در تصویر، سمت راستی -با ارفاغ و اغماض بسیار- لوگوی(!) «سیب سلامت» است، یعنی محصولی که این نشان را دارد، ضوابطی را رعایت کرده و وزارت بهداشت بدان مجوزی داده.
شک ندارم که مدیران مربوطه وزارت بهداشت می‌توانند ساعت‌ها در مورد نمادهای نهفته پیدا و پنهان درون این لوگو برای‌مان سخنرانی کنند. مثلا این که چطور حرف F و D نماد غذا و ویتامین (!) و امثالهم است یا رنگ سبز نمادی برای سلامتی و آبی نشان برای فلان است!
در نهایت شما توقع دارید یک سیب ببینید! حتی فکر می‌کنم که تا اینجای کار هم تا حدودی و البته با آسان‌گیری بسیار قابل پذیرش باشد که نهادی دولتی تصمیم بگیرد تا از سیب برای نشان دادن چیزی استفاده کند.
البته که می‌توان سیب‌های بسیار بهتری دیزاین کرد و فقط سیبی نشان داد و درگیر نمادپردازی و تحلیل مفاهیم عمیقه (!) پسِ پشت نماد نشد.
قطعا با معروف‌ترین سیب جهان آشنایی دارید (آنقدر مطمئنم که زحمت آوردن تصویرش را به خود نمی‌دهم). که البته توقع نمی‌رود بشود از وزارت بهداشت چنان لوگوی را درآورد ولی دست کم می‌شد سیب‌تر طراحی کرد.
سمت چپی اما لوگوی(!) «حلال» وزارت بهداشت است، لابد یعنی محصول حلال است!
در توضیح کارکردش اینطور آمده که برای دریافت نشان *حلیت* وارد‌کنندگان و تولید‌کنندگان باید مواد اولیه محصولات خود را به آزمایشگاهی بسپارند و مجوزی بگیرند و غیره.
پس کارکرد یک خطی این نشان این خواهد بود که به مصرف‌کننده و خریداران نشان دهد که محصول چه در مرحله تهیه مواد اولیه و چه در طول تولید از ضوابط شرعی تخطی نکرده.
حدس میزنم توجیه یا به قول فرنگی‌ها (brief) طرح باید چنین چیزی باشد.
اما گویا وزارت بهداشت وقت و حوصله نداشته حتی نشانی به بدی «سیب سلامت» هم برایش طراحی کند و صرفا همان سیب بد را دوباره تکرار کرده. با این تفاوت که وسطش نوشته: حلال.
به قول دوستی اگر یک چیز در اسلام نماد «حرام» بودن باشد، یا *گندم* است یا همین *سیب*، البته نه به این بد قواره‌گی.
حتی اگر به همان روش تحلیل مفهومی (کذا) مدیران احتمالی وزارت‌خانه متبوع هم پیش برویم نباید سیب نشان *حلیت* می‌شد. شاید هم چنین تفسیر کرده‌اند که یعنی این سیب دیگر حلال است و ما کارهای شرعی‌اش را کردیم، نمی‌دانم!
البته از وزارت بهداشت و اصولا هم طایفه‌هایش توقع غیر از این نمی‌رود. وزارت بهداشت و آموزش و پرورش و وزارت کشور و غیره کاملا غیراتفاقی و به شکلی دقیق و طابق النعل بالنعل به همین بدقوارگی و زشتی و البته خرفتی هستند.
کار سختی نیست که این نشان‌ها(!) را با موارد مشابه خارجی‌شان صرفا مقایسه شکلی کنید. هر عقل سلیمی و هر مختصر هوشی می‌تواند بفهمد که اینها چقدر غلط هستند و چقدر احمقانه* خودنمایی می‌کنند.
در نشان‌های فوق هدف روشن است. محصول استانداردی دارد و ما این را تضمین می‌کنیم. والسلام. نه تحلیل‌های مفهومی پیچیده و نمادپردازی‌های عجیب و غریب شده نه بناست کل استاندارد‌های مورد بررسی در یک شکل کوچک نشان داده شود. اتفاقا که اینها نماد هستند. نه آن بی‌ریخت‌هایی که قبلا دیدید.
ملاک دیزاین درست بودن در این لوگو‌های اخیر بسیار روشن و قابل اندازه‌گیری است. لوگو باید بتواند روی طیف وسیعی از بسته‌بندی‌ها و محصولات و سطوح مختلف در اندازه‌های متنوعی چاپ یا حک شود. پس باید بتواند خود را در اندازه‌های بسیار کوچک یا احیانا بسیار بزرگ به درستی نشان دهد. مثلا فرض کنید نشان CE قرار است روی یک محصول کوچک قرار بگیرد.
اول اینکه باید امکان اجرایی‌اش فراهم باشد. لذا اساسا لوگو را در دو حالت سیاه و سفید دیزاین کرده‌اند.
این مورد را مقایسه کنید با رنگ‌های پریشان سبز و آبی سیب سلامت! در مرحله اول اصلا روشن نیست اگر بناست نشان را به صورت سیاه و سفید اجرا کرد تکلیف چیست؟ باید یکی را خاکستری کرد و دیگری را سیاه و یا کلا سیاه اجرا شود! اصلا گیریم در اجرا سیاه تجرا کردیم ( یا بر روی زمینه‌های تیره سفید اجرا کردیم) تکلیف آن همه نماد پردازی‌های مدیر بیچاره چه می‌شود؟ و چه بر سر نماد سلامت و نماد استاندارد و مدیران باهوش وزارت بهداشت می‌آید؟!
مشکل دیگر *اندازه* است همان‌طور که دیدیم نشان استاندارد اروپا یا آن دیگری (نشان استاندارد صنعتی ژاپن) به دلیل سادگی فوق‌العاده و مونولاین بودن در برابر تغییر اندازه مقاوم هستند.( حداقل اندازه لوگو را ۵ میلیمتر در ۵ میلیمتر اعلام کرده‌اند)
اما سیب بیچاره و پرمدعای سلامت وزارت بهداشت بسیار درهم و برهم است. از آنجا که بسیار پر ادعا است آن وظیفه اصلی‌اش را نمی‌تواند انجام دهد. وقتی کوچ می‌شود خوانایی را از دست می‌دهد. چرا این موضوع مهم است؟
مخاطبین این سیب عملا همه ایرانیان هستند ( احتمالا اگر کشور بهتری بودیم باید ملت‌های دیگر یا همسایگان را هم ضمیمه‌اش می‌کردیم) این تنوع مخاطب یعنی هم یک کودک خردسال که به خرید فرستاده شده مخاطب دیزاین است و هم پیرزنی که چشم‌اش درست نمی‌بیند و قصد خرید محصولی دارد.
در اینصورت خوانایی و سادگی اهمیت پیدا می‌کند. ولی مدیرباهوش وزارت بهداشت در فکر دیگری است و می‌خواهد نمادپردازی کند و این موضوع به این سادگی را نخواهد فهمید.
نکته دیگری هم هست که علامت CE آن را رعایت کرده. من فکر می‌کنم دیزاینر یا دیزاینر‌های لوگوی استاندارد اروپا به این هم فکر کرده که قرار است این نشان در کنار و بر روی محصولاتی قرار بگیرد که اساسا دیزاین شده‌اند و حواس‌اش جمع بوده نشان استاندارد نباید دیزاین محصول را خراب کند. سعی کرده‌اند یک فرم بسیار ساده و کم حرف دیزاین کنند که تنها یک پیام بسیار روشن و کوتاه را به مخاطب برساند و بسته‌بندی و دیزاین خود محصول را خراب نکند.
*ٰواژه «احمقانه» و «احمق» در لغت‌نامه معنای روشنی دارد: بی‌عقل؛ کم‌خِرد؛ ساده‌لوح؛ کودن.
بی‌عقلی و ساده‌لوحی فوحش نیست (یا دست کم «فقط» آن کارکرد را ندارد) بلکه یک وضعیت فکری است که باید از آن خارج شد. ما صرفا در مقام تنبیه و اشاره می‌توانیم حماقت را *نشان* دهیم ولی حماقت وجود دارد و اتفاقا خیلی همه‌گیر و فراگیر است.
