان بیماری های تنفسی هم مفید است.
۴-جدیدا نوعی VP ساخته شده که در مهار سلولهای سرطانی نقش دارد،به طوری که دانشمندان امیدوارند تا چند سال دیگر انواع سرطان را با استفاده از این ترکیبات درمان کنند.
