داستان یک روح

این نوشته شاید خلاصه ی کتاب داستان یک روح باشد و شاید هم بیان کننده ی مهمترین گفته های نویسنده.اگر می خواهید از راز و رمز کتاب بوف کور سر در بیاورید کتاب داستان یک روح سیروس شمیسا را بخوانید.

نویسنده در مقدمه ی کتاب می گوید:
بوف کور از طرفی در بر دارنده ی تمام رمز و رازهای ادبیات سنتی ما و دقیقاً ادامه ی منطق ادبیات سمبلیک و تمثیلی ما و از طرفی سر آغاز فصلی جدید در ادبیات ماست.من به عنوان یک معلم ادبیات اطمینان دارم که در آینده بوف کور در کنار متونی چون آثار شیخ اشراق ،مثنوی مولانا،دیوان حافظ...در مدارس و دانشگاه های ما مورد بحث و فحص آکادمیک قرار خواهد گرفت.

بوف کور داستانی سورئالیستی است یعنی وقایع بیان شده رئال و حقیقی نیستند.سورئال نوشتن آزاد و بدون قید و بند است.مثل خواب دیدن.

آئین تاترا از آئین های مذهبی و فلسفی هند است که می گوید مرد در درون خود درونمایه ای زنانه به نام آنیما دارد و زن نیز ناخودآگاهی را با خود حمل می کند مردانه به اسم آنیموس.به اعتقاد این دین اگر نیما و آنیما یکی شوند مصائب دنیوی انسان کم می شود.

در بوف کور تمام زنان یک زن و تمام مردان هم یک مردند.در نهایت هم زن و مرد قصه یک نفرند(داستان یک روح) .روان زنانه دو حالت دارد؛یا مثبت است که به آن نام «اثیری»داده شده یا منفی و بد است که نویسنده به آن «لکاته» می گوید.

در بخش اول صادق هدایت می خواهد با روح اثیری تنها باشد و با او یکی شود ولی چنین نمی شود و زن اثیری کشته شده یا می میرد.در بخش دوم،نویسنده با وجود خاکی زن یعنی لکاته ازدواج کرده است.می خواهد او را اعتلا بخشد ولی نمی تواند و سرانجام او را می کشد.

در طول داستان آرزوی رسیدن به عالم وحدت با لغاتی سمبلیک و قدیمی بیان می شود: شهر ری،راغ،گزمه،درهم،پشیز،دقیانوس و ...

اعداد زوج در متن کتاب نشان دهنده ی مسئله ی انشقاقند؛دو ماه و چهار روز،دو یابوی سیاه،دو درهم و چهار پشیز،دو دریچه،دو سال و چهار ماه،دو کلوچه...

ازدواج جادوئی که از آئین تاترا گرفته شده است پیوندی ست که در آن آمیزشی روی نمی دهدبلکه به واسطه ی آن روح ها یکی می شوند(نیما و آنیما).در کتاب بوف کور هم هدف راوی اینگونه زندگی کردن است که البته بدان دست نمی یابد.

هدف کلی کتاب بوف کور نشان دادن تلاش آدمی برای داشتن زندگی آرام و بی دردسرِ کامل است که با وحدت روح و جسم و یکی شدن زن و مرد تحقق می یابد.شاید بتوان این یکی شدن را در بخش اول کتاب شدنی دانست چون داستان این بخش در عالم نظر و فکر روی می دهد ولی در بخش بعد که زندگی حقیقی راوی بیان می شود تلاش برای یکی شدن به شکست می انجامد.در حقیقت بودن یک روح در دو جسم چیزی نیست که به حقیقت بپیوندد و در نهایت قهرمان داستان - که در طول تاریخ هم فردی شکست خورده است - شبیه پیرمرد خنزر پنزری شده که به اندیشه ی آماتورهای این تلاش نا فرجام پوزخند می زند.از مثال هائی که شمیسا در این رابطه مطرح می کند داستان رانده شدن آدم و حوا از بهشت خلد است.آدم در بهشت هم نتوانست با حوا به وحدت برسد.

• همانطور که گفتیم تمام شخصیت های مذکر یک نفر و شبیه هم هستند مونث ها هم همینطور و بالاخره همه یکی اند.
• علت انتخاب شهر ری به عنوان محل زندگی کاراکتر ها کشاندن داستان به دل تاریخ و القای مفاهیمی چون دوران نخستین،عالم ذر،عالم اساطیری و...است و نتیجه برای مخاطب این می شود که یکی شدن روح ها در زمان های جدید و در زندگی متعارف شدنی نیست.
• تناسخ اعتقادی در برخی ادیان غیر الهی ست که می گوید روح انسان پس از مرگ به جسم انسان های تازه متولد شده وارد شده و زندگی جدیدی را شروع می کند .صادق هدایت از این اعتقاد هم در بوف کور بهره برده است.
• بوف کور یا جغد بی چشم تشبیه سایه ی راوی بر روی دیوار است. سایه در این داستان یعنی بخش پنهان شخصیت آدمی که خودمان نیست. در حقیقت سایه اشاره به شیطان نفس یا بخش تاریک وجود است که ما خواهان منکوب کردن آنیم.نویسنده در ابتدای داستان می گوید من این داستان را برای این روایت می کنم تا شاید با سایه ام به تفاهم برسم.
• در نهایت کتاب بوف کور سه محور اصلی دارد؛
• وحدت،که آرمان نویسنده است.
• تضاد؛میان زن اثیری و لکاته.
• تکرار ؛تکرار وقایع ،تکرار برخی جملات،و نگارش خود بخش دوم که به اعتقاد سیروس شمیسا تکرار بخش اول کتاب است.

آن چه فهم کتاب بوف کور را سخت می کند بحث زمان است؛زمان های موازی ،زمان های معکوس و...

تموم شد ...