رمزارز یک نوع دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیر متمرکز و شفاف به نام زنجیره بلوک (بلاک چِین) موجودیت می یابد.
همان‌طور که مطلع اید محبوبیت رمز ارزها در جامعه جهانی روزبه‌روز در حال افزایش است.
و بسیاری از افراد برای کسب درآمد و سرمایه‌گذاری به بازار رمز ارزها روی آوردند.
اما همان‌طور که تعدادی از رمز ارزها بسیار مهم و پرکاربرد هستند و می‌توان گفت که آینده معاملات ملی و بین‌المللی هستند،
بسیاری از این رمز ارزها پروژه‌های پانزی و کلاهبرداری اند.
در تایید این مطلب بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که گسترش استفاده از رمزارزها تاثیرات بالقوه ای بر سیاست های پولی و ارزی کشور خواهد داشت.
و همراه ایجاد فرصت های جدید، تهدیدهایی را متوجه عموم مردم و سازمان های استفاده کننده از آن خواهد نمود.
ارزهای دیجیتال به دلیل بازار پرنوسان‌شان، فناوری که در آنها به کار رفته و همچنین ایده‌های آزادی‌خواهانه‌ای که دارند، به سرعت بین مردم به محبوبیت بالایی دست یافتند.
همچنین جنبه آزادی‌خواهانه و کنار گذاشتن واسطه‌ها باعث شده تا افرادی که نسبت به سیستم‌های مالی سنتی بدبین بودند نیز به سمت ارزهای دیجیتال متمایل شوند.
بنابراین در کنار مزایا و محاسن رمزارزها، باید چالش ها و مخاطرات آنها نیز بررسی شود تا بتوان به بهترین شکل ممکن به پیشگیری و مقابله با جرایم ناشی از رمزارزها پرداخت.
در دنیای ارزهای دیجیتال، خصوصیاتی چون غیرمتمرکز بودن، بین‌المللی بودن، گمنام بودن کاربران، رمزنگاری و برگشت‌ناپذیر بودن تراکنش‌ها، باعث شده است که بزهکاران در فعالیت‌های مجرمانه خود (کلاهبرداری، پولشویی، تأمین مالی تروریسم و …)، جهت پرداخت یا دریافت از این نوع رمز ارزها استفاده کنند.
پولشویی از جمله جرایمی است که اثرات جبران‌ناپذیری بر اقتصاد یک کشور وارد می‌کند و موجب گسترش جرایم خواهد شد.
توضیح آنکه پولشویی موفق به این معنی است که فعالیت‌های جنایت‌کارانه واقعا درآمد داشته‌اند و این موفقیت خلافکاران را تشویق می‌کند تا به فعالیت‌های نامشروع‌شان ادامه بدهند،
چون بدون هیچ پیامدی سود می‌کنند.
حالا هم اینترنت و تکنولوژی فضای جدیدی در اختیار یک جرم قدیمی قرار داده است و شاید بتوان گفت ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین، با اینکه کاملا ناشناس نیستند در خط مقدم پولشویی قرار گرفته‌اند و به‌طور فزاینده‌ای برای نقشه‌های باجگیری، تبادل مواد و سایر فعالیت‌های جنایت‌کارانه مورد استفاده قرار گرفته‌اند، چون نسبت به پول‌های معمولی بیشتر ناشناس هستند.
البته طبق گزارش‌های اخیر، پولشویی با ارزهای دیجیتال در مقابل ارزهای سنتی، مانند سوزنی در انبار کاه است.
یکی دیگر از جرایم مطرح در بازار سرمایه به طور عام و بازار رمزارزها به طور خاص، تجارت شستشو یا Wash Trading نام دارد.
تجارت شستشو به خرید و فروش یک دارایی در یک بازار در همان محدوده قیمت خرید و فروش گفته میشود و نوعی دستکاری بازار است
که باعث میشود حجم معاملات مربوط به یک دارایی بسیار بالا دیده شود و همین امر باعث ایجاد ترس عقب افتادن از قافله در افراد دیگر شود
و سرمایه‌گذاران را به سمت آن دارایی جذب کند.
در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر این کار ممنوع است و هدف از این اقدام محافظت از سرمایه‌گذاران خرد است.
در جهان ارز دیجیتال، فعلا نهاد خاصی برای ممنوع کردن تجارت شستشو موجود نیست
و این وظیفه کاملا به صرافی‌ها و مشارکت‌کنندگان بازار سپرده شده است.
حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال با تمام فرصت‌ها و مزیت‌هایی که دارد، به فضایی برای کلاهبرداری هم تبدیل شده است و سودجویان و مجرمان با سوء‌استفاده از ناآگاهی مردم سعی در کسب درآمد از این حوزه را دارند.
فضای نوپای ارزهای دیجیتال باعث میشود تا تشخیص و شناسایی کلاهبرداری‌ها و پروژه‌های اسکم برای مردم به شدت سخت باشد و حتی خیلی از آنها به صورت قانونی فعالیت کنند.
همچنین سایت‌های جعلی با استفاده از تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی سعی در کسب اعتماد مردم می‌کنند و با وعده سودهای چند صد درصدی اموال مردم را به تاراج می برند.
مسئله اصلی عدم قانون‌گذاری در راستای ساماندهی و پایش این نوع ارزها است.
نظارت بر ارزهای دیجیتال، برای قانون‌گذاران سراسر دنیا به یک معضل اساسی تبدیل شده است.
از آنجا که در ساختار ارزهای دیجیتال، الگوریتم‌های خاصی به کار گرفته شده، نظارت بر آنها با دشواری‌هایی همراه است
و همین مسئله باعث شده که این ارزها به بستری برای تسهیل فعالیت‌های مجرمانه تبدیل شوند.
در سال‌های اخیر، برخی قانون‌گذاران کشورهای توسعه یافته، اقدامات مطلوبی درجهت پذیرش ارزهای دیجیتال انجام داده‌اند.
مردم ایران نیز کمابیش به سمت استفاده از ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند و همین مسئله ضرورت قانونمندسازی این ارزها و ساماندهی آنها از سوی قانون‌گذار ایران را ایجاب نموده است.
مهم‌ترین سوالی که درخصوص ارزهای دیجیتال به ذهن متبادر میشود، مسئله قانونی بودن آنها است و اینکه کشورهای مختلف، چه رویکردی نسبت به این پدیده نوظهور اتخاذ نموده‌اند.
از چالش های موجود حقوقی می تواندبه عدم وجود قوانین و مقررات برای ساماندهی ارزهای دیجیتال،
عدم شناخت و آگاهی برخی نهادهای دخیل در پروسه پذیرش و ساماندهی ارزهای دیجیتال،
عدم مشروعیت این ارزها به واسطه ناشناخته بودن برای فقها
و از همه مهم‌تر، ارتکاب جرایم متعددی از قبیل پولشویی، تامین مالی تروریسم، قاچاق ارز و فرار مالیاتی به واسطه ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت غیر متمرکز این ارزها اشاره کرد.
امروزه فضای رمز ارزها در سامانه‌های پرداخت جهانی به‌عنوان راهکاری به جهت استقلال از بانک‌داری سنتی و خارج‌شدن از سیطره بانک‌ها و سیاست‌های پولی دولت‌ها و عدم امکان تقلب در تراکنشهای بانکی و جعل آن مطرح شده است.
از طرفی رشد روزافزون رمز ارزها در دنیای دیجیتال، امکان بروز برخی چالش‌ها را در سطوح مختلف پیاده‌سازی و استفاده موجب خواهد شد؛همچنین دیجیتالی‌شدن اقتصاد و توسعه فناوری‌های مالی، تقاضای عمومی برای به‌کارگیری روش‌های جدید پرداخت را در سطح جهان ایجاد کرده است.
علاوه بر این، روندهای جاری حوزه رمز ارزها (پروژه‌هایی نظیر بیت‌کوین، لیبرا، و و…)، بانک‌های مرکزی را با بحران حاکمیت پولی مواجه کرده‌اند.
در پاسخ به تحولات مذکور، نهادهای حاکمیت پولی در تلاش برای انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یا ارز دیجیتال ملی خود هستند با شناخت جامع از نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور ایران، موانع و چالش‌های رمز ارزهای ملی ارائه می-شود
تا با هدف‌گذاری و رویکردی ملی، اهمیت به‌کارگیری آن در سطح کلان موردمطالعه بیشتر قرار گیرد و راهکار متناسب با چالش‌ها ارائه و بررسی گردد.
رمز ارزهای ملی یا ارزهای دیجیتال ملی نوعی از ارزها هستند که خاصیت متمرکز دارند و دولت‌ها و بخش خصوصی می‌توانند روی آنها کنترل داشته باشند.
هدف از کنترل دولتی این نوع ارزها جلوگیری از پولشویی و کاهش مخاطرات ناشی از سیستم غیر متمرکز و غیرقابل‌کنترل است.
در کشور ما دولت در تلاش برای پی‌ریزی طرح این نوع ارزها است که بتواند با شفاف‌سازی تراکنش‌ها جلوی چالش‌های منفی را بگیرد.
پشتوانه رمزارز ملی، ریال است؛ به این معنی که در ازای صدور هر واحد رمزارز ملی، یک ریال در بانک مرکزی مسدود میشود که این امر از نظر ماهیتی مشابه چاپ پول است.
نکته دیگر این است که این رمزارز قابلیت استخراج ندارد و صرفاً توسط بانک مرکزی ارائه میشود.
برخلاف سایر ارزهای دیجیتال نیز خاصیت غیرمتمرکز بودن را ندارد و بر بستر بلاک‌چین خصوصی که مدیریت آن متمرکز است، مدیریت میشود.
این یعنی شما برای دریافت رمزارز ملی از بانک مرکزی اطلاعات هویتی خود را ارائه می‌‌دهید و تراکنشهای شما تحت‌نظر شبکه بنیان‌گذار بلاک اصلی است.
همان‌طور که گفته شد ارزش هر واحد رمزارز ملی ثابت است؛
بنابراین مانند سایر رمزارزها مقبولیت و محبوبیت آن تأثیری بر ارزش ندارد و در بازار مربوطه خرید و فروش نمی‌‌شود.
در نتیجه نمی‌‌توان مانند خرید سهام به آن دید سرمایه‌‌ای داشت؛
زیرا این رمزارز یک استیبل کوین است که قیمت آن نسبت به ریال تغییر نمی‌‌کند.
در حال حاضر طبق قوانین بانک مرکزی امکان تبدیل رمزارز ملی تنها به چهار ارز دیجیتال بیت‌کوین، اتریوم، ریپل و تتر وجود دارد.
