یکی از فرمانروایان قدرتمند روسیه کاترین کبیر(1796-1729)بود.این زن آلمانی الاصل شش ماه پس از به قدرت رسیدن شوهرش پی یر(نوه پطر کبیر)طی یک کودتا علیه او و نشستن بر تخت سلطنت با 34 سال بیشترین دوران حکومت یک تزار(=تزاریس)را به نام خودثبت کرد.
فرمانروائی او همزمان با حکومت زندیه و آغا محمد خان قاجار در ایران بوده است .
کتاب کاترین کبیر نوشته هانری تروایا با ترجمه نادعلی همدانی به خوبی زندگی این تزاریس را از تولد تا مرگ روایت می کند.در این کتاب از زندگی نامه خودنوشت خود کاترین هم استفاده شده است.
مترجم در مقدمه از اینکه ملت روس مردمی بیگانه دوست هستند که در فراز هائی از تاریخشان حاضر به همراهی غیر روسها برای سلطنت در روسیه شده اند متعجب است.اما حقیقت این است که روس و ژرمن روابط نزدیک فرهنگی و تاریخی و گاهی چشم و هم چشمی با هم دارند اگر چه اولی شرقی محسوب می شود و دیگری غربی صرف است.
رفتار شاه جوان در روز های نخست سلطنتش .صفحه 208 کتاب: در روز تشییع جنازه پی یر با پیچ و تاب خوردن پشت سرتابوت بی شرمی و وقاحت را از حد می گذراند. صاحب منصبانی که دامن بلند شنل مراسم سوگواری او را حمل می کنند هر از چندگاهی او را می بینند که دوان دوان از مراسم در می رود و ناچار می شوند دامن او را رها کنند.دنباله های پارچه مشکی پشت سر او در باد موج می زند و پی یر از دیدن آن تفریح می کند.سپس توقف می کند و درباریان پی یر به او ملحق می شوند و این بار برای به هم زدن موکب شروع به پایکوبی می کند...
چند فیلم از جمله این فیلم و این یکی فیلم هم در مورد این خانم ساخته شده.
صفحه 96:
اشرافی که دور و بر الیزابت را گرفته اند اغلب اصل و نسبی ندارند و عامی هستند.پطر اول اشرافیت خدمتگذار را جانشین اشرافیت خون و اصالت کرده است. بیش از نجیب زاده صاحب منصب و کارمند عالیمقام وجود دارد و بعد از این "تابلوی طبقات"برپایه درجه ای که هرکس در سازمان اداری وسیع روسیه کسب می کند تعیین می شود.
صفحه 478:
چگونه این زن 57ساله این ملکه ای که ختم همه حقه های سیاسی است می تواند از شرافتمندی مرد بسیار جوانی که به بستر خود راه داده چنین ساده لوحانه حرف بزند؟آیا صادقانه باور می کند که این جوان نسبت به زیبائی پژمرده او جاذبه ای جسمانی دارد؟آیا بیشتر از اخلاق خوشایند او قدرت جسمانی کورکورانه جوان مورد تحسین وی نیست؟
پس از مرگ کاترین به واسطه سکته مغزی فرزندش پل یکم که رفتاری شبیه پدر دارد جانشین وی می شود و منطقه گرجستان را که توسط ملکه مادر تسخیر شده بود به نفع آغا محمد خان تخلیه می کند.
در پایان کتاب روزشمار زندگی کاترین هم آورده شده است.
