محمود حسابی زاده سوم اسفند ۱۲۸۱ از دیار تفرش در طول زندگي، با دانشمندان تراز اول جهان، نظير شرودينگر، بورن، فرمي، ديراک، بوهر و... با فلاسفه و ادبايي همچون آندره ژيد، برتراند راسل و... تبادل نظر داشته است.
دکتر «محمود خان میرزا حسابی»، معروف به پروفسور حسابی، که از او با عنوان پدر علم فیزیک ایران یاد می کنند. زاده سوم اسفند ۱۲۸۱ از دیار تفرش. در چهار سالگی به همراه اهل خانه به شامات می رود. در هفت سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت آغاز می کند. همزمان، مادرش ادبیات و تعلیمات دینی هم به او آموزش می دهد. قرآن و دیوان حافظ را از بر می کند و از همان زمان با علم و ادب آشنا می شود. دوران متوسطه تحصیلش با جنگ نخست جهانی هماهنگ می شود و به همین سبب دو سال در خانه ادامه می دهد چرا که آشوب جنگ، منجر به تعطیلی مدارس شده بود.
پس از آن در کالج آمریکایی بیروت به تحصیلات خود ادامه داد. در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات، و در سن نوزده سالگی لیسانس بیولوژی را اخذ نمود. پس از آن در رشته مهندسی راه و ساختمان فارغ التحصیل شد. در آن دوران با اشتغال در نقشه کشی و راهسازی، به امرار معاش خانواده کمک میکرد. او همچنین در رشتههای پزشکی, ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات دانشگاهی پرداخت. شرکت راهسازی فرانسوی که او در آن مشغول به کار بود, به پاس قدردانی از زحماتش, وی را برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام کرد. در سال 1924م به مدرسه عالی برق پاریس راه یافت و در سال 1925م فارغ التحصیل شد.
دکتر حسابی همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راهآهن برقی فرانسه مشغول به كار گردیدند، و پس از پایان تحصیل در این رشته، كار خود را در معادن آهن شمال فرانسه ومعادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز كردند. سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن در رشته فیزیك پرداختند، و در سال ۱۹۲۷ (م) در سن بیست و پنج سالگی، دانشنامه دكترای فیزیك خود را با ارایه رساله یی تحت عنوان «حساسیت سلولهای فتو الكتریك» با درجه عالی دریافت كردند.
?
استاد دکتر حسابی چهار زبان زنده دنیا فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی را برای و مطالعه و صحبت مورد استفاده قرار میداد و همچنین به زبانهای سانسکریت، یونانی، و لاتین، پهلوی، اوستا، ترکی و ایتالیایی اشراف داشت و آن را در تحقیقات علمی خود بخصوص در امر واژه گزینی زبان فارسی بکار میبرد.
وی علاوه بر تسلط بر چهار زبان زنده دنیا، در موسیقی و نواختن ویولن و پیانو دستی داشت و در چند رشته ورزشی کسب موفقیت کرد و در شنا دارای دیپلم نجات غریق شد.
در سال ۱۳۶۶ در کنگره ۶۰ سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد ازخدمات دکترحسابی به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی به عمل آمد. وی در سال ۱۳۶۷ به عنوان مرد علمی سال جهان معرفی شد. پروفسور محمود حسابی در ۱۲ شهریور سال ۱۳۷۱ هنگام معالجه بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو بدرود حیات گفت.
?
خدمات دکتر حسابی
_ اولین نقشه برداری فنی و تخصصی كشور (راه بندرلنگه به بوشهر)
_ اولین راهسازی مدرن و علمی ایران (راه تهران به شمشك)
_ پایه گذاری اولین مدارس عشایری كشور
_ پایه گذاری دارالمعلمین عالی
_ پایه گذاری دانشسرای عالی
_ ساخت اولین رادیو در كشور
_ راه اندازی اولین آنتن فرستنده در كشور
_ راه اندازی اولین مركز زلزله شناسی كشور
_ راه اندازی اولین رآكتور اتمی سازمان انرژی اتمی كشور
_ راه اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران
_ تعیین ساعت ایران
_ پایه گذاری اولین بیمارستان خصوصی در ایران, به نام بیمارستان "گوهرشاد"
_ شركت در پایه گذاری فرهنگستان ایران و ایجاد انجمن زبان فارسی
_تدوین اساسنامه طرح تاسیس دانشگاه تهران
_ پایه گذاری دانشكده فنی دانشگاه تهران
_ پایه گذاری دانشكده علوم دانشگاه تهران
_ پایه گذاری شورای عالی معارف
_ پایه گذاری مركز عدسی سازی اپتیك كاربردی در دانشكده علوم دانشگاه تهران
_ پایه گذاری بخش آكوستیك در دانشگاه و اندازه گیری فواصل گام های موسیقی ایرانی به روش علمی
_ پایه گذاری و برنامه ریزی آموزش نوین ابتدایی و دبیرستانی
_ پایه گذاری موسسه ژئوفیزیك دانشگاه تهران
_ پایه گذاری مركز تحقیقات اتمی دانشگاه تهران
_ پایه گذاری اولین رصدخانه نوین در ایران
_ پایه گذاری مركز مدرن تعقیب ماهواره ها در شیراز
_ پایه گذاری مركز مخابرات اسدآباد همدان
_ پایه گذاری انجمن موسیقی ایران و مركز پژوهش های موسیقی
_ پایه گذاری كمیته پژوهشی فضای ایران
_ ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی كشور (در ساختمان دانشسرای عالی در نگارستان دانشگاه تهران)
_ تدوین اساسنامه و تاسیس موسسه ملی ستاندارد
_ تدوین آیین نامه كارخانجات نساجی كشور و رساله چگونگی حمایت دولت در رشد این صنعت
_ پایه گذاری واحد تحقیقاتی صنعتی سغدایی (پژوهش و صنعت در الكترونیك, فیزیك, فیزیك اپتیك, هوش مصنوعی)
_ راه اندازی اولین آسیاب آبی تولید برق (ژنراتور) در كشور
_ ایجاد اولین كارگاه های تجربی در علوم كاربردی در ایران
_ ایجاد اولین آزمایشگاه علوم پایه در كشور
افتخارات دکتر حسابی
دکتر حسابی به سبب تلاشهای خستگی ناپذیر لقب پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران در کشور را کسب نمود.
ایشان همچنین به دریافت بالاترین نشان علمی فرانسه یعنی لژیون دونور مفتخر شدند.
دکتر حسابی در سال ۱۹۹۰ به عنوان “مرد اول علمی جهان” برگزیده شد.
طی سالها تحقیق و مطالعات علمی در دانشگاههای معتبر عالم با دانشمندان بزرگ جهان نظیر پرفسور "اینشتین"، "شرودینگر"، "بورن"، "فرمی" و چندین فیزیکدان دیگر و همچنین علمای بزرگ مانند "راسل" و "آندره ژید" همکاری و تبادل نظر داشته و تنها ایرانی شاگرد پروفسور "آلبرت اینشتین" بود.
عکس دکتر حسابی و انیشتین
در خیلی از رسانه ای رسمی و قابل استناد عکسی با عنوان دکتر حسابی و انیشتین منتشر شده است، اما جالب است بدانید این دو نفر اصلا عکسی با هم ندارند
?
عکس متعلق به کورت گودل ریاضیدان و انیشتین می باشد نه دکتر حسابی !
موزه دکتر حسابی
اندک زمانی پس از مرگ دکتر حسابی در سال ۱۳۷۲، خانه او تبدیل به موزه ای شد که در آن وسایل شخصی، مدارک علمی و تحصیلی، نشان ها و تقدیرنامه ها و عکس های قدیمی و متن نطقها و نوشتهها، از جمله پژوهش های مربوط به بی نهایت بودن ذرات، در آن به نمایش گذاشته شده است. این موزه در خیابان تجریش – خیابان مقصودبیک قرار دارد.