در دو یادداشت قبلی که در این ستون منتشر شد به بررسی پدیده جدید شبکه‌های اجتماعی یا کلاب‌هاوس «Clubhouse» و فرصت‌ها و چالش‌هایی که در حوزه روابط عمومی پدید آورده پرداختم. معتقدم کلاب‌هاوس یک قدم جلوتر از روابط عمومی است و چالش‌های آن برای کسب‌و‌کارها به مراتب می‌تواند بیشتر از فرصت‌های آن باشد. با این حال نیازمند زمان بیشتری برای ارزیابی این پلتفرم هستیم تا بتوان به یک پروتکل جامع و نه فقط محدود کننده برای استفاده از آن در کسب‌و‌کارها رسید.
در حال حاضر یک اتاق در حوزه روابط عمومی و ارتباطات بازاریابی در کلاب‌هاوس برای مخاطبان فارسی زبان شکل گرفته که با جستجوی pr-communications و عضویت در این روم می‌توانید در مباحث مربوط به روابط عمومی مشارکت داشته باشید. اما در این یادداشت قصد دارم اقدام جدید و پر سر و صدای کلاب‌هاوس درباره پرداخت دستمزد به کاربران فعالش را بررسی کنم.
در دوران همه‌گیری کرونا پخش زنده موثرتر می‌شود. حالا کلاب‌هاوس به مثابه رویداد آنلاین انتشار پادکست تعاملی ترند شده است. کووید-۱۹ خلاقیت را به تاکتیک‌های ارتباطی اضافه کرده و استفاده از پلتفرم‌های صوتی مانند کلاب‌هاوس نمونه این موضوع هستند (نگاه کنید که کسب‌و‌کارها در تعطیلات نوروز چگونه در فضای کلاب‌هاوس حضور پیدا کردند). پلتفرمی که ارتباط کاربران با هم در آن فقط مبتنی بر صدا است در کلاب‌هاوس انگار در حال گوش دادن به یک کانال رادیویی یا پادکست به‌صورت زنده هستید. در این اپلیکیشن می‌توان یک اتاق مجازی ایجاد کرد و با دعوت از دیگران درباره موضوع مشخصی گفت‌و‌گو کرد و کاربران می‌توانند با حضور در اتاق‌های ایجاد شده توسط دیگر کاربران در گفت‌و‌گو مشارکت کنند.
چندی پیش کلاب‌هاوس در بیانیه رسمی اعلام کرد قصد دارد به کاربران فعال خود ماهانه پنج هزار دلار پرداخت کند. حالا کلاب‌هاوس می‌خواهد به ۲۰ نفر از گردانندگان این اتاق‌ها ماهانه پنج هزار دلار پرداخت کند. این تصمیم در حالی توسط کلاب‌هاوس گرفته شده که هنوز خبری از نسخه رسمی اندروید آن نیست (همچنان توصیه می‌کنم از نصب نسخه غیر رسمی آن خودداری کنید) و کاربران تنها با دریافت دعوتنامه از یکی از کاربران عضو در کلاب‌هاوس می‌توانند از این اپلیکیشن استفاده کنند. به‌عبارت دیگر با توجه به همین جامعه محدود عضو در این اپلیکیشن کلاب‌هاوس تصمیم به درآمدزایی برای اعضای فعال خود گرفته است. کلاب‌هاوس اعلام کرده یک برنامه با هدف تسریع رشد خود اجرا کرده که طی آن ۲۰ نفر را انتخاب می‌کند و از آنها حمایت خواهد کرد. این حمایت شامل ارسال تجهیزات صوتی مناسب، کمک به توسعه موضوعات اتاق‌ها، تسهیل ارتباط با برندها جهت جذب اسپانسر و البته حقوق ماهانه پنج هزار دلاری می‌شود. این حمایت‌ها در حال حاضر شامل ۲۰ نفر می‌شود ولی در بلندمدت احتمالا کاربران فعال بیشتری در این طرح مورد حمایت کلاب‌هاوس قرار خواهند گرفت که ویژگی مشترک این افراد ایفای نقش موثر و فعال در توسعه این شبکه اجتماعی است.
این تصمیم کلاب‌هاوس مانند حضورش مهم و پر سر و صداست. انتقاد مهمی که همواره به شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود این است کاربرها در آن به‌عنوان عضوی از آن پلتفرم در حال کار کردن هستند و وقت و انرژی خود را در آنجا صرف می‌کنند اما در نهایت درآمد را شرکت‌ها مانند توییتر و فیسبوک و ... به‌دست می‌آورند که از اطلاعات و محتوای کاربران برای جذب تبلیغات استفاده می‌کنند. در این میان تنها می‌توان به یوتیوب و مدل درآمدی آن برای کاربرانش اشاره کرد که کاربر یا تولیدکننده محتوا در یوتیوب بر اساس میزان دنبال کننده (subscriber) که دارد و بازدید ویدیوهایش می‌تواند درآمد کسب کند. اما کلاب‌هاوس با این طرح خود تحولی در مدل درآمدی کاربران از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد، به رسمیت شناختن کاربرانی که در توسعه‌اش نقش مستقیم دارند و درآمدزایی برای آنها.
به این نکته هم باید توجه کرد که همه کاربران شانس حضور در این طرح را ندارند، همان‌طور که اشاره شد کاربرانی که نقش در توسعه این پلتفرم داشتند یا دارند شانس حضور در این طرح را دارند کاربرانی که وقت زیادی را در این شبکه اجتماعی سپری کردند و از اولین کاربران فعال یا Early Adopter هستند. کاربرانی که وقتی هیچ کس این شبکه اجتماعی را نشناخته بود با استفاده فعال و دعوت از دوستان‌شان به توسعه آن کمک کردند. و البته سوالی که بعد از شنیدن این خبر مطرح می‌شود این است که کلاب‌هاوس چگونه قرار است برای خودش درآمدزایی کند و به کاربرانش هم حقوق بدهد؟ هنوز مشخص نیست مدل درآمدزایی کلاب‌هاوس قرار است مبتنی بر تبلیغات یا پرداخت حق عضویت یا روش دیگری باشد. اگر این پلتفرم بخواهد مثل اغلب شبکه‌های اجتماعی دیگر از طریق تبلیغات و استفاده از دیتای کاربران برای نمایش تبلیغ درآمدزایی کند تصمیم اخیرش تحول بزرگی در دنیای شبکه‌های اجتماعی خواهد بود. چرا که با این روش به نوعی هزینه دیتای کاربران را به آنها پرداخت می‌کند. دیتایی که در چند سال اخیر محل بحث بوده و بسیاری از فعالان حقوق بشر توجه کاربران را نسبت به استفاده از آن در پلتفرم‌ها جلب کرده‌اند و بسیاری مدعی هستند که بخشی از درآمد حاصل از تبلیغات پلتفرم‌ها باید به مخاطبانشان تعلق داشته باشد.
کلاب‌هاوس رشد خیره کننده‌ای در سال ۲۰۲۰ داشته و با اینکه در حال حاضر هیچ مدل درآمدزایی ندارد یک میلیارد دلار ارزش گذاری شده است. ازقرار پیش‌بینی‌ها درباره رشد سریع این اپلیکیشن در سال ۲۰۲۱ در حال محقق شدن است و همچنان باید منتظر اخبار جدیدی درباره کلاب‌هاوس باشیم.*
*منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد
