هیستروسکوپی نوعی عمل جراحی است که طی آن یک تلسکوپ (ابزار میله‌ای شکل که در انتهای آن یک دوربین قرار دارد) وارد رحم شده و حفره داخلی رحم به وسیله آن بررسی می‌شود. با این روش می‌توان شرایط غیرطبیعی رحم را تشخیص داد که عبارتند از:
بدین ترتیب می‌توان گفت این جراحی یک روش تشخیصی- درمانی است که در بیماری‌های زنان و نازایی کاربرد دارد.
درموارد زیر ممکن است پزشک انجام این عمل را توصیه نماید:
در موارد ناباروری، هیستروسکوپی جهت یافتن علت ناباروری و برطرف کردن چسبندگی‌های رحمی کاربرد دارد. سپتوم یا دیواره داخل رحمی، عامل مهمی در ایجاد سقط مکرر در بسیاری از بیماران می‌باشد که توسط این روش جراحی قابل تشخیص و درمان است.
هیستروسکوپی تشخیصی یک روش با ارزش برای بررسی علل ناباروری، سقط مکرر و خونریزی غیر طبیعی رحمی است. این روش برای بررسی داخل رحم استفاده می شود و در تشخیص وضعیت غیر طبیعی رحم مانند فیبروم داخلی، چسبندگی، پولیپ و اختلال های مادرزادی کمک کننده است.
هیستروسکوپی تشخیصی تحت بی حسی موضعی یا بی هوشی عمومی خفیف انجام می شود. برای کاهش خطر در صورت بارداری احتمالی، معمولاً پس از قاعدگی انجام می شود.
برای انجام این روش جراحی فرد تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی سبک صورت می‌گیرد، سپس دهانه رحم (سرویکس) با استفاده از ابزار مخصوص، برای عبور هیستروسکوپ و دیگر ابزار لازم باز می‌شود. هیستروسکوپ یک ابزار میله مانند باریک است که در انتهای آن دوربین حساسی قرار دارد. این وسیله از کانال دهانه رحم به قسمت تحتانی رحم وارد و سپس گاز دی اکسید کربن و یا محلول‌های خاص از طریق آن به حفره رحمی منتقل می شود. این گاز یا محلول، حفره رحمی را باز و پزشک را قادر می سازد تا قسمت های داخلی رحم را کاملاً بررسی کند.
با هیستروسکوپی درمانی می توان بسیاری از ضایعات مشاهده شده در رحم را درمان کرد. هیستروسکوپی درمانی هم زمان با لاپاروسکوپی تشخیصی نیز قابل انجام است. هیستروسکوپی درمانی شبیه هیستروسکوپی تشخیصی است، ولی هیستروسکوپ مورد استفاده پهن تر است تا وسایل جراحی مانند قیچی، فورسپس نمونه برداری، لیزر، الکترود و …. از طریق هیستروسکوپ وارد رحم شوند.
با عمل هیستروسکوپی درمانی، فیبروم و پولیپ از داخل رحم برداشته می شود. بعضی از اختلال‌های مادرزادی نیز، مثل سپتوم رحمی ( تیغه داخل رحمی)، از طریق این روش جراحی قابل اصلاح است. پس از جراحی، معمولاً سوند ادراری فولی یا IUD داخل رحم گذاشته می شود تا از ایجاد بافت اسکار و چسبندگی دیواره‌های رحم جلوگیری شود. پس از جراحی برای مهار عفونت و تحریک ترمیم اندومتر، ممکن است آنتی‌بیوتیک و یا داروهای هورمونی تجویز شود.
از عمده‌ترین فواید این نوع جراحی ها علاوه بر تشخیص دقیق بیماری این است که می‌توان در همان زمان به کمک عمل هیستروسکوپی درمانی، آن ضایعه را ترمیم و اصلاح نمود. هیستروسکوپی در مقایسه با عمل جراحی باز دارای مزایای بسیار است. به‌عنوان‌مثال کاهش درد و زمان بهبودی، کاهش چسبندگی، صرفه‌جویی در هزینه، کاهش خونریزی و احتمال عفونت و عدم نیاز به بیهوشی عمومی است.
در گذشته، تشخیص و اصلاح بیماری های زنان به جراحی‌های بزرگ و بستری شدن احتیاج داشت، اما لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی باعث شد پزشکان این اختلالات و ضایعات را به طور سرپایی تشخیص دهند و درمان کنند.
