(توضیحی مختصر در مورد تناسب در روزهای کرونای)
دیروز، شاید برای هزارمین بار از زمان شیوع کرونا، مُراجعی آمد و گفت قصد دارد از همین هفته باشگاه را شروع کند. پسری ۱۷ ساله که از لاغری‌اش ناراحت بود و گفت قصد دارد هرچه زودتر برود باشگاه چون شنیده افزایش وزن بدون ورزش معمولاً کار درستی نیست و البته درست هم شنیده بود. مادر و پسر یک جمله از من پرسیدند که آیا در حال حاضر باشگاه را توصیه می‌کنم یا نه و من یک کلمه پاسخ دادم: نه!
نوشتنِ همه‌ی اینها برای خودم هم جالب نیست و می‌دانم اگر عزیزانی که مدیریت باشگاه‌ها و استخرهای خصوصی را به عهده دارند، به خصوص در این اوضاع و احوالِ کسب و کار و وضعیت اقتصاد، این یادداشت را بخوانند از من دلگیر خواهند شد. ولی علیرغمِ همه‌ی فشاری که در این روزها به بیشترِ کسب‌وکارها و همه‌ی ما مردمِ عادی آمده، واقعیت این است که متاسفانه عمده‌ی تدابیرِ مراکزِ جمعی برای مراعات پروتکل‌های بهداشتی به نتیجه‌ی مطلوب نخواهد رسید.
در شرایطی مثل امروز، با توجه به فضای بسته و محدودِ بیشترِ مراکز ورزشی و تفریحی حتی استفاده‌ی تمام‌وقت از ماسک و موادِ ضدعفونی کننده برای پیشگیری از انتقال کرونا کارساز نخواهد بود. در این حدوداً یک سال و نیم که دنیا با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند ما به مرور فهمیدیم که اولویت با استفاده از ماسک است و انتقال از سطوح یا غذا آنقدری که یک روز فکر می‌کردیم در اولویت نیست و بعد فهمیدیم حتی در صورت استفاده از ماسک باز هم قرار گرفتن با فردِ ناقل در فضای بسته یعنی ابتلا. البته به لطفِ سویه‌ها (variants) جدیدِ ویروس که آخرین بار به اسم دلتا به مهمانی ما آدم‌ها آمده این ابتلا ساده‌تر و سریع‌تر و شاید کمی کشنده‌تر هم شده است. پس اگر دوستانی بپرسند آیا درست است این روزها برای تناسب اندام باشگاه را شروع کنند، به خصوص اگر به باشگاه‌ها و سانس‌های خصوصی یا فضای باز دسترسی ندارند یا جزو گروه‌های پرخطر از نظر سلامتی هستند یا در اطراف و عزیزانشان کسانی را گروه‌های پرخطر دارند یا در روزهای پیک کرونا هستند، من اینطور پاسخ می‌دهم: ترجیحاً خیر.
اما همه‌ی اینها به معنای نداشتنِ تحرک بدنی نیست. همانطور که در یک سالِ اخیر بسیاری افراد با شکایت از اضافه‌وزن یا برگشتِ وزنی که قبلاً کم کرده بودند به بنده و همکارانم مراجعه کردند و هر بار یک بررسی ساده نشان داد کنار گذاشتن ورزش یکی از دلایل عمده‌ی ایجادِ این مشکل است. در واقع هدف از نگارش این یادداشت پرداختن به این مسئله است که علیرغمِ اهمیت انجام ورزش حرفه‌ای و بهره بردن از حضورِ یک مربیِ کارآزموده همچنان در شرایط خاصی مثل این روزها یا مشغله‌ی کاری و... که شرایط مراجعه‌ی منظم به باشگاه‌ها وجود ندارد نمی‌شود ورزش را کنار گذاشت. با اوصاف، چند نکته در مورد ورزش در دوران کرونا حائز اهمیت است:
یک) بدن ما برای تاثیر گرفتن از ورزش آنقدرهایی که گاهی خودمان فکر می‌کنیم سخت‌گیر نیست. اگر امکان حضور در باشگاه، پارک یا سایر فضاهای ورزشی وجود ندارد در حیاط و اگر حیاط ندارید در سالن خانه یا حتی اتاقتان ورزش کنید. البته با در نظر گرفتن آسایش طبقات فوقانی و پایینی و جنبی!
دو) برای ورزش کردن لزومی ندارد ناشتا باشید. اصلاً بگذارید جور دیگری بگویم: برای ورزش کردن بهتر است ناشتا نباشید! ورزش را حدود دو ساعت بعد از یک وعده غذایی سبک انجام دهید، جوری که معده نه کاملاً پُر باشد و نه خالی. صبح و شب و عصر و... هم تفاوت چندانی ندارد. مهم ورزش است.
سه) نیازی نیست دو ساعت تمام عرق بریزید! عرق کردن یا نکردن در ورزش الزاماً نشانه‌ی کیفیت ورزش نیست. پس به خصوص روزهای اول از حدود بیست دقیقه تا نیم ساعت ورزش را شروع کنید و دقت کنید کمی افزایشِ ضربان قلب یا افزایش سرعت تنفس هم می‌تواند نشانه‌ی ورزشِ مناسب باشد.
چهار) حرکات جدی را سرخود انجام ندهید. بسته به شرایط، طناب زدن، پیاده‌روی تند یا آرام دویدن (jogging)، ورزش‌‌های دَر جا شبیهِ چیزی که گاهی تلویزیون نمایش می‌دهد، حلقه زدن و رقص‌های اصولی را می‌توانیم برای سلامت جسم و روح انجام دهیم. سایرِ حرکات که ممکن است تخصصی باشند را باید با راهنماییِ متخصص امر انجام داد.
پنج) اگر شما هم در این روزهای همه‌گیریِ کرونا بیشتر از قبل دل‌نگرانِ وزن و تناسب اندام هستید شاید لازم است بیشتر از هر چیزی مراقب «سبک زندگی» خود باشید. سبک زندگی سالم، تحرک کافی، انتخاب‌های غذاییِ سالم و رسیدگی به روح و روان را شامل می‌شود. برای تشخیص و درمان بیماری‌ها به پزشک، برای دریافت رژیم و برنامه غذایی به متخصص تغذیه، برای روان‌درمانی به روانشناس یا روانپزشک و برای ورزش حرفه‌ای به متخصص فیزیولوژی ورزشی، تربیت بدنی و مربی ورزشی دارای مجوز مراجعه کنید.
فعلاً چاره‌ی دیگری نیست. پس خوب است همین‌قدر که می‌توانیم ورزش کنیم و رویای کسب و کارِ پررونق، باشگاه‌های شلوغ، خیابان‌های پُر رفت‌وآمد و جشن‌های بدون اضطراب در یک زندگیِ آزاد و بدونِ ماسک و الکل را در دل نگه داریم.
به امیدِ آن روز.
حامد مردانی
مشاور تغذیه و رژیم‌درمانی
