فیسبوک و اینستاگرام قابلیت حذف نمایش تعداد لایک پست‌ها را در اختیار کاربران خود قرار دادند. امکانی که هدف آن کاهش فشار روانی کاربران فعال در این پلت‌فرم‌هاست. این امکان در حالی در اختیار کاربران این دو شبکه اجتماعی محبوب در دنیا قرار می‌گیرد که این روزها صحبت درباره اثر مضر شبکه‌های اجتماعی و سلامت روان کاربران شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مطرح است. اگرچه این اقدام را می‌توان یک اقدام مثبت از سوی مدیران فسبوک و اینستاگرام تلقی کرد اما به‌نظر می‌رسد تاثیر زیادی بر سلامت روان کاربران این شبکه‌های اجتماعی نخواهد داشت. این اقدام بیشتر شبیه یک مُسکِن است تا یک راه حل یا درمان که برای برخی کاربران موثر است و نمی‌تواند یک تغییر یا تحول عمده به شمار رود. با این حال بررسی این امکان نزدیک به دو سال طول کشیده است و این موضوع به دقت بررسی شده که نمایش یا حذف تعداد لایک پست‌ها چقدر بر نحوه استفاده کاربران از شبکه‌های اجتماعی موثر است تا اینکه بالاخره اینستاگرام اعلام کرد کاربران با این امکان در استفاده از شبکه‌های اجتماعی احساس راحتی می‌کنند و بر سلامت روان کاربران موثر است.
تا پیش از این اقدام موضوع اصلی این بود که کاربران به‌جای لذت بردن از حضور در شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام دغدغه جمع‌آوری لایک و مقایسه پست‌ها با هم را داشتند و این موضوع به یک فشار روانی میان کاربران تبدیل شده بود. حذف لایک از یک طرف برای پست‌های خود فرد ممکن شده تا کاربر نگران کم و زیاد بودن لایک‌هایش و مقایسه شدنش با دوستان و صفحه‌های دیگر نباشد و از طرف دیگر نمایش آن برای پست‌های دیگران هم قابل حذف است. یعنی کاربر می‌تواند از طریق گزینه Setting دیدن لایک پست‌های دیگران را برای حساب کاربری خودش متوقف کند تا دیگر متوجه نشود هر پست دیگران چقدر لایک شده. تغییری که قصد دارد نقش عددها را برای کاربران کمرنگ کند و آنها را بیش از کمیت درگیر کیفیت کند. به این ترتیب کاربرانی که تعداد لایک دیگران را نمی‌بینند کمتر خود را با کاربران دیگر مقایسه می‌کنند و بیشتر از محتوایی که دوست دارند لذت می‌برند.
البته همه اینها پیش فرض اینستاگرام برای اضافه کردن این امکان است. اما آیا در عمل این تاثیر کیفی دیده خواهد شد؟ جف هنکاک بنیان‌گذار آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی استنفورد درباره حذف نمایش تعداد لایک پست‌ها در اینستاگرام و فیسبوک معتقد است «این یک روش ساده و هوشمندانه برای رفع برخی نگرانی‌ها مانند وسواس کاربران است. به این نکته هم باید توجه کرد که قرار گرفتن هر امکان جدیدی برای کاربران یک اتفاق ارزشمند است.» اوفیر تورل استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا معتقد است:«لایک‌ها به‌قدری در نگاه آدمها به شبکه‌های اجتماعی موثرند که می‌توان تاثیر آن را در مغز انسان دید!» با این حال فیسبوک اعلام کرده بودجه تحقیقات خود درباره تجربه کاربران در استفاده از اینستاگرام را افزایش خواهد داد و قصد دارد در این زمینه با دانشگاه‌ها همکاری کند.
لایک‌ها بخشی از تجربه کاربران در استفاده از شبکه‌های اجتماعی است اما تحقیقات نشان می‌دهد می‌تواند تاثیر مثبت و منفی بر سلامت روان کاربران داشته باشد به‌خصوص نوجوانان که نسبت به بازخورد یا تعریف دیگران از خود حساس هستند و در این موضوع آسیب‌پذیر هستند. آنها ممکن است تمایلی به استفاده از این ویژگی نداشته باشند و باید نسبت به ویژگی‌های این امکان و اثر مثبت آن بر سلامت روان مطلع شوند. این موضوع خود چالش دیگری است. حالا که شبکه‌های اجتماعی ماند اینستاگرام ویژگی حذف نمایش لایک‌ها را در اختیار کاربران قرار داده مشخص نیست که تا چه میزان استفاده از این ویژگی مورد استقبال کاربران قرار گیرد و تا چه اندازه این موضوع برای آنها قابل درک است. حذف نمایش تعداد لایک‌ها می‌تواند نشان‌دهنده استقلال کاربران باشد که قصد دارند این پیغام را به مخاطب‌شان بدهند که به لایک‌ها و پسندیده شدن و اعداد وابسته نیستند و از پنهان کردن لایک‌ها سود خواهند برد.
در دو سال گذشته اصلی‌ترین گروه مخالف حذف لایک از پست‌ها اینفلوئنسرها بودند. با اینکه اطلاعات هر پست و اعداد و ارقام مربوط به تعامل کاربران در اینستاگرام موجود است اینفلوئنسرها معتقدند این موضوع در همکاری آنها با کسب‌و‌کارها اثر منفی دارد. بسیاری از اینفلوئنسرها بر اساس اعداد و ارقام بازدید پست‌ها دستمزد خود را تعریف می‌کنند و حالا معتقدند با حذف یک‌باره تعداد لایک‌ها اینفلوئنسر مارکتینگ تغییر خواهد کرد.
با حذف نمایش تعداد لایک‌ها اینستاگرام سعی دارد فشار را در استفاده از اینستاگرام و اثر منفی استفاده از آن بر سلامت روان کاربران کاهش دهد. پیش از این در این ستون و در یادداشتی با عنوان « اگر برای یک محصول پولی پرداخت نمی‌کنید، یعنی خود شما محصول هستید» درباره مستند «The Social Dilemma» و اثرگذاری شبکه‌های اجتماعی در زندگی روزمره نوشتم. اینستاگرام و پلت‌فرم‌های مشابه به‌طور منظم اطلاعات شما را ضبط می‌کنند و از آن به دو منظور استفاده می‌کنند: اول اینکه وقتی صفحه شما پر از محتوای دلخواه‌تان باشد، شما زمان بیشتری در این پلت‌فرم سپری خواهید کرد و از بودن در آن راضی‌تر خواهید بود. دوم اینکه براساس همین اطلاعاتی که در زمان فعالیت در شبکه اجتماعی به آن می‌دهید تبلیغات مرتبطی که احتمالا به آنها توجه خواهید کرد به شما نمایش داده می‌شود. حتی با طراحی قابلیت‌هایی مانند حذف لایک‌ها زنگ خطر استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صدا درآمده. لایک‌ها حذف می‌شوند اما همچنان طرز کار الگوریتم‌های محتوایی این پلت‌فرم‌ها بر اساس علایق کاربران تنظیم می‌شود که چه تهدیدی بزرگتر از این وقتی کاربری فکر می‌کند همه دنیا مثل او فکر می‌کنند.
*منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد
